Ti Kinaimbag ni Jehova “Kadagiti Maud-udi nga Al-aldaw”
“Umaykayo, nga inilin-ili, ket sumang-attayo iti balay ni Jehova.”—ISAIAS 2:3.
1, 2. (a) Ania a grabe a peggad ti mamagpelogro itan iti sangatauan? (b) Aniat’ kunkuna dagiti papangulo ti lubong maipapan iti Armagedon?
“KADAGITI MAUD-UDI NGA AL-ALDAW.” Apay a maulit-ulit ti panangus-usar ti padto ti Biblia kadagitoy a sasao? Kaipapananna kadi a ti al-aldaw ti sangatauan ti nabilangdan ket iti kamaudiananna ti dagatayo ken ti amin a biag iti rabawna maikisapdanto iti maysa a sangalubongan a didigra? Masansan a dagiti papangulo ti lubong sasawenda a buyogen ti panagbuteng ti kasta a posibilidad. Kas pangarigan, ti maysa nga interbio iti telebision idi Enero 13, 1985, ti ministro iti Moscow nga agpaay iti ganggannaet a pagilian a ni Andrei Gromyko pinakdaaranna dagiti umili ti Union Soviet a “maysa a grabe a peggad, maysa a grabe a pammutbuteng ti agin-inot nga agparparangen iti intero a sangatauan.” Innayonna pay: “Rebbeng a maaramid ti isuamin a banag a posible tapno maikkat dayta a pammutbuteng, tapno ti Armagedon nga isut’ pagbutbutngan dagiti tattao iti adu a siglon ti saan koma a mapasamak.”
2 Iti namin-ano nga okasion, ni Presidente Ronald Reagan iti Estados Unidos tinukoyna met ti Armagedon. Ti Daily News iti Nueva York iti Oktubre 30, 1983, ti nangadaw kenkuana a kunkunana: “Nagsubliak kadagiti mammadtoyo idi ugma idiay Daan a Tulag ken kadagiti pagilasinan a mangipakpakaammo iti Armagedon, ket nasarakak ti bagik nga agpampanunot no—no datayo ti kaputotan a makakitanto ti iyaay dayta.” Iti nabibiit pay idi Pebrero 8, 1985, impadamag ti The Wall Street Journal: “Kuna ni Presidente Reagan nga isut’ agpampanunot ken agsasao maipapan ti Armagedon, . . . ngem saanna a pagpalplanuan dayta.”
3. (a) Ania a talaga ti Armagedon? (b) Aniat’ kaipapanan “dagiti maud-udi nga al-aldaw”?
3 Wen, sarsaritaen dagiti papangulo ti lubong maipapan iti Armagedon. Ngem nabigbigda kadi ti kaipapanan dayta a sao ti Biblia? Nalabit a saan, ta ti Armagedon ket saan a maysa a didigra nga aramid ti tao. Daytat’ sapasap a gubat iti Dios nga isu ken ti katulonganna nga Ari, a ni Jesu-Kristo, ti mangdusa kadagiti nadangkes a nasnasion ken tattao. Daytat’ umay kas kangitingitan a paset “dagiti maud-udi nga al-aldaw.” (Daniel 10:14; Apocalipsis 16:14, 16) Ket aniat’ maawatantayo “kadagiti maud-udi nga al-aldaw”? Ipaulog dagiti dadduma a patarus dagitoy a sasao kas “ti kalpasan dagiti al-aldaw,” “dagiti maud-udi a panungpalan dagiti al-aldaw.” (Rotherham, Young) Dagiti sasao a Hebreo a naipatarus a kasta ket ’a·charithʹ hay·ya·mimʹ. Sigun iti Theological Dictionary of the Old Testament, masansan a kaipapananna “Ti Panungpalan a Panawen,” a mangipampamatmat saan laeng a ti masanguanan no di ket “no kasano nga agtungpalto ti historia, gapuna ti pagbanaganto dayta.”
