PAGKUNGKONGAN
Nakawangwang nga abut a pakatebbagan ti nadumaduma a kita ti bato. Isu a natebbag ti apug a bato ken marmol iti narabaw a daga. Patien a maysa idi a kadaanan a pagkungkongan ti maysa a nalawa a disso iti asideg ti maaw-awagan ita a Damasco a Ruangan ti Jerusalem . Damo a natukoy ti kasta a lugar iti Josue 7:4, 5, a naipadamag nga agarup 3,000 nga Israelita ti nagtalaw manipud Ai agingga iti Sebarim, kaipapananna ti “Dagiti Pagkungkongan.” Idi nagsagana ni Solomon a mangibangon iti templo, imbilinna a ti maaramat a dadakkel a pamuon a batbato ket maala manipud bambantay ti Libano, ket pinullo a ribu a lallaki ti naipasalista maipaay iti dayta a trabaho. (1Ar 5:13-18; 6:7) Idi nasken a matarimaan ti templo iti kaaldawan ni Jehoas, natangdanan dagiti agtiktikap iti bato tapno aramidenda dayta a trabaho. (2Ar 12:11, 12) Ti tanem a nakaitabonan ni Jesus ket naikungkong iti bato.—Mt 27:59, 60; Mr 15:46.
Nagaramat ni Jehova iti nangayed a panangiladawan babaen iti ngiwat ni Isaias ket impalagipna ti pagkungkongan ken ti maar-aramid sadiay. (Isa 51:1) Kas ipasimudaag ti sumaganad a bersikulo, ti “bato” nalawag nga isu ni Abraham, kas tao a nagtaudan ti nasion, ket ti “lungog ti abut” isu ni Sara, a ti arig abut nga aanakanna ti rimmuaran ni Isaac nga inapo ti Israel. (Isa 51:2) Nupay kasta, yantangay babaen ti pannakabalin ti Dios ken namilagruan ti pannakayanak ni Isaac, ti mangiladawan a panagkungkong mabalin met nga adda natantan-ok a naespirituan a pagaplikaranna. Gapuna, tukoyen ti Deuteronomio 32:18 ni Jehova kas “Ti Bato a nangputot” iti Israel, “Daydiay mangipaspasngay [ti berbo a naaramat met laeng mainaig ken Sara iti Isa 51:2] kenka buyogen kadagiti panagpasikal.”
No dadduma, isu met laeng a Hebreo a nagan ti nayawag iti banag a naala iti pagkungkongan. Gapuna ti Hebreo a sao a pesi·limʹ, naipatarus a “pagkungkongan” iti Uk-ukom 3:19, 26, ket naipatarus iti sabali pay kas ‘dagiti kinitikitan a ladawan.’ (De 7:5; Sal 78:58; Isa 10:10) Maigapu itoy, adda dagiti agkuna a mabalin nga iti ayan ti kakasta a pagano a didios, a naaramid babaen ti panagkungkong, ti nagsublian ni Ehud tapno personal a sumarungkar ken Eglon. Nupay kasta, pinili ti kaaduan a managipatarus nga ipaulog dayta kas “dagiti pagkungkongan.”
Mangted iti pamalatpatan dagiti daan a pagkungkongan a nakaibatian dagiti di naileppas nga aramid no kasano idi ti panagkungkongda. Adda dagiti akikid ken nauneg a kanal a nayukir iti bato. Maipalok kadagitoy ti nagango a kayo, kalpasanna babasaenda iti danum tapno bumlad ti kayo agingga a mapisi ti bato kadagiti birrina. Idi tiempo dagiti Romano, dagiti bato nga agdagsen iti agarup lima wenno sangapulo a tonelada ket natebbag iti asideg laeng dagiti disso a nakaibangonan ti patakder. Kalpasanna maipan dagitoy iti pagibangonan babaen iti pannakaikabil ti pataladtad iti sirokda wenno maipasagad dagita, isu a nakaad-adu a trabahador nga adipen ti mangaramid iti dayta.