MAMRE
[mabalin a, Napalukmeg].
1. Maysa a panguluen dagiti Amoreo. Isu ken ti kakabsatna a da Aner ken Escol simmaranayda ken Abraham iti panangparukma ken Ari Kedorlaomer ken kadagiti kaaliansana. Simmaranayda gapu ta kakapponda ni Abraham.—Ge 14:13, 24.
2. Lugar a maikunkuna nga isu ita ti er-Ramat el-Khalil, agarup 3 km (2 mi) iti amianan ti Hebron, ngem ti sumagmamano pagarupenda nga ad-adayo pay iti laud, maitunos iti Genesis 23:17. (Kitaenyo ti MACPELA.) Dayta ti kangrunaan a lugar a nagnaedan ni Abraham, kasta met ni Isaac iti sumagmamano a tiempo. Idi agangay, isuda ken ti assawada kasta met da Jacob ken Lea naitabonda iti rukib ti Macpela nga adda iti asideg. (Ge 13:18; 35:27; 49:29-33; 50:13) Naruay ti danum iti daytoy a lugar gapu iti adu nga ubbogna. Adda rimmuok ti dadakkel a kaykayo idiay Mamre idi tiempo ni Abraham, ket ditoy a nangibangon iti altar ken Jehova. (Ge 13:18) Iti sirok ti maysa kadagita a kayo, sinangailina dagiti anghel sakbay ti pannakadadael ti Sodoma ken Gomorra. (Ge 18:1-8) Ditoy met a naited kenkuana ti kari ni Jehova nga agpasngay ni Sara iti maysa nga anak a lalaki. (Ge 18:9-19) Manipud iti maysa a disso iti asideg ti Mamre, posible a nasaripatpatan ni Abraham ti Sodoma ket sadiay a naimatanganna ti agpangpangato a napuskol nga asuk kas imbunga ti pannakadadael dayta a disso babaen iti apuy.—Ge 19:27-29.
Manipud idi tiempo ni Josephus agingga iti agdama, naibilang a napateg iti pakasaritaan ti dadakkel a kayo (kadawyanna a dagiti roble) iti disso a maikunkuna ita kas Mamre. Iti unos ti adu a siglo, naipasdek sadiay dagiti santuario, a kaaduanna mainaig iti maysa a kadaanan a kayo a naipagarup nga isu daydi kayo nga iti sirokna nakisarita ni Abraham kadagiti anghel. Nangibangon ni Herodes a Dakkel iti bato a pader iti aglikmut ti maysa a kasta a disso. Idi agangay, nagpaipatakder sadiay ni Emperador Constantino iti maysa a basilika kalpasan a simmarungkar sadiay ti katuganganna a babai idi maikapat a siglo K.P. Kalpasan dayta, dagiti simmakup a Muslim nagdaydayawanda met dayta a disso.