Kasanot’ Panangipalplanoyo Agpaay iti Masanguanan?
NASAYAAT nga alaentayo a sisiseryoso ti masanguanan agsipud ta busbosentayo ti natda a paset ti panagbiagtayo sadiay!” Nalabit umanamongkayo kadagita a sasao. Kaaduan kadatayo makitana ti kinasirib ti panagsagana bassit a maipaay iti masanguanan.
Iti dadduma a luglugar, dagiti pagassawaan padpadasenda ti maaddaan dadakkel a pamilia tapno addanto mangaywan kadakuada iti panaglakayda. Dagiti agtutubo mabalin a mapanda iti kolehio a mangisagana kadakuada iti nasayaat a panggedan. Dagiti natataengan ipuonanda ti kuartada iti panagregget a mangipasiguro iti natalged a kinanataenganda. Ken adu ti mangmatmat iti kuarta kas kasayaatan a garantia iti masanguanan busbosenda iti kadakkelan a panawen ken pigsada, agraman salun-atda, tapno bumaknangda.
Kasano Kaseguro Dayta?
Dagitoy a pamay-an a panagsagana iti masanguanan ti mabalin maaw-awagan kumbensional a kinasirib, ket adda met bassit kinapraktikal dagita. Ti rigatna a ta saanda nga agkurri a kanayon a nasayaat dagita. Mabalin a dagiti napanglaw a nagannak aduanda ti annak, tapno makita laeng ida a matay iti sakit wenno malnutrision. Wenno adu ti nataenganen nga annak a dida aywanan ti dadakkeda. No maminsan dagiti graduado ti kolehio awanandat’ trabaho wenno dida naragsak. Uray pay ti babaknang a lallaki ken babbai makitkitada ti kinapudno ti sasao ni Jesus: “Ti biag ti tao saan nga adda iti kaadu dagiti gameng a kupkupikopanna.”—Lucas 12:15.
Malaksid pay, adu ti maseknan iti kumarkaro a polusion, ti panagdakkel dagiti arsenal a nuklear, ti kumarkaro a kinaawan tibker kadagiti internasional a relasion ken ti aglukaylukay a kasasaad ti ekonomia agraman ti marmarba a moralidad. Madanaganda a ti masanguanan a siaannad a pagsagsaganaanda matungdayto kadagiti pasamak a saanda a matngelan. Ni sikiatriko a Karl Menninger ti nangiyebkas ti rikrikna dagiti adu idi a kinunana: “Ti lubong ti adda iti agnernerbios, nagulo a kasasaad a sadiay mabalin a mapasamak dagiti nakabutbuteng a bambanag.”
Mainayon pay, masansan madaddadael dagiti tattao ti mismo a planoda a maipaay iti masanguanan. Nupay ginabsuonen dagiti ebidensia iti peggad ti panangabuso ti droga, umad-adu ti agtumtomar ti droga. Pinaneknekanen ti panagsirarak a ti panagsigarilio agturong iti kanser ken dadduma pay a napeggad a saksakit. Kaskasdi adu latta ti agsigarilio. Dadduma matmatayda kadagiti aksidente ti trapiko a mapaspasamak gapu ta isuda wenno dadduma agmanehoda iti sidong ti impluensia ti alkohol. Kaskasdi aginum ken agmaneho latta dagiti tattao. Masansan ti imoralidad a mangibunga ti saksakit a magun-odan gapu iti pannakidenna, ngem saanna a pasardengen dayta ti adu manipud panagbalinda nga immoral.
Adda Banag nga Agkurang
Ti kinapudnona a ta adda agkurang iti panagsagsagana ti tattao maipaay ti masanguananda. Saan nga ikuenta amin ti kumbensional a kinasirib dagiti kinapudno ket saanna a mapennek amin a kasapulan ti tao. Gapu itoy, mabalin a makapainteres kadakayo a ti Biblia sawenna ti dua a kita ti kinasirib—“ti kinasirib ti lubong” ken “ti kinasirib ti Dios.” (1 Corinto 1:20, 21) Nupay ti panagsagana iti masanguanan iti nakaiyugalianen a pamay-an addaan apagbiit a pateg, ti panangsurot iti kumbensional wenno kadawyan a kinasirib ti kinapudnona ngangngani awan pategna iti panagsagana iti napapaut a masanguanan.
Kuna ni Jesus: “Ngem ti kinasirib mapaneknekan gapu kadagiti gapuananna.” (Mateo 11:19) Apay a dikay mangbusbos ti sumagmamano a minuto, ngarud, a mangusig “ti kinasirib ti Dios” ket kitaen no kasano nga apektaran dayta ti panangmatmatyo bayat ti panagsaganayo iti masanguanan?