Ti Panagbiag nga Agnanayon

TI EKSENA ket maysa a nagpintas a kataltalonan idiay umabagatan nga Africa. Maysa a pangen dagiti manok a guinea ti agpagnapagna kadagiti katurturodan. Pagammuan latta ta nagbutengda. Dua a nangisit nga agila iti agtaytayab iti ngatoda ket nagsuekda kadagiti manok a guinea, a kutakda a kutak iti butengda, a kumaripaspasda a kimleb. Maysa kadagiti agila iti nangsippayot iti maysa ket rinugianna a tagiragsaken iti pannanganna. Dadduma kadagiti manok a guinea ti kimmalmada ket nagsublida nga agsapsapul ti taraonda iti arubayan​—ti ipapatay iti kaduada ti namagbalin kadakuada nga aleng-aleng.

Nainkasigudan a rikna ti amin nga an-animal a padasen a liklikan ti ipapatay, ngem masansan bassit iti pannakaapektarda no matay ti dadduma. Ti panangpatay ti maysa a leon wenno dadduma pay a mangngaan iti antelope ti mangpataud iti bassit laeng a reaksion manipud dadduma iti pangen. Daytat’ maulit-ulit a pasamak iti agdama a panagsinsinnublat ti biag ken patay.

Anian ti pannakaiduma dayta ti kaaduan iti sangatauan! Ti pannakakitada iti padada a tao a matay ket maysa a nakasinsinnaay a kapadasan​—malaksid kadagidiay timmangkendan agingga iti ipapatay. Kas kadawyan, ti ipapatay iti maysa kadagiti ing-ingungoten ket maysa kadagiti nakalkaldaang a banag a mapasaran dagiti tattao. Mabalin pay a dayta iti mangdagdag iti panagbekkel ti maysa kadagiti agsensennaay.

Agbibiagtayon iti panawen a nariribuk a rumangrang-ay ti bilang dagiti agbekbekkel ket miserable iti panagbibiag ti minilmilion a tattao. Kaskasdi iti kadakkelan a bilang ar-aramidenda ti amin a kabaelanda tapno maiwaksi iti aw-awagan ti Biblia a naindaklan a “kabusor,” ni patay.​—1 Corinto 15:26.

Ti Agas ti Biag

Iti adun a siglo, dagiti tattao a maaw-awagan alkemiko pinadpadasdan a diskobrien ti agas ti biag. Daytoy idi ti misterioso a sustansia a maipagpagarup a mangipasiguro iti panagbiag nga agnanayon dagiti tattao. Ti nabayagen adu ti mangtagtagainep ken agsapsapul itoy nga agas. Ngem, kaawatan, a napaay dagiti alkemiko.

Iti nabiit pay, nupay kasta, iti naparang-ay a kinadalus, ti medikal a siensia ken dadduma pay a bambanag iti nangpaatiddog a kalalainganna iti biag. Sigun iti maysa a report, “para iti intero a sangatauan, iti kaatiddog ti biag ti ad-adda a doble, manipud 30 años idi 1900 agingga iti sesenta itatta.” Gapuna dadduma patienda a dagiti moderno a sientista mabalin a madiskobredanto ti tulbek wenno dagiti tulbek a mangpaatiddog​—uray pay iti awan inggana​—a biag. Patienyo met aya dayta?

Aniaman ti namnamaen dagiti tattao iti dayta a banag, ti kinapudno a naiyebkas minilmilenio ti napalabasen ti kaskasdi nga agaplikar:

“Dagiti al-aldaw dagiti tawenmi pitopuloda a tawen; wenno agpapan pay gapu iti kinabileg walopulo a tawen, nupay kasta ti laeng sagudayda bannog ken ladingit; ta lumabas nga apagbiit, ket tumayabkamin.”​—Salmo 90:10.

Awan duadua kas napaliiwyon, bassit laeng a bilang dagiti nagbiag iti labes iti 80’s.

Nupay kasta, adu a nataengan a tattao, saanda latta nga ipalubos ti bagida iti umadadanin nga ipapatay no di ket mangalada iti napasnek nga interes iti biag. Kinaagpaysuanna, bayat a tumataenganda dagiti interesesda ti mabalin nga umadu. Agurnongda kadagiti nagadu a pannakaammo ken kapadasan ken makipasetda iti adu nga ar-aramid. Kalpasanna giddato a magessatda. Iti normal, rasonable ti kinasalun-atna a tattao, ni patay ket saan a pagay-ayat, di natural. Kas kinuna iti maysa a sangagasut tawennan: “Diak kayat iti matay ta pagay-ayatko unay ti biag.”

Ti Biblia agsasao maipapan ti an-animal a “naiyanakda a linalasag tapno matiliw ket madadaelda.” Ngem maipapan iti sangatauan kuna dayta: “Ti Dios . . . insaadna ti kinaagnanayon iti is-isipda.” (2 Pedro 2:12; Eclesiastes 3:10, 11, Byington) Iti sabali a pannao, saan a nairanta ti an-animal nga agbiag iti agnanayon, ngem ti tao nairanta a kasta. Ti immuna a pagassawaan a tao naparsuada saan a tapno matay no di ket agbiag iti agnanayon​—la ketdi no agtulnogda iti Dios.​—Idiligyo iti Genesis 2:15-17.

Kinapudnona ti utekyo mangted ebidensia iti daytoy. Ti natauan nga utek addaan dakkel a kapasidad a maipaay iti pannakaammo; a bassit laeng a paset dayta ti maus-usar iti daytoy agdama a biag.

Saan kadi nga ipamatmat amin daytoy a ti agdama a panagsinsinnublat ti biag ken patay saan nga isut’ pinanggep ti Dios a pagbalinanna dayta koma ken ti panagbiag nga agnanayon saan a basta tagtagainep laeng? Anian a nakaragragsak a kapanunotan! Ngarud, adda kadi, pudpudno nga agas ti biag? Ti aya panagbiag nga agnanayon agpaay kenka?