4. Kasano a ti “Panawen a Panungpalan” agturongen iti kangitingitanna, ket anianto ti ibungana?
4 Iti agangay 70 a tawtawen, ti sangatauan agbibiagen a lumaslasat “iti panungpalan iti sistema dagiti bambanag,” nga impadto ni Jesus idiay Mateo 24:3–25:46. Daytoy a periodo, a nangrugi idi 1914, ket isu ti “Panungpalan a Panawen” a kabayatan dayta dagiti paspasamak ti progresibo nga agturturongen iti pagpatinggaanda. Daytanto ti “dakkel a rigat” inton amin ti dakes nga organisasion ni Satanas madadaelton. (Mateo 24:21, 22) Ti naindaklan a pagbanagannanto isunto ti pannakaalangon ti nasantuan a nagan ni Jehova.—Ezequiel 38:16, 23.
Ti Kinaimbag ni Jehova
5. Ania dagiti makaparegta a sasao a masarakan idiay Oseas 3:5?
5 Ni Jehova ket maysa a Dios ti pammaregta. Anian a nakaskasdaaw a makaparegta dagiti sasao nga inwarasna iti intero a Saona, ti Santa Biblia! Maysa kadagita a sao ti masarakan idiay Oseas 3:5, a mabasa: “Kalpasanna dagiti annak ti Israel agsublidanto ket sapulendanto ni Jehova a Diosda, ken ni David nga arida; ket umaydanto a sibubuteng ken ni Jehova ken iti kinaimbagna kadagiti maud-udi nga al-aldaw.”
6. Kasano a ti naespirituan nga Israel naiduma manipud kadagiti sekta iti Kakristianuan?
6 Maysa a natda ti Israel ti nagsubli manipud pannakakayawda idiay Babilonia idi 537 K.K.P. tapno itultuloy ti panagdaydayawda ken Jehova idiay Jerusalem. Umas-asping met iti moderno a panawen, idi 1919 ti napulotan a natda iti naespirituan nga Israel ‘nagsublida’ manipud pannakakayawda iti organisasion ni Satanas, a sipapasnek a ‘sapsapulenda ni Jehova a Diosda.’ Anian a naiduma manipud kadagiti apostata a sekta iti Kakristianuan! Awan kadagitoy ti mayat a mangbigbig pay ken Jehova kas “ti Diosda.” Imbes a “sapulenda ni Jehova,” liniklikanda pay ti aniaman a panangusar iti naganna.
7. Kasano a ti ili ni Jehova intan-okda ti naganna?
7 Idi karrugi “dagiti maud-udi nga al-aldaw,” ti Enero 1, 1926 a ruar ti The Watch Tower ti nangipablaak iti makakarit nga artikulo a “Asino ti Mangidayaw ken Jehova?” Dagiti naurnong manen a natda ti naespirituan nga Israel ti sisusungdo a nangsungbat iti dayta a panangawis, ket idi 1931 siraragsak nga inakseptarda ti nagan a dagiti Saksi ni Jehova. (Isaias 43:10, 12) Agingga iti daytoy nga aldaw agtultuloy a salsalimetmetanda a prominente ti nagan ni Jehova iti imatang dagiti isuamin nga agnanaed iti daga. Ta, idi 1984 nangipablaakda, iti minilmilion a kopia iti adu a pagsasao iti naranga kolorna a broshur a napauluan Ti Nasantuan a Nagan nga Agtalinaed iti Agnanayon.
8, 9. (a) Aniat’ kaipapanan ti ‘panangsapul ken David nga arida’? (b) Kaano ken sadino a naisaad ti Ari? (c) Kasano a ti ili ni Jehova nakagtengda iti pannakaawat iti daytoy a banag?
8 Nupay kasta, impadto met ni Oseas a dagitoy naespirituan nga annak “agsublidanto ket sapulendanto . . . ni David nga arida.” Ti nainlasagan nga Israel awananen ti ari nanipud pay idi pannakaituang ti dinastia ni David idi 607 K.K.P. Daytat’ nangirugi iti 2,520 a tawtawen iti nadangkes a panagturay—“ti naituding a panawen dagiti nasnasion,” wenno Panawen Gentil. (Lucas 21:24; Daniel 4:16) Ngem idi 1914, idi a mangrugi “dagiti maud-udi nga al-aldaw,” insaad ti Dios Daydiay inladawan ni David—ni Jesu-Kristo—kas Ari ti Sion, ti “nailangitan a Jerusalem.”—Hebreo 12:22; Salmo 2:6.
