Ni Adan ken Eva Sarsarita wenno Agpaypayso?
“SAAN aya a maysa a nagdakes a panangsuppiat iti Biblia a kunaen a da Adan ken Eva naggapuda iti pagarian dagiti animal?” Daytoy a saludsod, a pinataud iti maysa a Romano Katoliko a pagiwarnakan a La Croix, inkabilna iti ababa a pannao ti problema a naipasango kadagiti adu a Kristiano. Pampanunotenda no ania a talaga ti Kinakristiano no ti panamarsua ket mapagduaduaan.
Maipaay iti nasaysayaat a pannakaawat kadagiti ramanenna a problema, kasapulan ti intay panangsukimat no aniat’ makuna ti Biblia iti tema ti basol ken ipapatay. Umuna, agsublitayo iti salaysay no aniat’ napasamak idiay minuyongan ti Eden.
Ti Basol ken ti Subbot
Isalaysay ti Genesis kapitulo 2 nga inted ti Dios iti umuna a lalaki ti maysa a bilin. Isu saanto a mangan iti maysa a kayo a naawagan “ti kayo ti pannakaammo ti naimbag ken dakes.” (Genesis 2:17) Kas panangilawlawag iti The Jerusalem Bible iti footnote, idi sinalungasing ti tao ti bilin ti Dios, innala ti tao ti kalintegan a di rumbeng nga agpaay kenkuana, “ti pannakabalin a mangikeddeng a maipaay ti bagina met laeng no ania ti naimbag ken no ania ti dakes ken agtignay a maitunos iti dayta, ti panangtagikua iti naan-anay a moral a panagwaywayas babaen iti panagmadi ti tao a mangbigbig ti kasasaadna kas maysa a pinarsua.”
Babaen ti panangsukirna iti linteg ti Dios, nagbasol ni Adan ket inserrekna ti kinaimperpekto iti natauan a rasa, a nangibunga iti ipapatay kas impadto ti Dios. Gaput’ pannakapukawda ti kinaperpektoda, ti immuna a natauan a pagassawaan ti mabalinda laeng nga iyallatiw ti kinaimperpekto kadagiti kaputotanda. Amin dagiti masanguanan a kaputotan da Adan ken Eva—iti sabali a pannao, ti intero a natauan a rasa—naikeddengda nga agturong ken patay.—Genesis 3:6; Salmo 51:5; Roma 5:14, 18, 19.
Kasano a maaddaanto manen ti sangatauan iti namnama ti biag nga agnanayon a napukaw ni Adan? Ti “biag maipaay iti biag” a prinsipio a naiyebkas iti linteg ti Dios nga intedna babaen ken Moises pinagbalinna a nalawag, no ania ti kasapulan: ti perpekto a biag ti kasapulan a maidaton a maipaay iti perpekto a biag a napukaw ni Adan. (Deuteronomio 19:21, The New English Bible) Ni Jesus, ti bato a pamuon ti Kinakristiano, ti kualipikado a naan-anay a maipaay iti dayta. Gapu ta siwayawaya manipud basol ken kinaimperpekto, isu laeng ti makabalin a mangidaton iti perpekto a natauan a biag kas “maysa a katupag a subbot nga agpaay iti isuamin.” (1 Timoteo 2:5, 6) Impakita ni Kristo a daytoy idi ti maysa kadagiti kangrunaan a panggep nga immayanna ditoy daga, idi a kinunana: “A kas met ti Anak ti tao, saan nga immay tapno pagserbian, no di ket tapno agserbi ken itedna ti kararuana a maysa a subbot kadagiti adu.”—Mateo 20:28.
Daytoy met la a pagalagadan—awan sabali, a ti daton masapul nga ipaay ti maysa a natantan-ok ngem ti imperpekto a tao—ti naaramid met a silalawag idiay Salmo 49:7, a sadiay mabasatayo maipapan ti gasat ti tao: “Awan kadakuada ti makabalin babaen iti aniaman a pamuspusan a mannubbot iti kabsatna, ken mangted man iti Dios iti supapakna.” (King James Version) Apay nga awan ti asinoman a makabalin a “mannubot iti kabsatna”? Ngamin ta awan ti imperpekto a biag a mabalin a makatimbang iti perpekto a biag a napukaw ni Adan.
