LABAN
[Puraw].
1. Ti apoko ni Nacor a kabsat ni Abraham. Isu ti anak ni Betuel ken ti kabsat ni Rebecca (Ge 24:15, 29; 28:5), ken isu ti ama da Lea ken Raquel. (Ge 29:16) Nagtaeng ni Laban iti siudad ti Haran idiay Padan-aram, maysa a lugar iti Mesopotamia.—Ge 24:10; 27:43; 28:6; 29:4, 5.
Naawagan ni Laban iti “anak ni Betuel a Sirio [iti literal, “ti Aramaeano”].” Natukoy met kas “Laban a Sirio.” (Ge 28:5; 25:20; 31:20, 24) Maitutop daytoy nga awag kenkuana agsipud ta agtataeng idi idiay Padan-aram, a kaipapananna ti “Tanap (Patad a Daga) ti Aram (Siria).” Ni Laban ket Semita nga agnanaed iti rehion a pagtataengan dagiti tattao nga agsasao iti Aramaiko, maysa a Semitiko a pagsasao.
Iti lugar a kadakdakamat, imbaon ni lakayen nga Abraham ti adipenna tapno isapulanna ni Isaac iti asawa. (Ge 24:1-4, 10) Idi nangngeg ni Laban ti salaysay ni Rebecca maipapan iti pannakasarakna iti adipen ni Abraham ken idi nakitana dagiti sagut a naited ken Rebecca, nagtaray a napan iti adipen, ket inawaganna dayta kas “bendito ni Jehova,” sa pinadagusna. (Ge 24:28-32) Kalpasanna, indauluan ni Laban ti panangaramid kadagiti tulagan iti pannakayasawa ni Rebecca, a dayta a panagasawa ket inanamonganna ken ti amana a ni Betuel.—Ge 24:50-61.
Tawtawen kalpasanna, tapno malisian ni Jacob ti panagibales ni Esau ken tapno makaala iti asawa, nagdaliasat a napan idiay Haran iti pagtaengan ni ulitegna a Laban. (Ge 27:41–28:5) Iti daydi a tiempo, addaanen ni Laban iti dua nga annak a babbai, da Lea ken Raquel (Ge 29:16), ken mabalin nga addaan met iti annak a lallaki. (Ge 31:1) Nangaramid ni Laban iti maysa a tulag ken Jacob, nga iti pito a tawen a panagserbi ni Jacob maited kenkuana kas asawa ti in-inaudi nga anak ni Laban a ni Raquel. Ngem ni Laban sinikapanna ni Jacob idi rabii ti kasarna babaen ti panangtedna iti in-inauna nga anakna a ni Lea imbes a ni Raquel, ket saanna nga inkankano ti reklamo ni Jacob ta impambarna a kasta ti kaugalian iti lugarda. Kalpasanna, intukonna ken Jacob ti balasangna a ni Raquel kas maikadua nga asawana, no la ketdi agserbi kenkuana iti kanayonan pay a pito a tawen.—Ge 29:13-28.
Idi kinalikaguman ni Jacob ti pumanaw kamaudiananna, kiniddaw kenkuana ni Laban nga agtalinaed ken agtultuloy nga agserbi kenkuana nga addaan tangdan. (Ge 30:25-28) Ti tulagan ket tagikuaen ni Jacob dagiti amin a karnero a garitgaritan ken turikturikan ti marisna, amin a kayumanggi nga urbon a kalakian a karnero, ken aniaman a turikturikan ken garitgaritan ti marisna a kabaian a kalding. (Ge 30:31-34) Ngem ti sasao ni Jacob idi agangay kada Lea ken Raquel kasta met ken Laban (Ge 31:4-9, 41) ipasimudaagna a kabayatan dagiti simmaganad a tawen, masansan a binaliwan ni Laban daytoy nga orihinal a tulagan no kasta nga umadu unay dagiti arban ni Jacob. Nagbalbaliw idin ni Laban iti sigud a pannakilangenna ken Jacob, ket iti panangiwanwan ni Jehova inkeddeng ni Jacob ti agsubli iti nakayanakanna a daga agraman ti pamiliana ken dagiti arbanna.—Ge 31:1-5, 13, 17, 18.
