GUARDIA A PRETORIO

Naisangsangayan a grupo dagiti Romano a soldado a damo nga inorganisar ni Augusto kas para-guardia ti imperio maipaay iti emperador. Buklen dayta ti siam (idi agangay nagbalin a sangapulo) a benneg a sag-1,000 a lallaki ti kada maysa. Aminda ket Italiano a boluntario; ti tangdanda ket doble wenno triple iti tangdan ti maysa a soldado kadagiti lehion. Intuding ni Tiberio idiay Roma ti kaaduan a paset daytoy a grupo dagiti napili soldado babaen ti panagibangonna kadagiti nasarikedkedan a kuartel iti amianan dagiti pader ti siudad. Nupay mabalin a maibaon iti sabali a dagdaga dagitoy a benneg ti soldado, kanayon nga adda tallo a naisaad idiay Roma, a ti maysa a benneg adda kadagiti kuartel a kaabay ti palasio ti emperador. Yantangay ti Guardia a Pretorio kangrunaanna nga isuda laeng ti permanente a buyot idiay Italia, nagbalinda a mannakabalin a napolitikaan a puersa a mangsuporta wenno mangduprak iti maysa nga emperador. Idi agangay nagbaliw ti kadakkel ken sangal ti Guardia a Pretorio, a naawat pay ketdin ti lallaki a naggapu iti nadumaduma a probinsia. Kamaudiananna inikkat dayta ni Emperador Constantino idi 312 K.P.

Kadagiti Ebanghelio ken iti libro nga Aramid, ti Latin a prai·toʹri·on naaramat mainaig iti maysa a palasio wenno pagtaengan. Ti tolda ti maysa a komandante ti buyot ket pagaammo kas praetorium, ket ngarud, idi agangay, ti termino tumukoy iti pagtaengan ti maysa a gobernador ti probinsia. Gapuna, ni Pilato pinalutpotna ni Jesus idiay praetorium, wenno “palasio ti gobernador.” (Jn 18:28, 33; 19:9; kitaenyo ti PALASIO TI GOBERNADOR.) Nabatad a nayetnag sadiay dagiti pangngeddeng ken sadiay a nagkuartel dagiti buyot. (Mt 27:27; Mr 15:16) Idiay Cesarea, ni Pablo ket ‘nabantayan idiay pretorio a palasio ni Herodes.’​—Ara 23:35.

Maigapu itoy a pannakausar, insingasing ti sumagmamano a ti prai·toʹri·on iti Filipos 1:13 ket tumukoy iti palasio ni Nero iti Turod ti Palatino wenno iti maysa a pangukoman a siled a mabalin a nakadengngegan ti kaso ni Pablo. Nupay kasta, ipatuldo ti Cyclopædia (Tomo VIII, p. 469) da M’Clintock ken Strong: “Dayta ket saan a ti palasio ti imperio, . . . ta saan a pulos naawagan daytoy kas prætorium idiay Roma; saan met a ti pangukoman a siled, ta awan ti kasta a patakder a naibangon idiay Roma, ken ti nagan a prætoria ket idi laeng agangay a nayawag kadagiti pangukoman ti hustisia.” Idi damo a naibalud idiay Roma, “napalubosan ni Pablo nga agmaymaysa a kadua ti soldado a mangbambantay kenkuana.” (Ara 28:16) Gapuna dagiti parautna iti pagbaludan ket nabatad a pagaammo mainaig ken Kristo iti tengnga dagiti soldado ti Guardia a Pretorio, ket nangnangruna a kasta no inaldaw a nasuktan ti guardiana. Kas nagbanaganna, kunaen ti adu a managipatarus a ti prai·toʹri·on iti Filipos 1:13 ket tumukoy iti Guardia a Pretorio, saan ket nga iti maysa a patakder wenno grupo a mangusig iti kaso.​—RS, NW, AS, TC.

Ti Textus Receptus iramanna iti Aramid 28:16: “ti senturion inyawatna dagiti balud iti kapitan ti guardia.” (KJ) Ilawlawag ti dadduma a daytoy naud-udi a nadakamat nga opisial ket isu ni Sextus Afranius Burrus, ti prepekto ti Guardia a Pretorio iti sidong ni Nero agingga idi 62 K.P. Ipatarus pay dayta ni Darby kas: “ti senturion inyawatna dagiti balud iti prepekto a pretorio.” Nupay kasta, ti bersion ni Darby ikkanna ti braket daytoy a sasao kas maysa a pagarigan ti panagduduma dagiti manuskrito. Dadduma a moderno a patarus mamimpinsan nga ikkatenda ti sasao yantangay awan dayta kadagiti kadaanan a manuskrito kas iti Sinaitiko, Alexandrine, ken Vatican No. 1209.​—RS, AT, NW, JB.