9 Ti ili ni Jehova ditoy daga dida insigida a naawatan amin daytoy. Nupay kasta, ti panagsapsapulda ken ‘David nga arida’ nakagteng iti kangitingitanna idi ti The Watch Tower iti Marso 1, 1925, impablaakna ti artikulo a “Ti Pannakaiyanak ti Nasion.” Daytoy ti nangiwayat iti makakumbinsir a pammaneknek, a naibatay iti Apocalipsis kapitulo 12, a ti Mesianiko a Pagarian ni Jehova naipasngayen kadagiti langlangit idi 1914 ket ni Kristo ‘agturturayen iti tengnga dagiti kabkabusorna.’—Salmo 110:1, 2, King James Version; 2:1-6.
10. (a) Asino dagiti “umay a sibubuteng ken Jehova,” ken kasano? (b) Apay a “ti buteng ken Jehova” ti importante itatta?
10 Ti napulotan a natda, ken ti kinapudnona amin a nangaramid iti dedikasion ken Jehova, silalagipda unay kadagiti basbasolda a napalpalabas. Sipapakumbaba, ‘immayda a sibubuteng ken Jehova,’ a dumawdawat iti pammakawan kadagiti napalabas a basbasolda. Ket itan bayat a “dagiti maud-udi nga al-aldaw” agturongen iti kangitingitan a pasetna, dagiti managayat ken Jehova ti sisisiput un-unay a saanda a makapagsalungasing a maibusor iti Dios ken kadagiti linlintegna. Masapul nga agtultuloytayo nga “umay a sibubuteng ken Jehova,” nga iturongtay dagiti bagbagitayo kas ad-adipen, tapno masarakantayo ti pannakaisalakan nga agturong idiay Baro nga Urnos ti Dios. (1 Corinto 9:27) Masapul a laglagipentay a kanayon a “ti panagbuteng ken Jehova isu ti pangrugian ti kinasirib.”—Salmo 111:10.
11. (a) Kadagiti ania a pamay-an a naimbag ni Jehova? (b) Apay a masapul nga ‘umaytayo a sibubuteng iti kinaimbag ni Jehova’?
11 Ngem, kasano, a mabalintayo iti “umay a sibubuteng . . . iti kinaimbagna”? Ni Jehova naan-anay a naimbag. Isu ti pakagupgopan ti moral a kinatan-ok. Isut’ naan-anay iti panangipaay kadagiti amin a kasapulantayo. Gapuna, mabalintayo a kunaen a sitatalek a kas ken David: “Ni Jehova isu ti Pastorko. Awanto ti pagkuranganna. . . . Kinaagpaysona da kinaimbag ken kinamanagayat sumurotdanto kaniak iti dagup dagiti al-aldaw ti panagbiagko.” (Salmo 23:1-6) Itan, ken agingga iti panungpalan “dagiti maud-udi nga al-aldaw,” masapul nga ‘umaytayo a sibubuteng iti kinaimbag ni Jehova,’ a simamatalek a dagiti basbasoltayo ti abbonganto ti napateg a daton ti Anakna, ni Jesus. (1 Juan 2:1, 2) Siyayaman, iwaragawagtayo: “O Jehova, . . . nagdakkelen ti kinaimbagmo, nga impenpenmo nga agpaay kadagiti agbuteng kenka!”—Salmo 31:17, 19.
12. (a) Kasanotay a tuladen ti kinaimbag ni Jehova? (b) Apay a nasken nga aramidentay ti kasta?
12 Bayat a ti lubong ni Satanas lumlumned iti naun-uneg pay iti lugnak ti kinadakes, sapay koma ta tuladentayo ti kinaimbag ni Jehova babaen ti panangipakaammotay kadagiti kakaarrubatayo ti naimbag a damag ti Pagarian ken babaen ti panangiparangarang kadagiti nadiosan a kualidad iti mismo a panagbiagtayo. Sapay koma ta pudno a sukayentayo dagiti bungbunga ti espiritu agraman kinaimbag, iti amin a pannakirelasiontayo—kadagiti pamiliatayo, kadagiti kongregasiontayo, ken iti pannakilangenlangentayo kadagiti tattao iti lubong. (Galacia 5:22, 23; Salmo 119:65-68) Ti panangaramid iti daytoy ket nasken no kayattay ti makalasat “kadagiti maud-udi nga al-aldaw.”
