ESTER
Balasang a Judio nga ulilan ken kameng ti tribu ni Benjamin a ti Hebreo a naganna ket Hadassa (kaipapananna ti “Arrayan”); maysa a nagtaud kadagidiay naibelleng manipud Jerusalem agraman ni Ari Jehoiaquin (Jeconias) idi 617 K.K.P. (Est 2:5-7) Isu ket anak ni Abihail nga uliteg ni Mardokeo. (Est 2:15) Ti agay-aywan kenkuana isu ti laklakay a kasinsinna a ni Mardokeo, a maysa kadagiti “adipen ti ari nga adda iti ruangan ti ari” iti palasio idiay Susan bayat ti panagturay ti Persiano nga ari a ni Asuero (Xerxes I, idi maikalima a siglo K.K.P.). (Est 2:7; 3:2) Kalpasan ti panangikkat ni Asuero iti reynana a ni Vasti gapu iti kinasukir, imbilinna ti pannakaummong dagiti amin a napipintas a birhen maipaay iti maysa a periodo ti naisangsangayan a pannakamasahe ken pannakapapintas, tapno ti ari pumili iti maysa a mangsukat ken Vasti kas reyna. Karaman ni Ester kadagidiay naipan iti balay ti ari ken naitalek iti aywan ni Hegai nga agay-aywan kadagiti babbai. Maitunos iti bilin ni Mardokeo, pinagtalinaedna a palimed ti kinapudno nga isu ket Judia. (Est 2:8, 10) Napili ni Ester kas reyna idi maikapito a tawen ti panagturay ni Asuero. (Est 2:16, 17) Kabayatan amin daytoy, ni Ester kankanayon a nakiuman ken Mardokeo, ket sinursurotna ti balakadna. Iti nagan ni Mardokeo, ni Ester nagsao iti ari idi natakuatan ni Mardokeo ti maysa a sikat maibusor iti ari.—Est 2:20, 22.
Iti maika-12 a tawen ni Asuero, ni Haman nga Agageo, a primero ministro, inggakatna ti pannakatalipupos dagiti amin a Judio kadagiti 127 a masaksakupan a distrito iti imperio. Immawat iti autorisasion manipud iti ari a mangituyang iti bilin tapno maipatungpal daytoy. (Est 3:7-13) Nagtignay ni Ester maitunos iti impormasion ken balakad ni Mardokeo, ket imbutaktakna iti ari no ania ti dakes a panggep ti isiksikat ni Haman. Ti tignay ni Haman rinubrobanna ti pungtot ti ari, ket naibitay ni Haman. (Est 4:7–7:10) Iti panagkiddaw ni Ester, nangyetnag ti ari iti maikadua a bilin a mangautorisar kadagiti Judio a makirupak maipaay kadagiti biagda iti aldaw a naikeddeng nga agpaay iti pannakagudasda. (Est 8:3-14) Gapu iti bilin ti ari ken maigapu iti panagbutengda ken Mardokeo, a nangsukat ken Haman kas primero ministro, dagiti gobernador ken opisial ti imperio tinulonganda dagiti Judio a manggun-od iti naan-anay a balligi maibusor kadagiti kabusorda. (Est 9) Maibatay kadagiti pammilin ni Mardokeo, a pinatalgedan ni Ester, naibilin kadagiti Judio a rambakanda ti Piesta ti Purim iti tinawen, maysa a kaugalian a naannurot agingga itoy nga aldaw.—Est 9:20, 21, 29.
Nupay ti libro ti Ester saanna a dakamaten ti nagan ti Dios, nabatad manipud kadagiti tignay da Mardokeo ken Ester nga isuda a dua matalekda nga ad-adipen ti pudno a Dios a ni Jehova. Imparangarang ni Ester dagiti kualidad ti maysa nga agtaltalek iti linteg ti Dios. Isu “nalibnos idi ti pormana ken napintas ti langana” (Est 2:7), ngem ti napatpateg pay isu ti panangiparangarangna iti arkos ti “nalimed a kinatao ti puso iti di agrupsa a pagan-anay ti naulimek ken naalumamay nga espiritu.” (1Pe 3:4) Gapuna nakagun-od iti pabor iti imatang ni Hegai, ti agay-aywan kadagiti babbai, kasta met iti imatang ti ari a mismo. Saanna nga imbilang a ti naparammag nga arkos isu ti napateg ket, ngarud, “saan a nagkiddaw iti aniaman malaksid iti dinakamat ni Hegai.” (Est 2:15) Impakitana ti napalalo a kinataktika ken panagteppel. Managpasakup ken asawana nga Asuero, nga immadani kenkuana buyogen ti kinataktika ken panagraem idi nagpeggad ti biagna ken ti biag dagiti kailianna. Nagulimek no nainsiriban ti panangaramidna iti kasta, ngem nagsao a situtured ken awanan buteng no kasapulan ken iti umiso a tiempo. (Est 2:10; 7:3-6) Inawatna ti balakad manipud iti nataengan a kasinsinna a ni Mardokeo, uray no agpeggad ti biagna gapu iti panangsurot iti dayta. (Est 4:12-16) Ti ayat ken kinasungdona kadagiti kailianna a Judio, isuda nga ili a nakitulagan ti Dios, naiparangarang idi nagtignay maigapu kadakuada.—Kitaenyo ti MARDOKEO Num. 2.