BURBURTIA
Sasao a mamagpanunot. Ti Hebreo a sao maipaay iti burburtia mabalin met a maipatarus a “di nalawag a sasao” wenno “makatikaw a saludsod.” (Idiligyo ti Da 8:23, Rbi8 ftn.) Dagiti burburtia ket naigidiat iti simple a sasao a nalaka a maawatan. (Nu 12:8) No dadduma, daytoy a sao maar-aramat kas ebkas a pumadpada iti “pagkukuna a proverbio,” agsipud ta ti burburtia mabalin a sasao a napnuan kaipapanan ngem naidatag iti nalibeg a pagsasao. (Sal 49:4) Iti sabali a konteksto, ti isu met laeng a Hebreo a sao a naipatarus a “burburtia” naipatarus met a “makatikaw a saludsod.” (2Cr 9:1) Ti panangputar iti maysa a burburtia, a masansan ramanenna ti nalibeg ngem umiso a panamagtupag, agkasapulan iti natadem a panunot, ket ti panangrisut iti kasta a burburtia agkasapulan iti pannakabael a manglasin iti panagkakanaig ti bambanag; gapuna ti Biblia tukoyenna dagiti burburtia kas gapuanan dagiti masirib a tattao ken kas banag a mabalin a tukoden ti tao nga addaan pannakaawat.—Pr 1:5, 6.
Ti Biblia a mismo aglaon kadagiti burburtia a nainaig iti pangpanggep ni Jehova. (Sal 78:2-4) Sasao dagita nga iti damo mabalin a mangtikaw iti agbasbasa; mabalin a naigagara a nalibeg dagita, a mangaramat kadagiti napnuan kaipapanan a panamagdilig a saan a nairanta a matarusan ti tattao iti tiempo ti damo a pannakaisuratda. Kas pagarigan, iti Zacarias 3:8 naimpadtuan a tukoyen ni Jehova ti “adipenko a Tarubong,” ngem saanna nga ibatad sadiay a daytoy ket tarubong wenno putot manipud iti naarian a linia ni David ken aktual a dayta ti mismo nga Anak ti Dios nga adda idi iti langlangit a mayanak iti maysa a birhen a kaputotan ni Ari David. Ken kunaen ti Apocalipsis 13:18 a “ti numero ti atap nga animal” naikuna nga “innem a gasut ken innem a pulo ket innem,” ngem saanna nga ibatad sadiay ti kaipapanan dayta a numero.
No dadduma naaramat dagiti burburtia, saan a kas pangtikaw kadagidiay nakangngeg kadagita, no di ket nalawag a tapno gutugoten ti interes ken tapno ad-adda a nabiag ti pannakayallatiw ti mensahe. Kasta ti kasasaad ti burburtia maipapan iti dua nga agila ken ti puon ti ubas, nga indatag ni mammadto Ezequiel iti balay ti Israel. (Eze 17:1-8) Madagdagus kalpasan ti panangiparangna iti burburtia, ni Ezequiel binilin ni Jehova nga imtuodenna kadagiti umili no natarusanda dayta ket kalpasanna ilawlawagna kadakuada.
Ti sumagmamano a burburtia naidatag a pugtuan ti tattao, ket masansan a naiparang iti porma ti daniw, kas iti kaso daydiay indatag ni Samson kadagiti Filisteo. Idi kinunana: “Manipud iti managkaan rimmuar ti banag a makan, ket manipud iti napigsa rimmuar ti banag a nasam-it,” inggagarana ti nagaramat kadagiti panamagdilig a saan a nalaka a matarusan. (Uk 14:12-18) Ti burburtiana naibatay iti mismo a kapadasanna sakbay unay nga indatagna daytoy a burburtia, idi nangkaruy iti diro manipud iti bangkay ti maysa a leon, a nangikabilan iti dayta ti pangen dagiti uyokan.—Uk 14:8, 9.