MASSA

Kaputotan ni Abraham babaen ken Ismael. (Ge 25:12-14; 1Cr 1:29, 30) Nalabit nagnaed dagiti kaputotan ni Massa iti maysa a lugar iti makin-amianan nga Arabia. Kadagiti rekord ti pakasaritaan ni Tiglat-pileser III, ti Masʼa (Massa iti Biblia?) ket nadakamat a kadua ti Tema ken dadduma pay a lugar iti makin-amianan nga Arabia. (Ancient Near Eastern Texts, inurnos ni J. Pritchard, 1974, p. 283) Ti Massa ket nainaig iti Ma·sa·noi nga adda iti amianan a daya ti “Duma” (ti disso a Dumat al-Ghandal iti makin-amianan nga Arabia?) sigun ken Ptolemy a maysa a Griego a geograpo (maikadua a siglo K.P.).

Ti Hebreo a sao a mas·saʼʹ ket masarakan met iti Proverbio 30:1 (addaan iti piho nga artikulo a ha) ken iti Proverbio 31:1 (awanan iti artikulo). Daytoy ti makagapu nga adda dagiti patarus a ti agparang ket ‘Agur nga anak ni Jaque, iti Massa’ ken ‘ni Lemuel nga ari ti Massa.’ (Idiligyo ti AT, JB, Ro, RS wenno dagiti linaonda a sabali pay a panangipatarus.) Nupay kasta, nabatad nga Israelita da Agur ken Lemuel, isu a ti mas·saʼʹ ket mayanatup a maipatarus nga “orakulo” (AS), “deklarasion” (Yg), ken “nadagsen a mensahe” (NW; idiligyo ti Pr 30:5, 9; 31:30 iti Sal 12:6; Ro 3:1, 2).