Dua a Nadagsen a Pammaneknek
Babaen iti panangimbestigar iti kinuna a mismo ni apostol Pablo ken ni Kristo maipapan iti dayta a tema, mabalintay a maikeddeng a maipaay kadagiti bagbagitayo no ti salaysay maipapan kada Adan ken Eva ti simboliko ken no pudno a nagbiagda wenno saan.
Pinagtimbang ni apostol Pablo ti paset a naaramidan ni Adan ken ti naaramidan ni Jesus, a kunkunana: “Gapuna, no kasano ti iseserrek ti basol ditoy lubong gapu iti maymaysa a tao [ni Adan], ken ti ipapatay gapu iti basol . . . Ta no ti ipapatay nagari gapu iti basol daydi maysa, nangnangruna pay, a dagiti immawat iti kinawadwad ti parabur ti Dios, ken ti sagut ti kinalinteg, agaridanto iti biag gapu iti sabali, nga isu ni Jesu-Kristo.” (Roma 5:12, 17, NE) Inaramidna met laeng daytoy a punto iti sabali pay kadagiti sursuratna, a sadiay inawaganna ni Jesus “ti maudi nga Adan,” nga ipakpakita sadiay a ni laeng Jesus ti mabalin a mangsubbot ti napukaw ni Adan. Sa kalpasan ti panagungarna iti biag a kas espiritu kadagiti langlangit, nagbalin ni Jesus nga “espiritu a mambiag” a maipaay kadagiti amin a maisalakan. (1 Corinto 15:45) Ita, no ni Adan ket maysa laeng a simbolo ti sangatauan, wenno maysa a “kolektibo a persona,” kas panangiyebkas ti Pranses a Traduction Œcuménique de la Bible (Ecumenical Translation of the Bible), ania koma ti pakaibatayan ditoy ti argumento ni apostol Pablo?
Nupay kasta, ti kapapatgan unay a pammaneknek maipapan iti kinapudno ti salaysay ti Genesis maipapan kada Adan ken Eva ti impaay ni Kristo mismo, a nangtukoy iti dayta idi a mapagsaludsodan dagiti narelihiusuan a papangulo, idi kaaldawanna. Kunana: “‘Dikayo pay aya a nabasa [idiay Genesis] a ti Namarsua nanipud idi damo inaramidna ida a lalaki ken babai?’; ket innayonna pay, ‘Gapu itoy ti lalaki panawannanto ti ama ken inana, ket makitiponto iti asawana; ket isuda a dua maymaysadanto a lasag. . . . Gapuna ti pinagtipon ti Dios a maymaysa, saan koma a pagsinaen ti tao.’” (Mateo 19:4-6, NE) Mabalintay aya a panunoten nga ibatbatay ni Jesus ti pannursurona maipapan iti kinasagrado ti panagasawa iti maysa a banag nga ar-arapaap wenno sarsarita laeng?
Kinasirib ti Lubong wenno Kinasirib ti Dios?
Ti Jesuita a padi a Pranses a ni Teilhard de Chardin ti nangyeg iti maysa kadagiti kadadakkelan a panagbalbaliw iti panagpampanunot a Katoliko. Imbilangna ti ebolusion—nga agin-inot nga iyuuli nga agturong iti espiritu a panagbiag. Sigun iti teoriana, dagiti langlanga ti biag ti nagebolusion, a limmasatda kadagiti tuktukad dagiti animal ken tattao, a ti kamaudiananna naikeddeng a makipagkaykaysadanto laeng iti kamaudianan a punto—ni Kristo. Nupay idi damo daytat’ inlunod ti iglesia, ti teoria ti nakagun-od iti anamong dagiti adu a papangulo a Katoliko. Nupay kasta, daytat’ nalawag a maibusor kadagiti Nainkasuratan nga ebidensia ken nangyeg pakaumsian ti Dios mismo, nga iliblibakna iti pannakasapul ti subbot a maipaay kadagiti tattao tapno magun-odanda met laeng ti perpekto a natauan a biag.
Daytoy a saan a sientipiko a teoria ti addaan kadagiti serioso a bunga para iti iglesia. Kas inlawlawag iti libro nga L’épopée des adamites (The Epic of the Adamites) ni Jean Rondot: “Amin dagiti kontra wenno rebolusionario a pagannayasan ti Iglesia, agpadpada kadagiti klero ken laigo, ti literal a naggarasugasda iti abut a linuktan ni Teilhard. Itan ta ti maysa a wayawaya iti panangipatarus ti Kasuratan ti naipalubosen (numan pay kaipapanan dayta ti panangbalbaliw iti espiritu ti teksto), apay a dikay ketdin gundawayan dayta ken mangibangon iti maysa a baro a relihion sigun iti indibidual a panagraman?”