Ti Patigmaan ti Patriarka
13. (a) Asino itatta dagiti magunggonaan babaen iti panangusigda iti padto ni Jacob iti ipapatayna? (b) Ania a balakad ti linaon dayta a padto?
13 Ti agangay 3,700 a tawtawen ti napalabasen, ti patriarka a ni Jacob (a managanan met ti Israel) nangted iti padto idi ipapatayna. Kasarsaritana dagiti 12 nga annakna a lallaki, a papangulo dagiti tribo ti Israel, kinunana: “Agtitiponkayo tapno saritaek kadakayo ti mapasamak kadakayo kadagiti maud-udi nga al-aldaw.” Dagiti sasaona ti agaplikar ita kadagiti natda iti naespirituan nga Israel ken babaen iti panangiraman kadagiti kakaduada, ti “sabsabali a karnero.” Awan kadagitoy ti mabalin a manglais kadagiti moral a pagalagadan ni Jehova a pagarupenda a makalisida manipud iti dusa, kas ken Ruben, wenno palubosanda ti narungsot a kababalin kas ti kababalin da Simeon ken Levi. Imbes ketdi, dagitoy masapul a sukayenda dagiti kualidad a kas ti kinatured, panagpannuray ken Jehova, ken ti kinamanagbunga, kas imparangarang dagiti annak iti Israel.—Genesis 49:1, 3-7, 9, 18, 22; Juan 10:16; idiligyo iti 2 Pedro 1:8-11.a
14. Ania dagiti dua nga agkanaig a padto iti “Panawen a Panungpalan” a mangipaay iti balakad nangnangruna kadagiti “sabsabali a karnero”?
14 Nupay kasta, ti partikular a balakad ti naipaay met kadagiti “sabsabali a karnero” nga addaan namnama a makalasat iti “Panawen ti Panungpalan.” Masarakantay daytoy a naisalaysay, a kasla maipaay a panangipaganetget, kadagiti dua nga agkanaig a padpadto ti Biblia, idiay Isaias 2:2-5 ken Mikias 4:1-5.
Panagayus nga Agturong iti Balay ti Dios
15. (a) Kasano a ti Isaias 2:2 natungpalen? (b) Ania a panamaggiddiat ti makitkita itan dagiti naemma a tattao, ket kasano ti isusungbatda?
15 Ti Isaias 2:2 mabasa: “Ket maaramidto kadagiti maud-udi nga al-aldaw a ti bantay ti balay ni Jehova mabangonto iti rabaw dagiti bambantay, ket maibayogto a nangnangruna ngem kadagiti turturod; ket isu amin a nasion agayusdanto agingga kenkuana.” Iti nasursuroken ngem 50 a tawtawen, nanipud pay 1935, dagitoy “napateg a gameng dagiti amin a nasnasion” maur-urnongdan iti balay a pagdaydayawan ken Jehova, ‘a pinunnoda daytoy a balay iti kinadayag.’ Daytoy ‘panagay-ayus’ ti agparang a dumegdegdeg bayat a “dagiti maud-udi nga al-aldaw ket agturturong nga ad-adda pay nga as-asidegen iti kangitingitanna. Ti simboliko a bantay ti nadalus a panagdayaw ken Jehova ti ad-adda pay nga agbalbalinen a prominente a gapu iti dayta dagiti naemma a tattao makitkitada no kasanot’ pannakaigidiat dayta kadagiti sektariano a “turturod” ken “bambantay” iti nalulok a lubong ni Satanas. “Rimmuarda” kadagiti ulbod a relrelihion ket nagkamangda iti dadakkel a bilang iti bantay a pagdaydayawan ken Jehova.—Haggeo 2:7; Apocalipsis 18:2, 4, 5; Salmo 37:10, 11.
16. (a) Ania nga awis ti sungsungbatan itan dagiti naemma? (b) Kasano a tungtungpalen ni Jehova ti karina a “pangpadaras iti dayta”?
