Ti Armagedon, ti Makintengnga a Daya, ken ti Biblia

“TI SENTRO ti intero a naproprtikuan a pammadto,” kuna ni autor a Hal Lindsey, “isu ti Estado iti Israel.” (The 1980’s: Countdown to Armageddon) Ti nasken ngarud iti ‘buya ti Armagedon’ kadagiti pundamentalista, ket isut’ pammati a ti Dios addaan naisangsangayan a pannakilangen iti Israel. Ti Dios, patienda, a bumallaet inton dagiti kabusorna ket birukendanto ti panangdadaelda kenkuana.

Ti Biblia, nupay kasta, ipamatmatna a ti nasion a Judio ket napukawnan ti pabor ken pannalaknib ti Dios idi linaksidda ni Jesu-Kristo nga Anakna. (Aramid 3:13, 14, 19) Ni Jesus mismo sibabatad imbagana kadakuada: “Ti pagarian ti Dios maikkatto kadakayo ket maitedto iti maysa a nasion a mangpataud kadagiti bungbungana.”​—Mateo 21:43.

Nailaksid nga Interamente?

Da teologo a John F. ken John E. Walvoord (a naadaw a nasaksakbay) nupay kasta, sumungbatda a kunada: “Impamatmat ni Apostol Pablo a dagiti karkari ti Daan a Tulag a maipaay iti Israel. ti matungpaldanto pay laeng. Insurat ni Pablo: ‘Ngarud, pinagtalaw aya ti Dios dagiti tattaona? Nikaanoman!’ (Roma 11:1; NIV.)” Nupay kasta, napaayda a nangadaw iti intero a bersikulo: “Ta siak Israelitaak met, kapuonan ni Abraham, iti kaputotan ni Benjamin.” Aniat’ kayat a sawen ni Pablo iti daytoy?

Di mabalin a pinati ni Pablo a dagiti Israelita kas maysa a nasion ti kaskasdi addaan pay iti naisangsangayan a lugar iti Dios, ta ti apostol inyebkasna nga adda “dakkel a ladingit ken rigat a di agressat iti puso[na]” gaput’ kinatangkenda kadagiti kinaimbag ti Dios. (Roma 9:2-5) Idiay Roma 9:6 innayon ni Pablo: “Ngem saan a kasla awan banagna ti sao ti Dios [ken Abraham]. Ta saan nga amin a nagtaud iti [nailasagan nga] Israel ket pudno nga ‘Israel.’” Tarusanyo ti ibagbaga ni Pablo: a gapu ta dagiti Judio linaksidda ni Kristo, ti Dios ket saannan a bigbigbigen ida nga Israel! Ti napulotan a kongregasion dagiti paspasurot ni Kristo ket isu itan ti pudpudno nga “Israel,” ti instrumento nga isu ti pangbendisionan ti Dios iti isuamin a sangatauan.​—1 Pedro 2:9; Galacia 3:29; 6:16; Genesis 22:18.

Ti Dios, nupay kasta, ket saanna a linaksid ti ili a Judio kas dagiti indibidual, ta kuna ni Pablo: “Ta siak Israelitaak met.” Wen, dagiti indibidual iti las-ud iti nasion a Judio, kas ken Pablo, ket mabalinda ti agbalin a paset ti naespirituan nga Israel no awatenda ni Kristo. Ti laeng “natda,” maysa a minoridad, ti nangpili a mangaramid iti kasta​—Roma 11:1, 5.

Maysa a Masanguanan a Pannakakumberte?

Dadduma, nupay kasta, ti mangin-inanama iti dramatiko a panagbalbaliw iti puso iti biang amin dagiti nainlasagan a Judio. “Ti dakkel a rigat, nga isunto ti sumaruno iti pannakaitayab ti Iglesia,” kuna ti maysa a mannurat a pundamentalista, “ket isuntot’ pamay-an a pannakakumberte ti Israel [iti Kinakristiano.]” Makapainteres, ni Pablo kunana idiay Roma 11:25, 26: “Ti itatangken ti maysa a paset naaramid ken Israel agingga iti makastrek a naan-anay dagiti nasnasion, ket iti kasta isuamin nga Israel maisalakanto.”