Iti maikatlo nga aldaw kalpasan ti nalimed nga ipapanaw ni Jacob, naammuan ni Laban ti napasamak ket kinamatna ni Jacob, a nakamakamna iti kabambantayan ti Galaad. Nupay kasta, maysa a pammakdaar manipud iti Dios ti nanglapped ken Laban a mangdangran ken Jacob. (Ge 31:19-24) Idi nagkitada, nagriri da Laban ken Jacob. Dinakamat ni Jacob ti 20 a tawen a matalek a panagserbina ken napinget a panagtrabahona ket impakitana no kasano a di nainkalintegan ti pannakilangen kenkuana ni Laban, a naminsangapulo a daras a binaliwanna dagiti tangdanna.—Ge 31:36-42.
Maseknan unay idi ni Laban a mangbawi iti terafim, wenno dagiti idolo ti sangakabbalayan, a di ammo ni Jacob a tinakaw ni Raquel. Saanna a nasarakan dagitoy, ta inlemmeng dagita ni Raquel. Mabalin a naimpluensiaan idi ni Laban kadagiti narelihiosuan a patpatien dagiti kaarrubana nga agrukrukbab iti bulan, ket mabalin a paneknekan daytoy ti panagusarna kadagiti partaan ken ti panagikutna iti terafim. Nupay kasta, paliiwentayo ta saan laeng a ti narelihiosuan a patpatien ti makagapu no apay a naseknan unay ni Laban a mangsapul ken mangpasubli iti terafim. Adda dagiti tapi a nakabakab idiay Nuzi iti asideg ti Kirkuk, Iraq, a mangipakita a, sigun kadagiti linteg iti dayta a lugar idi tiempo dagiti patriarka, ti panangikut ti asawa a lalaki iti kakasta nga idolo ti sangakabbalayan ket mangted kenkuana iti kalintegan nga agparang iti pangukoman ken mangtagikua iti sanikua ti pimmusay a katuganganna a lalaki. Gapuna, mabalin nga impagarup ni Laban a tinakaw a mismo ni Jacob ti terafim tapno maagawna dagiti sanikua ti mismo nga annak ni Laban inton agangay. Mabalin a daytoy ti makagapu no apay nga idi saanna a nasapulan ti didios ti sangakabbalayan, tinarigagayan ni Laban a mangaramid iti maysa a tulag ken Jacob a mangipasigurado a saanto nga agsubli ni Jacob nga awitna ti didios ti sangakabbalayan kalpasan ti ipapatay ni Laban tapno agawenna dagiti tawid ti annak ni Laban.—Ge 31:30-35, 41-52.
Nangaramid ni Laban iti tulag ti panagkappia ti pamilia mainaig ken Jacob, ket tapno malaglagip dayta, naipasdek ti maysa nga adigi a bato ken bunton ti batbato. Iti pagsasaona a Hebreo, inawagan ni Jacob dayta a bunton iti Galeed, a kaipapananna ti “Bunton a Pangsaksi.” Inawagan met dayta ni Laban iti Jegar-sahaduta, a nagusar iti Aramaiko, wenno Sirio, nga addaan kasta met laeng a kaipapanan. Naawagan met dayta iti “Ti Pagwanawanan.” (Ge 31:43-53) Kalpasan a nakapagpakada ni Laban kadagiti appokona ken annakna a babbai, nagsubli iti pagtaenganna, ket awanen ti kanayonan pay a dinakamat ti Biblia maipapan kenkuana.—Ge 31:54, 55.
2. Maysa a lugar a nadakamat iti Deuteronomio 1:1 mainaig “iti desierto a tantanap iti sanguanan ti Suf.” Saan nga ammo no sadino ti eksakto nga ayan ti Laban.