16 Dagitoy a naemma sinungbatanda ti awis ti Isaias 2:3: “‘Umaykayo, ket sumang-attayo iti bantay ni Jehova, iti balay ti Dios ni Jacob; ket isuronatayonto kadagiti dalanna ket magnatayonto kadagiti danana.’ Ta iti Sion ti rummuaranto ti linteg, ket iti Jerusalem ti rummuaranto ti sao ni Jehova.” Itan, tungtungpalenen ni Jehova ti karina nga “aramidekto a nadaras iti panawenna.” (Isaias 60:22) Ti umad-adu a bilang ti “dakkel a bunggoy . . . manipud amin a nasnasion” umar-arakdan iti panagdaydayaw ken Jehova. Kadagitoy, 138,540 ti nabautisaran idi 1982; 161,896 idi 1983; ken 179,421 idi 1984. Kayatda ti maisalakan a makalasat “kadagiti maud-udi nga al-aldaw.”—Apocalipsis 7:9, 14.
17. (a) Kasano a maipakita dagiti baro a Saksi ti panangipategda iti kinaimbag ni Jehova? (b) Ania a positibo a bilbilin ti masapul a pagtulnogantay amin?
17 Dagitoy baro a Saksi apresiarenda ti kinaimbag ni Jehova iti pannakaiyegda iti lawag ti kinapudno, ket sipapasnek a tartarigagayanda ti panangipakita iti kinaimbag kadagiti dadduma. Inabrasada ti pannursuro nga ipapaay ni Jehova babaen iti Saona ken ti organisasionna. Ti Linteg ni Moises a naglaon kadagiti adu a ‘maiparit,’ ket siuumiso a masapul a tungpalen ti Israel dagitoy. (Kitaenyo ti Exodo 20:3-17.) Ngem dagiti dua a dadakkel a bilbilin a maipaay kadagiti Kristiano, kas kinuna ni Jesus, ket positiboda a bilbilin nga ‘ayatem ni Jehova a Diostayo iti amin a pusotayo, kararua, isip ken pigsa ken dagiti kaarrubatayo kas iti bagitayo met laeng.’ (Marcos 12:29-31) Sangsangkamaysa, dagiti Saksi ni Jehova agtultulnogda itan iti “linteg” nga ipatpatulod ti Dios manipud iti “nailangitan a Jerusalem,” nga iyap-aplikarda dagiti nalinteg a prinsipiona.
18. (a) Ania a kita dagiti pagannurotan ti kasapulan a tungpalentayo? (b) Aniat’ pagimbagan ti intay panagtulnog kadagiti makapasalun-at a pagannurotan?
18 Nupay kasta, daytoy dina kaipapanan a ti ili ni Jehova ket dida kasapulan ti sumurot iti aniaman a pagannurotan. Ni apostol Pablo ti nangpalagip kadatayo: “Ngem maaramid koma dagiti isuamin a banag a sitatakneng ken siuurnos.” (1 Corinto 14:40, NW Ref. Bi., footnote) Adda sumagmamano a pagannurotan a mabalin a kasapulan kadagiti Kingdom Halls tayo, kas pangarigan, tapno maekonomia ti panagusar ti elektrisidad wenno tapno malapdan dagiti ub-ubbing manipud panangusarda iti balay a pagdaydayawan ti Dios kas lugar a pagay-ayaman kalpasan dagiti gimong. Mabalin a kasapulan met dagiti ulo ti pamilia a mangaramid iti naurnos a pamay-an kas ti panangipaay iti regular a panangusig iti inaldaw-aldaw a teksto ti Biblia iti pagtaenganda. Kadagiti pamilia a Bethel addada met dagiti pagannurotan, kas iti panangikalikagum a dagiti miembro ti pamilia adornuanda ti naimbag a damag babaen iti natakneng a panagkawkawes ken panagbubuokda. (1 Timoteo 2:9) Dagiti “lukot ti pagbasaan” a maluktanto bayat iti Sangaribo a Tawen a Panagturay ni Jesus ti awan duadua aglaondanto kadagiti pagannurotan a makagunggona iti sangatauan. Nasayaat itan a mairuamen iti panagtulnog kadagiti makapasalun-at a pagannurotan a naaramid a maipaay iti kinaurnos ken maipaay iti konsiderasion kadagiti dadduma.—Apocalipsis 20:12; 1 Corinto 10:24; Filipos 2:3, 4.