Ipadpadto aya ni Pablo ti masanguanan a pannakakumberte dagiti Judio? Kasanonto a kasta, yantangay isu a mismo impamatmatna a ti laeng maysa a natda dagiti Judio ti umawatto ken Kristo? (Roma 11:5) Pudno, kinuna ni Pablo a dagiti Judio agpasardanto ti maysa a naespirituan nga “itatangken ti maysa a paset” agingga a “ti naan-anay a bilang” dagiti Gentil makastrekda iti kongregasion Kristiano.a Nupay kasta, ti Griego nga eskolar a ni Richard Lenski impakitana a ditoy ti sao nga “agingga” ket saan a nasken a mangipaspasimudaag iti pannakakumbertinto iti kamaudianan. (Idiligyo ti pannakausar ti “agingga” idiay Aramid 7:17, 18 ken Apocalipsis 2:25.) Ti laeng ibagbaga ni Pablo a ta dagiti rikrikna dagiti nainlasagan a Judio ket agtalinaed a ‘natangken’ agingga iti panungpalan. Ti Dios, nupay kasta, nainsiriban nga inan-anaynan ti “naan-anay a bilang” ti naespirituan nga Israel (144,000) babaen ti panangiserrekna kadagiti namati a Gentil iti kongregasion Kristiano. “Ket iti kasta [saan a babaen iti panagbalbaliw iti puso ti nasion a Judio] nga isuamin a [naespirituan] nga Israel maisalakanto.”

Panangikut iti Naikari a Daga​—“Iti Agnanayon”?

Nupay kasta, ania ngay maipapan ti daga a nakaisaadan ti Estado ti Israel? Adda kadi naisangsangayan nga interes ti Dios iti dayta? Adu ti mangpanunot iti kasta, kas ti Protestante a teologo a ni William Hurst. Kuna ni Hurst: “Awanen sangngakelleng a daga ditoy rabaw ti daga ti ad-adda pay a matartarigagayan wenno masansan nga ayan ti atension iti kagimongan dagiti nasnasion ngem ti daga dagiti Judio.” Iti panangadawna iti Genesis 13:14, 15, impalagipna kadatayo nga inkari ti Dios nga itdennanto daytoy a daga iti bin-i ni Abraham “iti agnanayon.”​—King James Version.

Ngarud obligado aya ni Jehova a Dios a mangsalaknib iti daga ti Israel manipud iraraut? No kasta, ti maysa nga “Armagedon” idiay Makintengnga a Daya ti asidegen. Nupay kasta, imbaga laeng ti Dios ken ni Abraham a ti kaputotanna ket pagsaadandanto daytoy a daga, saan nga iti agnanayon, no di ket iti maysa a “di nakedngan” a periodo ti panawen.b (Genesis 13:14, 15) Babaen ti panangilaksidda ken Jesu-Kristo, napukawda amin a panangtagikua iti daytoy a daga​—ken ti pannalaknib ti Dios.

Ti Armagedon​—Sadino?

Idiay Apocalipsis 16:14, 16 impakita ti Biblia a dagiti napaltiingan ti demonio a propaganda ti mangiturongto kadagiti papangulo ti lubong “iti gubat ti dakkel nga aldaw ti Dios a Mannakabalin-amin.” Innayonna: “Ket inurnongda ida amin idiay disso nga iti Hebreo managan Har–Magedon.” Saan kadi nga ipamatmat daytoy ti kamaudianan a gubat idiay Makintengnga a Daya? Saan, ta awan iti geograpiko a disso a maaw-awagan “Har–Magedon” (nga iti literal, “Bantay ti Megiddo”) nga aktual nga adda. Kadagiti panawen ti Biblia, adda idi ti maysa a Makintengnga a Daya a siudad a maaw-awagan Megiddo. Daytat’ nagsaad idiay patag a naipakita iti akkub daytoy a ruar. Idiay asideg ti Megiddo adu dagiti napapateg a panagdadangadang ti napasamak sadiay. Ngem awan ti bantay sadiay, uray idi ken agingga ita. Ti “Har–Magedon” wenno “Armagedon,” ti masapul ngarud a maysa a simboliko a disso. Simboliko iti ania?

Ipakita ti padto ni Ezequiel a ti Armagedon ket narugian babaen iti iraraut dagiti nagadu a buybuyot ti nadumaduma a nasion a maibusor iti “Israel.” Dagiti manangraut ti indauluan ni ‘Gog ti Magog,’ a dagiti buybuyotna ti dumaropdanto manipud “kaadayuan a paspaset iti amianan.” Sino daytoy “Gog”? Ni pundamentalista a teologo a Hal Lindsey ti sitatalek a nagkuna (kas kadagiti dadduma): “Adda laeng maymaysa a nasion iti ‘kaadayuan a paset ti amianan’ ti Israel​—ti U.S.S.R.” Kasta met sigun ti teoriana dagidiay mangbukel ti “namilitaran a buyot” ni Gog (a maaw-awagan Meshech, Tubal, Persia, Ethiopia, Put, Gomer, ken Togarmah idiay Biblia) ket isuda dagiti aliado a Soviet, kangrunaanna dagiti Arabe a nasnasion.​—Ezequiel 38:1-9, 15.

Dagiti nasnasion a nailista a kas dagiti aliado ni Gog, nupay kasta, ket saanda a naisangsangayan a prominente iti eksena ti lubong idi kaaldawan ni Ezequiel. Ngarud ti kaitungpalan ti padto ket isunto “kadagiti maudi a tawtawen,” inton dagiti tradisional a kabkabusor ti kadaanan nga Israel ket nagawandanton iti daga. (Ezequiel 38:8) Gapuna, ti nalidem ken adayo a “daga ti Magog” ni Gog ket saanna nga iladladawan ti prominente ken adayo unay nga Union Soviet.

