AGSUKSUKAT ITI KUARTA
Daydiay a ti annongenna ramanenna ti panangsukat iti maysa a kita ti kuarta maipaay iti sabali a kita ti kuarta, kasta met ti panangsukat iti maysa a gatad dagiti sinsilio maipaay kadagiti sinsilio a sabali ti gatadda. Iti tunggal transaksion, adda bayad nga awaten idi ti agsuksukat iti kuarta. Gapuna, ti Griego a sao a kol·ly·bi·stesʹ (agsuksukat iti kuarta) nagtaud iti termino a kolʹly·bos, bassit a sinsilio a naibayad kas tangdan iti panangsukat iti kuarta. Ti Griego a sao a ker·ma·ti·stesʹ (managsukat iti kuarta wenno aglaklako iti sinsilio) iti Juan 2:14 ket nainaig iti kerʹma, naipatarus a “sinsilio” iti sumaganad a bersikulo. Ti dadduma pay a serbisio a nadakamat iti Judio a Mishnah kas impaay dagiti agsuksukat iti kuarta isu ti panangitalimeng iti kuarta ken ti panangbayad kadagiti tangdan apaman a maidatag dagiti mangpasingked a kasuratan.—Bava Mezia 3:11; 9:12.
Idi tiempo ti naindagaan a ministerio ni Jesus, dua a drakma (maysa a didrakma) ti tinawen a buis iti templo. (Mt 17:24) Yantangay dagiti Judio manipud adayo a dagdaga immayda iti Jerusalem maipaay iti rambak ti Paskua ket iti dayta a tiempo a binayadanda daytoy a buis, mabalin a kinasapulan ti serbisio dagiti agsuksukat iti kuarta tapno ti kuarta ti sabali a daga masuktan iti maawat a pagbayad iti buis iti templo, kasta met a maipaay a paggatang iti an-animal a maisakripisio ken iti dadduma pay a banag. Sigun iti Mishnah (Shekalim 1:3), iti maika-15 ti Adar, wenno agarup makabulan sakbay ti Paskua, dagiti agsuksukat iti kuarta nangrugida nga agsaad kadagiti probinsia maipaay itoy a serbisio. Ngem iti maika-25 ti Adar, no agsangpeten idiay Jerusalem dagiti Judio ken dagiti proselita manipud adu a sabsabali pay a daga, dagiti agsuksukat iti kuarta agsaadda iti lugar ti templo.
Idiay idi templo a ni Jesu-Kristo iti dua a gundaway binalintuagna dagiti lamisaan dagiti agsuksukat iti kuarta ket kinondenarna ida gapu iti panamagbalinda iti templo kas “balay ti tagilako” wenno “rukib dagiti mannanakaw.” (Jn 2:13-16; Mt 21:12, 13; Mr 11:15-17) Mabalin nga ipasimudaag daytoy a ni Jesus imbilangna nga aglablabes dagiti bayad a singsingiren dagiti agsuksukat iti kuarta. Maipapan iti daytoy, makapainteres ta adda idi dagiti tiempo a dadakkel a ganansia ti nagun-odan iti panaglako iti an-animal a maisakripisio. Ibaga ti Mishnah nga adda idi tiempo a ti gatad ti sangaparis a kalapati ket maysa a balitok a denar (25 a pirak a denar). Daytoy ti nangtignay ken Simeon nga anak ni Gamaliel a mangideklara: “Iti sanguanan daytoy a Templo! Saanakto nga aginana iti daytoy a rabii agingga nga aggatad dagitoy iti maysa laengen a [pirak a] denar.” Iti dayta met laeng nga aldaw, ti gatad naibaba iti kasta unay.—Keritot 1:7 (impatarus ni H. Danby).