Iti Daytoy Lubong a Naranggas
19, 20. (a) Kasanot’ panagtignay ti ili ni Jehova iti prinsipio idiay Mikias 4:3? (b) Kasano a daytoy ti makagunggona kadakuada bayat “dagiti maud-udi nga al-aldaw”?
19 Agturturongtayon a sipapardas iti tiempo inton ti ima ti tunggal tao “maiyunnatto a maibusor iti ima ti kaarrubana.” (Zacarias 14:13) Bayat a ti lubong agbalbalin a nadangkes ken narungsot, kasanot’ panagtignay ti ili ni Jehova? Agtignayda a maitunos iti Mikias 4:3, a kunana: “Ket pitpitendanto dagiti kampilanda a tadtadem ti arado ken dagiti gayangda a komkompay a pagpukan.” Dagiti Saksi ni Jehova ti nangiwaksi iti amin a kita iti kinaranggas. “Ket didanto met sursuruenen ti gubat.” Awan duadua, daytoy ti agtultuloy a maipaayto iti pagimbaganda iti intero a “maud-udi nga al-aldaw.” Daytat’ naaramiden a kasta.
20 Kas pangarigan, idi intudo ti Enero 15, 1984, a magasin a Pagwanawanan a dagiti paltog ket saan nga agpaay kadagiti Kristiano, dagiti Saksi ni Jehova idiay New Caledonia ti nangipalladawen kadagiti ig-igamda a pagpatay. Di nagbayag kalpasan dayta, maysa a lokal a napolitikaan a grupo ti nagsukimat iti intero a pagilian, a pinupuoranda ti tunggal balay a pakasarakanda kadagiti paltog. Ngem awan balbalay dagiti Saksi ti nadadael. Ti pagaammo a neutralidad ti masansan a kasayaatan a depensa, kas napaneknekan a napudno idiay Umamianan nga Ireland, Lebanon, Zimbabwe, ken dadduma pay a dagdaga.
21. (a) Ania nga awis ti rebbeng a sungbatantayo, ket ania a pangngeddeng ti aramidentayo no kayattayo ti pudpudno a naragsak? (b) Kasano a maipasiguro ti pannakipasettayo iti kinaimbag ni Jehova?
21 Naragsaktayo no sungbatantayo ti awis ti Isaias 2:5: “Umaykayo ket magnatayo iti lawag ni Jehova”! Naragsak, met, dagiti amin a makidanggay iti natibker a pangngeddeng nga inyebkas ni mammadto a Mikias a, kalpasan ti panangiladawanna iti naparaisuan a kinatalged ken talna iti mismo nga ili ti Dios, intuloyna a kinuna: “Ta amin dagiti il-ili magnada tunggal maysa iti nagan ti Diosna; ket magnatayto iti nagan ni Jehova a Diostayo iti agnanayon, nga awan inggana.” Pudno unay a ti kinaimbag ni Jehova maiyebkasto kadatayo amin nga agtultuloy a sangsangkamaysa a sitatalna iti pudno a panagdayaw, a maipaay iti pannakailasat “kadagiti maud-udi nga al-aldaw.”
[Dagiti Footnote]
a Kitaenyo ti Watchtower a ruar ti Hunio 15 ken Hulio 1, 1962, maipaay iti detalyado a pannakaisalaysay iti padto ni Jacob.
Salsaludsod a Pananggupgop
◻ Aniat’ matarusanyo iti “maud-udi nga al-aldaw”?
◻ Kasanotay nga ‘umay a sibubuteng ken Jehova ken iti kinaimbagna’?
◻ Ania a pannakaiwanwan ti ipaay ti padto ni Jacob iti ipapatayna?
◻ Ania dagiti posible nga addang a mabalintay nga alaena maitunos iti Isaias 2:2-5 ken Mikias 4:1-5?
[Ladawan iti panid 23]
Agawis ni Isaias a “magnatay iti lawag ni Jehova”