Ti bunga daytoy a pagannayasan ti nangnangruna a makitkita ita. Idi 1980 maysa a panagsaludsod nga inorganisar iti maysa nga importante nga institusion a Pranses impakitana a 40 porsiento laeng kadagiti Katoliko a Pranses ti namati ken Adan ken Eva ken iti orihinal a basol. Ti panagduadua ti nangkontaminar met kadagiti dadduma pay nga umas-asping a napapateg a paset, agsipud ta 59 porsiento laeng kadagiti Katoliko idiay Francia ti mamati ita iti pamunganayan a Nakristianuan a doktrina iti panagungar ni Jesu-Kristo.
Adayo manipud ikakapetda a sisisinged kadagiti Nainkasuratan a sursuro, dagiti nagduduma nga iglesia ti nanganamong a ti teoria ti ebolusion ipamatmatna a sapsapulenda a nangnangruna ngem kadagiti isuamin nga abrasaen dagiti popular, maitunos iti moda a pilosopia. Pinakdaaran ni Pablo dagiti immuna a Kristiano a maibusor iti kasta a panagpampanunot. Pinalagipanna dagiti taga Corinto a ti Kinakristiano ket awan aniaman a pakipadaanna kadagiti idea wenno pilosopia a gagangay kadagiti al-aldawna. Insuratna: “Adino ti yan ti masirib? Adino ti yan ti nasursuruan ti linteg? Adino ti yan ti mannakisuppiat iti agdama a sistema dagiti bambanag? Saan aya a pinagbalin ti Dios a kinamaag ti sirib ti lubong? . . . Ta dagiti Judio dumawatda kadagiti pagilasinan ken dagiti Griego agsapulda ti sirib; ngem ibunannagtayo ni Kristo a nailansa, . . . nga isut’ kinamaag kadagiti nasnasion.”—1 Corinto 1:20-23.
Umas-asping met itatta, ti panangsursurot iti kasta a “kinasirib ti lubong” dina maiturong ti tao iti pannakaammo iti Dios wenno ti pannakagun-odna ti anamong ti Dios. (Idiligyo ti Juan 17:3.) Ti pannakaisalakan nga agturong iti biag nga agnanayon ti silulukat kadagiti isuamin a mangakseptar a naan-anay iti daton ni Kristo, ti subbot a binayadanna tapno mapasublina ti perpekto a biag a napukaw ni Adan. Babaen laeng iti daytoy a daton a mabalin dagiti tattao ti umadani iti Dios ken mapakawan dagiti basbasolda. Kumbinsido a naan-anay ni apostol Pedro iti daytoy idi nga iwaragawagna iti imatang dagiti narelihiusuan a papangulo nga agtataripnong idiay Jerusalem: “Ket awan ti sabali a pakaisalakanan nga uray siasino [malaksid ken Jesus], ta awan ti sabali a nagan iti babaen ti langit a naited kadagiti tao a pakabalinantayo a maisalakan.”—Aramid 4:12.
Ginasgasut a ribo a tattao ti nangisaaden ti panagtalekda iti daytoy “makaited-biag nga espiritu.” Sigagagar nga ur-urayenda ti asidegen a masanguanan inton ti Paraiso maisublinton iti daga ket mabalindanton a magun-odan ti namnama a napukaw ni Adan, ti panagbiag nga agnanayon ditoy daga. No saanyo pay a naaramidan dayta, mabalinyo ti manggun-od iti daytoy nasken a pannakaammo ti Biblia babaen iti pannakipagadal kadagiti Saksi ni Jehova, nga awan bayadna, ken babaen iti itatabuno kadagiti Nakristianuan a panaggigimongda. Iti kasta maadalyonto no ania ti kasapulan tapno agbalin a maysa kadagiti adalan ni Jesus. Babaen kenkuana, “ti maudi nga Adan,” matawidyonto ti nakaskasdaaw a bendision nga aggapu iti Dios.—1 Corinto 15:45; Apocalipsis 21:3, 4.
[Ladawan iti panid 6]
Ni Jesus ti katupag ti perpekto a tao a ni Adan