NAHUM, LIBRO TI

Daytoy a libro ket naimpadtuan a “pammakdaar maibusor iti Nineve,” ti kabesera ti Imperio ti Asiria. Daytoy a libro ti Biblia ket insurat ni Nahum nga Elkosita. (Na 1:1) Ti kinaumiso daytoy a libro ket paneknekan ti pannakatungpal dayta naimpadtuan a pammakdaar sigun iti pakasaritaan. Sumagmamano a tiempo kalpasan a napasaran ti Egipcio a siudad ti No-amon (Thebes) ti pannakaibabain gapu iti pannakaabakda idi maikapito a siglo K.K.P. (3:8-10), naisuraten ti libro ti Nahum, a nakompleto a naisurat dayta sakbay a natungpal ti naipadto a pannakadadael ti Nineve idi 632 K.K.P.​—Kitaenyo ti ASIRIA; NINEVE.

Maitunos iti Dadduma Pay a Libro ti Biblia. Ti libro ti Nahum ket naan-anay a maitunos iti dadduma pay a paset ti Kasuratan iti panangtukoy ken Jehova kas “Dios a mangalikagum iti naipamaysa a debosion,” “nabannayat nga agunget ken dakkel iti pannakabalin,” ngem saan met nga agkedked a mangdusa. (Na 1:2, 3; idiligyo ti Ex 20:5; 34:6, 7; Job 9:4; Sal 62:11.) “Ni Jehova naimbag, maysa a salindeg iti aldaw ti rigat. Ket siaammo kadagidiay agkamkamang kenkuana.” (Na 1:7; idiligyo ti Sal 25:8; 46:1; Isa 25:4; Mt 19:17.) Dagitoy a kualidad ti Dios ket silalawag a naipakita idi inispalna dagiti Israelita iti panangirurumen dagiti Asirio ken idi binalesna ti Nineve a nakabasol iti dara kalpasan nga inan-anusanna metten ida.

Makapainteres met dagiti nagpadaan ti Nahum kapitulo 1 ken Salmo 97. Ti sasao ni Isaias (10:24-27; 30:27-33) maipapan iti panangukom ni Jehova maibusor iti Asiria ket adda nagpadaanda iti Nahum kapitulo 2 ken 3.​—Idiligyo met ti Isa 52:7; Na 1:15; Ro 10:15.

Dagiti Kasasaad Idi. Nupay naipasigurado iti awanan pammati a ni Acaz ti Juda a di agballigi ti kumplot da Ari Rezin ti Siria ken Ari Peca ti Israel iti planoda a panangikkat kenkuana kas ari (Isa 7:3-7), di nainsiriban a nagkiddaw latta iti tulong ken Ari Tiglat-pileser III (Tilgat-pilneser) ti Asiria. Daytoy nga inaramidna nagbanag ketdi iti ‘pannakariribukna ken saan a napapigsa,’ ta naipasakup ti Juda iti nadagsen a sangol ti Asiria. (2Cr 28:20, 21) Idi agangay, ti anak ni Acaz ken sunona iti trono a ni Ezekias ket nagrebelde iti turay ti Asiria. (2Ar 18:7) Kalpasan dayta, ti Juda ket rinaut ti Asirio a monarka a ni Senaquerib ken nagsasaruno nga inagawna dagiti nasarikedkedan a siudad, a nagbanag iti nasaknap a pannakalangalang ti daga. (Idiligyo ti Isa 7:20, 23-25; 8:6-8; 36:1, 2.) Ti simmaganad nga ari ti Juda a ni Manases ket tiniliw dagiti panguluen ti buyot ti Asiria ket impanda idiay Babilonia (nga iturturayan idi ti Asiria).​—2Cr 33:11.

Yantangay nabayag idin nga agsagsagaba ti Juda iti panangparigat ti Asiria, naimbag a damag ti padto ni Nahum maipapan iti umad-adanin a pannakadadael ti Nineve. Arigna napasamaken ti pannakadadael ti Asiria, kastoy ti insurat ni Nahum: “Adtoy! Adda iti rabaw dagiti bantay ti saksaka daydiay mangip-ipan iti naimbag a damag, daydiay mangipabpablaak iti talna. O Juda, rambakam dagiti piestam. Tungpalem dagiti karim; agsipud ta awanton ti lumasat manen kenka nga asinoman nga awan kaes-eskanna a tao. Sigurado a magessatto a naan-anay.” (Na 1:15) Saan idan a mabalin a riribuken dagiti Asirio; awanen ti makalapped kadagiti Judeano iti itatabuno wenno panangrambakda kadagiti piesta. Naan-anay a naispalda manipud kadagiti manangirurumen nga Asirio. (Idiligyo ti Na 1:9.) Kasta met, amin a sabsabali pay nga il-ili a makangngeg maipapan iti pannakadadael ti Nineve ket ‘pagtipatenda dagiti imada,’ wenno agrag-oda, gapu iti pannakadidigrana, ta nagsagabada unay gapu iti kinadakes ti siudad.​—3:19.

Ti Nineve ket nagbalin a maysa a “siudad ti panagibukbok iti dara” gapu ta nakarungrungsot a makigubat dagiti Asirio. (Na 3:1) Natrato a siuulpit ken siraranggas dagiti nakautibo iti gubat. Ti dadduma ket puoranda wenno lalatanda a sibibiag. Bulsekenda ti dadduma wenno tapiasenda dagiti agong, pingasenda dagiti lapayag, wenno putdenda dagiti ramramay. Masansan nga ulodenda dagiti kautiboda babaen kadagiti tali a naigalut kadagiti kallawit a naitaldeng iti agong wenno bibig. Pudno a maikari ti Nineve a madadael gapu iti panagbasolna iti dara.

[Kahon iti panid 418]

DAGITI TAMPOK TI NAHUM

Pammakdaar maibusor iti Nineve, ti kabesera ti Asiria

Naisurat iti tiempo sakbay a madadael ti Nineve idi 632 K.K.P.

Balsen ni Jehova dagiti kalabanna (1:1-6)

Kalikaguman ni Jehova ti naipamaysa a debosion; nupay nabannayat nga agunget, saanna a medmedan ti mangdusa no kasapulan

Awan ti asinoman a makapagtakder maibusor iti bara ti ungetna; iti sanguananna agmaga dagiti baybay, agyugayog dagiti bantay, malunag dagiti turod, agreggaay ti daga

Ti pannakatalipupos dagiti nadangkes mangpagin-awa kadagidiay mangin-inanama ken Jehova (1:7–3:19)

Ni Jehova ket maysa a mangsalaknib a salindeg kadagidiay mangin-inanama kenkuana, ngem talipuposennanto ti kabusor

Maipakaammonto iti Juda ti naimbag a damag; magessat ti “awan kaes-eskanna a tao,” ket maalagad ti pudno a panagdaydayaw nga awanan lapped

Urnongento manen ni Jehova ti ilina, ngem mapaglangalang ti Nineve, ket mapuoran dagiti karuahena a pakigubat

Ti siudad a nagbasol iti dara ket masamsaman kas dusa iti basbasolna; awan ti makaisalakan kenkuana, dagiti mannakigubatna ket agbalinda a kasla babbai

Ti saplit a naipalak-am iti ari ti Asiria ket saanen nga agimbag