AYUDANTE

Ti Hebreo a sao a sha·lishʹ (maikatlo a lalaki, tumukoy iti maikatlo a mannakigubat nga adda iti karuahe a pakigubat) naipatarus iti nadumaduma a bersion ti Biblia kas “kapitan,” “panguluen ti karuahe,” “apo,” “mannakigubat,” “ayudante.”

Ti sumagmamano a kitikit kadagiti monumento a mangiladladawan kadagiti pakigubat a karuahe dagiti “Heteo” ken dagiti Asirio ipakitada ti tallo a lallaki: umuna, ti agpatpataray; ti sabali pay, ti mannakirupak nga addaan kampilan, gayang, wenno bai; ken ti maikatlo, ti agaw-awit iti kalasag. Nupay dagiti monumento ti Egipto gagangay nga awan ipakitada a karkaruahe nga imatmatonan ti tallo, ti termino nausar iti Exodo 14:7 mainaig kadagiti kumakaruahe ni Faraon. Ti maikatlo a mannakigubat nga adda iti karuahe, gagangay a daydiay agaw-awit iti kalasag, ket katulongan a komandante iti karuahe a pakigubat, maysa nga ayudante. Ti Ingles a sao a naipatarus nga “ayudante” literal a kaipapananna “daydiay tumultulong; katulongan.”

Kalpasan ti panangdakamatna nga awan kadagiti annak ti Israel ti intuding ni Solomon kas tagtagabo, kunaen ti 1 Ar-ari 9:22: “Ta isuda dagiti mannakigubat ken ad-adipenna ken piprinsipena ken ay-ayudantena ken papanguluen dagiti kumakaruahena ken dagiti kumakabaliona.” Iti panangkomentona iti daytoy a teksto, kunaen ni C. F. Keil a ti termino a sha·li·shimʹ (pangadu ti pormana), a naaramat iti daytoy a teksto, matarusan kas “naarian nga ay-ayudante.”​—Commentary on the Old Testament, 1973, Tomo III, 1 Kings, p. 146.

Idi kaaldawan ni Ari Jehoram ti Israel, ti Samaria linakub dagiti Sirio, a nakaigapuan dagiti nakaro a panagbisin iti uneg ti siudad idi agangay. Idi impadto ni Eliseo nga addanto naruay a taraon, ti naisangsangayan nga ayudante ni Jehoram inuyawna dayta a padto. Kas impadto ni Eliseo, nakita ti ayudante ti kaitungpalan ti padto ngem saan a nangan iti aniaman iti taraon, ta isu napayatpayatan idiay pagserkan agingga a natay.​—2Ar 7:2, 16-20.

Iti panagbilin ni Jehu, dagiti tumataray ken dagiti ayudantena, a mabalbalin a nakairamanan ni Bidkar, pinapatayda dagiti managdaydayaw ni Baal. (2Ar 9:25; 10:25) Ni Peca, ti sabali pay nga ayudante a natukoy iti Kasuratan, pinapatayna ni Pekaias nga ari ti Israel ket sinunuanna iti trono.​—2Ar 15:25; kitaenyo ti Eze 23:15, Rbi8 ftn.