Ti Deuteronomio​—Balakadannatayo nga Agserbi ken ni Jehova a Buyogen ti Naimpusuan a Rag-o

DAGITI managdayaw ken Jehova ti masapul nga agserbi kenkuana a simamatalek ken buyogen iti naimpusoan a rag-o. Daytoy a libro ti Biblia iti Deuteronomio ti mamagbalin a nalawag iti daytoy. (Deuteronomio 28:45-47) Ket ti balakadna iti kasta a matalek, addaan rag-o a panagserbi adda dakkel a pategna iti panagbiag dagiti maika-20 siglo a saksi ni Jehova.

Ti Deuteronomio ti insurat ti Hebreo a mammadto a ni Moises idiay tanap ti Moab idi 1473 K.K.P. ket saklawenna iti agarup nasurok a dua a bulan. Mabalin, a ti maudi a kapitulo ti innayon ni Josue wenno ti Nangato a Padi a ni Eleazar. Ti Deuteronomio buklen ti uppat a palpalawag, agraman ti maysa a kanta ken ti pammendision ni Moises idi a dagiti Israelitas ngangnganidan sumrek iti Naikari a Daga. (Deuteronomio 1:3; Josue 1:11; 4:19) Idiay Deuteronomio inlawlawag ni Moises dagiti dadduma a punto maipapan iti Linteg. Malaksid kadagiti dadduma pay a bambanag, ti libro ipakitana a ni Jehova kalikagumanna ti naipamaysa a debosion. Mamakdaar met a maibusor iti ulbod a panagdayaw ket balakadanna dagiti tattao ti Dios nga agbalinda a matalek iti sagrado a panagserbi.

Ngem, iti ania nga espesipiko a pamay-an a dagiti sasao iti Deuteronomio makatulong kadagiti Israelitas? Ken kasano a daytoy a libro makagunggona kadagiti Saksi ni Jehova ita?

Dagiti Israelitas addadan iti let-ang iti agarup 40 a tawtawen idi nagpalawag ni Moises kadakuada. Iti pasetna, impalagipna ti pannakatuding dagiti uk-ukom a mangtulong kenkuana. Dinakamatna dagiti padamag ti sangapulo nga espia a nangiturong iti iyaalsa ken ti panagal-alla iti let-ang. Impalagipna, met, dagiti panagballigi isu a pinagbalin ti Dios a posible a mapasamak. Namakdaar ni Moises a maibusor iti panagaramid iti ladladawan ken impaganetgetna daytoy babaen ti panangikunana: “Ni Jehova a Diosmo isu ti maysa nga apuy a mangalun-on, maysa a Dios a mangkalikagum iti naipamaysa a debosion.” Daytoy ti sinaruno ti pammalakad a mangtungpal ken ni Jehova.​—Deuteronomio 1:1-4:49.

Iti maikadua a palawag, umuna a dinakamat ni Moises dagiti Sangapulo a Sasao ket impalagipna ti pannakaited ti Linteg. Naipaganetget ti panangayat ken ni Jehova iti amin a puso, kararua ken amin a pigsa. Naipaganetget ti panangisuro iti ubing. Pito a nasnasion iti Canaan ken dagiti kabangibangda ti naituding iti pannakadadael. Naibaga kadagiti Israelitas a napilida saan a gapu iti kinalintegda no di ket gapu iti kinamatalek ni Jehova iti tulagna. No addadan iti Naikari a Daga, masapul ti panagtalinaedda a natulnog ket saanda a liplipatan ti Dios. Narepaso dagiti kaso iti saan a panagtulnog, ket ti naimpusuan nga ayat ken ti panagbuteng iti Dios ti naipakita a nasken. Naipasango dagiti bendision ken dagiti lunod iti Israel, ket naparegta ti panagtulnog iti Dios.​—Deuteronomio 5:1-11:32.

