REFAN

Maysa a didiosen a bituen a dinakamat ni Esteban iti depensana iti sanguanan ti Sanhedrin. (Ara 7:43) Mabalin a ti sasao iti Amos 5:26, 27 ti inadaw ni Esteban iti Griego a Septuagint, tapno ipakitana a ti pannakaidestiero ti Israel ket gapu iti panagdaydayawda kadagiti ganggannaet a didiosen, a kas ken Refan (Caiwan). Dagiti nangipatarus iti Septuagint impatarusda ti “Caiwan” kas Rhai·phanʹ, ngem iti panagadaw ni Esteban agparang ti awag a Rhom·phaʹ iti Griego a teksto da Westcott ken Hort. Kinuna ni F. J. A. Hort maipapan iti Aramid 7:43: “Iti LXX ti Amos 5:26, ti porma a naaramat ket [Rhai·phanʹ] wenno [Rhe·phanʹ], nga umasping iti Repa wenno Repha, maysa kadagiti nagan ni Saturno (Seb) ti Egipto.”​—The New Testament in the Original Greek, da Westcott ken Hort, Graz, 1974, Tomo II, apendise, p. 92; kitaenyo ti ASTROLOGO (Ni Molec ken ti Astrolohia iti Israel); CAIWAN.