Asino, ngarud, daydiay agtaeng iti ‘kaadayuan’ a paspaset a daga ken addaan ing-ingpen a narungsot nga ibubusor iti ili ti Dios? Idiay Apocalipsis 2:7-9, 17, sumungbat ti Biblia: “Adda gubat idi sadi langit: Ni Miguel ken dagiti anghelna nakigubatda iti dragon . . . Ket naigarangugong daydi dakkel a dragon, daydi uleg a kadaanan, nga isu ti managan Diablo ken Satanas.” Kasanot’ rikna ni Satanas idi naigarangugong manipud langit ditoy naipababa a naespirituan a lugar? Kuna ti Biblia: “Ket nakapungtot daydi dragon iti babai [ti nailangitan nga organisasion ti Dios], ket napanna ginubat iti natda ti kapuonanna, a mangsalimetmet kadagiti bilbilin ti Dios ken addaanda ti pammaneknek ni Jesus.”

Ni Satanas, ngarud, isu ti “Gog.” Iti pinulpullo a tawtawenen, ni Satanas ken dagiti demoniona gubgubatenda ti natda ti naespirituan nga Israel​—ti napulotan a kongregasion Kristiano. (Galacia 6:16) Dagitoy a Kristiano naisaknapda iti intero a daga; isudat’ awan iti maysa a sentral a disso a mabalin a rautento dagiti nagtitimpuyog a buybuyot idiay Makintengnga a Daya. Ngem kas impadto ni Ezequiel, isuda ti “agnaed a sitatalged ” iti sidong ti pannalaknib ti Dios. (Ezequiel 38:11) Ti nainlasagan nga Israel iti agdama nga aldaw, nalikmut kadagiti nauuyong a kakaarrubana ken agsagsagaba kadagiti rigrigat a napolitikaan ken iti kagimongan iti unegna, ti adayo nga “agnaed a sitatalged.”

Ti Biblia, nupay kasta, ipamatmatna a ti lubong aglasatto iti dakkel a panagbalbaliw. Ti “Dakkel a Babilonia,” ti sangalubongan nga imperio ti ulbod a relihion ket agsagabanto met ti giddato a pannakadadael. (Apocalipsis, kapitulo 18) Iti daytoy a pannakarpuog ti ulbod a relihion, dagiti natda a pudno a Kristiano ti agparang a kasla nakapuyda, ket ni Satanas, wenno ni “Gog,” dinanto mamedmedan ti panangpadasna a mangdadael kadakuada. Kitaennanto nga iti sidong dagiti demonio “dagiti ar-ari iti amin a mapagnaedan a daga” maurnongdanto “iti gubat ti dakkel nga aldaw ti Dios a Mannakabalin-amin” idiay Har–Magedon.​—Ezequiel 38:12-16; Apocalipsis 16:14, 16.

Ti “Har–Magedon” ngarud, ket saan a maysa a bassit a disso idiay Makintengnga a Daya. Imbes ketdi, daytat’ maysa a sangalubongan a kasasaad. Ti intero a lubong agkaykaysadanto a bumusor ken Jehova a Dios ken kadagiti saksina. (Isaias 43:10-12) Dayta narungsot nga iraraut ni Satanas kadagiti pudno a Kristiano ​—saan a maysa a gubat iti nagbabaetan dagiti nasnasion iti maysa a disso idiay Makintengnga a Daya​—dayta ti mangsubok ti Dios a makigubat a mangidepensa iti ilina!​—Ezequiel 38:18-23; Zacarias 2:8.

Ngarud dagiti pudno a Kristiano ita ti agar-aramid ti ad-adda pay ngem basta aleng-aleng a panagsiput iti Makintengnga a Daya. Ti kangrunaan a pakaseknanda isu ti panangiturong kadagiti tattao iti pudpudno a kunkuna ti sao ti Dios maipapan iti daytoy um-umayen a gubat. Dagiti Saksi ni Jehova nagun-odandan ti sangalubongan a pakasarsaritaan iti awanan buteng a panangipan iti daytoy a mensahe iti pagtaengan dagiti tattao. Nupay kasta, mabalin a pampanunotenyo no apay a ti Dios ti ayat ket iyegna ti kasta a gubat. Posible a malasatan dayta? Ti sumaganad a dua a ruar ti Ti Pagwanawanan ti mangiyebkas ti bagbagina kadagitoy a salsaludsod.

[Dagiti Footnote]

[Ladawan iti panid 5]

Dagiti agdama a paspasamak idiay Makintengnga a Daya ipaspasimudaagda aya ti Armagedon?

[Ladawan iti panid 6]

Ti kadi Jerusalem ti tulbek dagiti paspasamak a mangiturong iti Armagedon?