Sumaganad a nadakamat isuda dagiti linlinteg a mangapektar iti biag iti Naikari a Daga. Mairaman kadagitoy isu dagiti pagalagadan iti panangdadael iti tanda iti saan a nadalus a relihion, pannangan iti karne ken ti panangtaming iti dara, pannakilangen kadagiti ulbod a mammadto ken ti apostasia, nadalus ken di nadalus a taraon, ti apagkapullo. Dagiti detalye maipapan iti pannakawayawaya iti utang naipaay, ti pannakaadipen ken ti inauna nga annak dagiti an-animal. Nausig dagiti tallo a tinawen a pipiesta, a kas met dagiti dadduma a hudisial a bambanag ken linlinteg a maipaay kadagiti ar-ari ken Levitas. Kalpasan ti pammakdaar a maibusor iti espiritismo, naipadto ti maysa a mammadto a kas ken ni Moises.​—Deuteronomio 12:1-18:22.

Mairaman kadagiti pagalagadan a nadakamat isu dagiti maipapan kadagiti siudad a pagkamangan, ti pannakailaksid iti militaria, panagdalus manipud pannakabasol iti dara, ti panangasawa kadagiti babbai a kautibo, ti kalintegan ti inauna, dagiti managalsa nga annak, panagraem kadagiti sanikua ti sabsabali ken iti biag, dagiti seksual a bambanag, ken ti saan a pannakabalin nga agbalin a miembro iti kongregasion. Dagiti dadduma pay a linlinteg iramanna dagidiay a mainaig kadagiti ad-adipen, ti babayadan nga interes ken karkari. Dagiti pagalagadan kadagiti bambanag a kas ti diborsio, pautang, kinamanangngaasi iti ulila ken kadagiti balo, panangasawa iti bayaw, umiso a timbangan, ti panangidaton iti umuna a bungbunga, ti apagkapullo ti mangipatingga itoy a palawag.​—Deuteronomio 19:1-26:19.

Ti maikatlo a palawag ni Moises ti manglukat kadagiti instruksion a mangisurat ti Linteg kadagiti dadakkel a batbato. Dagiti pammendision ti maipaayto manipud Bantay Gerizim ken dagiti lunod iti Bantay Ebal. Dagiti bendision ngarud iti panagtulnog iti bilbilin ti Dios ti napagsupadi kadagiti lunod a mainanama gapu iti panaglabsing.​—Deuteronomio 27:1-28:68.

Maipapan iti maikapat a palawag ni Moises, adda ti pannakapabaro ti tulag iti nagbaetan ni Jehova ken dagiti Israelitas. Impalagip ni Moises ti panangaywan ti Dios idiay let-ang. Naipaay ti pammakdaar a maibusor iti panaglabsing, ket naipaganetget ti kinamanangngaasi ni Jehova. Kamaudiananna, naiparang ti biag ken patay a panagpili. Dagiti tattao iti Israel mabalin nga ‘agtultuloyda nga agbiag babaen iti panangayatda ken ni Jehova, ti panagimdengda iti timekna ken ti panagtalinaedda kenkuana.’​—Deuteronomio 29:1-30:20.

Pinaregta ni Moises dagiti Israelitas nga agbalin a natured no sumrekda iti Naikari a Daga, ta ni Jehova makikadua kadakuada nga agmartsa. Ti panangtudingna ken ni Josue a kas ti pangulo ti sinaruno ti maysa a padto maipapan iti panagalsa iti Israel. Sumaganad, babaen iti kanta, idayaw ni Moises ni Jehova, ipadtona dagiti ay-ay iti di kinamatalek ti Israel ngem agngudo babaen iti panangipanamnama iti nadiosan a panangibales nga addaan iti ikkis nga, “Agragsakkayo, dakayo a nasnasion, a kadua ti ilina.” Impaay ni Moises ti maudi a bendision, kalpasanna ti 120-tawenna a mammadto minatmatanna ti Naikari a Daga, natay ken intabon ni Jehova iti awan markana a tanem.​—Deuteronomio 31:1-34:12.

Ti immunan a pakasaritaan ti mangtignay a naimbag iti naespirituan a ganayo. Ngem bayat ti panangbasayo iti Deuteronomio, mabalin a tumaud dagiti napapateg a salsaludsod. Inanamaentayon ti sungbat dagiti dadduma kadakuada.

Ti Umuna a Palawag ni Moises

• 4:15-24​—Dagitoy kadi a sasao a maibusor iti panagaramid iti ladawan kaipapananna a dakes ti panangiparang kadagiti ladawan dagiti indibidual?

Dagitoy a bersikulo iparitda ti panagaramid kadagiti ladawan a maipaay iti ulbod a panagdayaw. Ngem dagiti Israelitas saanda a maparitan a mangaramid iti ladladawan a maipaay iti dadduma a panggep. Kas pangarigan, addada dagiti inanamongan-Dios a kaasping dagiti kerubin iti luplupot ti tolda ken iti kalub ti sagrado nga arka. Saan a mainugot ti pananginaig iti panangala ken ti panangiparang kadagiti retrato iti idolatria, malaksid no dagitoy ti ginagara a maipaay iti ulbod a relihiuso a panggep. Gagangay, awan ti Nainkasuratan a panangbusor iti panagala iti ladawan, panagpinta ken eskultura nga agserbi iti makagunggona wenno naarte a panggep a panangiladawan kadagiti tattao wenno bambanag.

Ti Maikadua a Palawag ni Moises

• 6:6-9​—Daytoy kadi a bilin a ‘panangibedbed iti bilin ti Dios iti imam’ masapul nga awaten a literal?

Dagitoy a bersikulo dina suportaran ti aramid a panangisuot kadagiti pelakteria (babassit a supot a pagikkan kadagiti teksto ti Biblia). Imbes ketdi, dagiti sasaona itudona ti maysa a piguratibo nga aplikasion. (Idiligyo ti Exodo 13:9; Proverbio 7:2, 3.) Saan a naibaga a dagiti bilbilin ti maisurat iti maysa a banag ket kalpasanna isuot ti maysa a tao wenno maikabil iti baotek ti ruangan ken dagiti ruruangan. Masapul a tungpalen dagiti Israelitas dagiti linlinteg ti Dios iti amin a tiempo, addada man iti pagtaengan, kalsada wenno iti asideg a ruangan ti siudad, a pangtamtamingan dagiti panglakayen kadagiti legal a kaso. Masapul ti panangsalimetmetda iti linteg ti Dios iti pusoda, isuroda kadagiti annakda ket aramidenda dayta (kas iyebkas ti imada) a tinungpalda dayta. Masapul ti panangilasin dagiti tattao kadagiti bagbagida iti publiko nga itantandudoda ti linteg ni Jehova, a kasla naisurat dayta iti nagbaetan dagiti matmatada tapno makita dagiti isuamin. Kasta met, dagiti Saksi ni Jehova ita sapulenda ti panangpaneknekda kadagiti bagbagida a natulnog nga ad-adipen ni Jehova. Dagiti puspusoda ti mangtignay kadakuada nga agtulnog iti Saona, ket punuenda dagiti is-isipda kadagiti pudno a bambanag, dagiti bambanag a nadayaw, dagiti aniaman a banag a nalinteg, dagiti aniaman a bambanag a nadalus, dagiti aniaman a bambanag a makaay-ayo, dagiti aniaman a bambanag a naimbag ti damagda. Iti isuamin a pamay-an ikagumaanda nga ipakita a dagiti bilbilin ni Jehova ti adda iti sanguananda iti isuamin a tiempo.​—Filipos 4:8; Colosas 3:23.

• 8:3, 4​—Daytoy kadi kaipapananna a ti laeng suplay a kawes ti mapabaro?

Ti probision iti manna ti nagtultuloy a milagro. Kasta met ti kinapudno a ti kawesda saan a narunot ket dagiti saksakada ti saan a dimmakkel bayat iti 40 a tawtawen a kaaddada iti let-ang. No ti suplay a kawes ti napabaro laeng a gagangay, dayta kaipapananna nga awan ti milagro. Awan koma ti nairaman a pakarigatan iti isu met laeng a kawes bayat dagidiay amin a tawtawen, ta dagiti kawes dagiti ubbing ti mabalin a maipasublat kadagiti ub-ubing, ket adda ti kawes a maipaay kadagiti dadduma no matay dagiti nataengan. Agsipud ta ti bilang dagiti Israelitas ti ngangngani agpada idi pagnguduan iti panagalla-alla iti let-ang ken idi pangrugian, ti dati a suplay a kawes ti umdas bayat dagidiay nga 40 a tawtawen.​—Numeros 2:32; 26:51.

• 14:21​—Agsipud ta dagiti Israelitas saanda a mabalin a kanen ti “aniaman a bagi a natayen,” apay a maited daytoy iti ganggannaet wenno mailako iti ganggannaet?

Kas ti Katan-okan a Mangited-Linteg, ni Jehova addaan iti kalintegan a mangikabil iti panangiparit kadagiti laeng Israelitas. Dagitoy “nasantuanda a tattao” kenkuana. Dagiti dadduma a nasnasion saanda a tungtungpalen daytoy a panangiparit a mangan iti natay a bukodna nga animal. Awan ti di nainkalintegan iti panangited iti ganggannaet wenno panangilako iti dayta iti ganggannaet, ta dagiti Israelitas umiso met ti panangirepresentarda kadagiti bambanag ken ti gumatang nagtignay a boluntario. Makuna met a ti Deuteronomio 14:21 maitunos met iti Levitico 17:10, a mangiparit iti ganggannaet a mangan iti dara. Ti ganggannaet a proselita saan a mangan iti dara, ngem daytoy a panangiparit saan nga agaplikar iti ganggannaet a saan a naan-anay a proselita. Ti kasta a tao mabalin nga adda pangusaranna iti saan a napadara a bangkay ti animal a matmatan ti maysa a matalek nga Israelita wenno proselita a saan a nadalus.

• 17:5-7​—Apay a kasapulan a ti ima dagiti saksi ti umuna a maipatay iti tao a nasentensiaan iti ipapatay?

Tunggal maysa idiay Israel ti masapul a naregta iti pudno a panagdayaw ket nagagar a mangkita a ti organisasion ti agtalinaed a nadalus ken awan ti pakalaisan a maiyeg iti nagan ni Jehova. Dagiti saksi masapul nga ipakitada iti kasta a kinaregta babaen ti panangidauloda iti pannakaibanag iti pangngeddeng. (Idiligyo ti Numeros 25:6-9; Deuteronomio 13:6-11.) Siempre, maysa a banag ti mangpaneknek a maibusor iti maysa ket sabali ti mangpapatay iti indibidual. Daytoy ti mamagbalin iti saksi a mangpanunot a naimbag iti panangipaay iti pammaneknek, ket ti laeng nadangkes ti mangipaay iti ulbod a pammaneknek ta ammona nga isu ti umuna a mangpapatay iti babai wenno lalaki. Dagiti Saksi ni Jehova mabalinda nga iyaplikar dagitoy a prinsipio babaen iti panagbalin a naregta iti kinadalus iti kongregasion ken kasta met ti panagannad iti panangited iti napudno a pammaneknek. Ta datayo amin agsungbattayonto iti Katan-okan nga Ukom, ni Jehova.​—Mateo 12:36, 37.

• 22:5​—Gapu iti daytoy a panangiparit, umiso kadi para iti maysa a babai ti mangisuot kadagiti pantalon?

Ti nalawag a panggep daytoy a linteg isu ti pananglapped iti panangabuso iti sekso ken ti pannakariro iti seksual a pakailasinan. Iti itsura iti kawes, gagangay a ti maysa a lalaki tarigagayanna ti aglanga a lalaki ken ti maysa a babai ti aglanga a kas babai. Para iti maysa nga Israelita nga agtignay a maikontra iti daytoy a pakailasinan ti mangiturong iti homoseksualidad. Nupay no dagiti lallaki ken babbai agpada nga agusarda kadagiti kasla bata a kawkawes, addada nagdumaan iti kawes dagiti lallaki ken babbai. Kasta met, kadagiti dadduma a paspaset iti daga ita, agpada dagiti lallaki ken dagiti babbai ti agisuot kadagiti pantalon, nupay no nagduma dagiti estilo iti tunggal sekso. Ti prinsipio iti daytoy a teksto saanna nga ikkaten ti panangisuot ti Kristiano no dadduma ti pantalon, kas no agtartrabaho iti aglikmut iti balay wenno iti taltalon. Ket sigun kadagiti lokal a kustombre ken no kasapulan, dagiti pantalon ti matarigagayan a kawes no nalamiis unay ti tiempo. Ti Biblia balakadanna dagiti babbai nga “agarkosda kadagiti naemma a kawes a buyogen iti kinaemma ken ti nasayaat a panunot.”​—1 Timoteo 2:9, 10.

• 24:6​—Kasano a ti panangala iti gilingan wenno ti makingngato a bato ti gilingan a kas salda ket kasla ti panangala iti pagbiag ti maysa a tao?

Gagangay, ti tinapay ti maiyurno iti inaldaw ket masansan a magiling ti arina. Gapuna ti inaldaw a taraon ti agpannuray iti gilingan. Buyogen ngarud iti asi, iparit ti linteg ti Dios ti panangala iti gilingan ti maysa a tao wenno ti makingngato a bato ti gilingan. Ti panangala kadagitoy ti agbanag iti panangiparit iti pamilia iti inaldaw a taraon a kaipapananna ti panangala iti “biag” wenno “pagbiag” ti maysa a tao.

Maudi a Palpalawag, Kanta ken Bendision

• 32:39​—Kasano nga awan dagiti didios a mairaman ken ni Jehova no ti Juan 1:1 kunaenna a ‘ti Sao nakikadua iti Dios ket maysa a dios’?

Dagitoy a teksto ti mangtaming ti naan-anay a nagduma a bambanag. Ti punto iti Deuteronomio 32:39 a ta dagiti ulbod a didios awan ti pakairamananda iti pudno a Dios, ni Jehova, iti ar-aramidna a panangisalakan. Dida mabalin nga isalakan dagiti managdaydayawda manipud iti didigra, ket dagiti kakasta a didios saanda a kadua ni Jehova iti aniaman nga aramidna, Nupay ti “Sao” ket maysa a dios wenno mannakabalin, dayta ket dina busoren ni Jehova wenno agtignay a kas karibalna, a kas iti kaso dagiti ulbod a didios.​—Deuteronomio 32:12, 37, 38.

• 33:1-29​—Apay a saan a nadakamat ni Simeon iti daytoy a bendision?

Ni Simeon ken ni Levi nakiramanda iti tignay a kinaranggas, ket uray no naikkanda kadagiti bingay iti Israel, dagitoy ti saan a kas kadagiti naited kadagiti dadduma a tribo. Dagiti Levita naikkanda kadagiti 48 a siudad iti isuamin a daga, ngem ti daga ni Simeon ti adda iti uneg ti teritoria ni Juda. (Genesis 34:13-31; 49:5-7; Josue 19:9; 21:41, 42) Gapuna idi a ni Moises inturongna ti atensionna ken ni Juda, ammona a naimbag a ti bingay ni Simeon ti nairaman iti dayta. Kasta met, ti tribo ni Simeon ti adda iti pangkaaduan a bendision: “Naragsakka, O Israel! Asino ti pumadpad kenka, a maysa nga umili nga insalakan ni Jehova?”​—Deuteronomio 33:29.

Agnanayon a Tulong kadagiti Matalek nga Ad-adipen

Ti Deuteronomio ket agnanayon a gunggona kadagiti ad-adipen ni Jehova, ket makagun-odtayo kadagiti napapateg nga instruksion manipud iti dayta. Kas pangarigan, bayat iti pannakaraut iti Canaan, ni Josue nalawag ti panangsurotna iti balakad a nailanad iti daytoy a libro. Kasta met, masapul a sidadaan ti panangawattayo iti nadiosan a panangiwanwan. (Deuteronomio 20:15-18; 21:23; Josue 8:24-29) Nagadaw ni Jesu-Kristo manipud iti Deuteronomio iti sibaballigi a panangbusorna ken ni Satanas. Kas ken Jesus, bigbigentayo a ti tao masapul nga agbiag kadagiti sasao ni Jehova, a ditay ikabkabil ti Dios iti pannakasubok ken masapul ti panangipaaytayo iti sagrado a panagserbi kenkuana laeng,​—Mateo 4:1-11; Deuteronomio 5:9; 6:13, 16; 8:3.

Daytoy a libro ilasinna ni Jehova a kas maysa a Dios a mangkalikagum iti naipamaysa a panagdayaw. (Deuteronomio 4:24; 6:15) Kunana pay: “Ayatem ni Jehova a Diosmo iti amin a pusom ken iti amin a kararuam ken iti amin a pigsam.” (Deuteronomio 6:5) Iti kaipapananna, ngarud, ti Deuteronomio balakadannatayo nga agserbi ken ni Jehova a simamatalek. Sapay koma, ngarud, ta mangipaaytayo iti sagrado a panagserbi kenkuana a buyogen iti naimpusoan a rag-o.