Panangsapul Ragsak iti Sao ni Jehova

“Naragsak ti tao . . . [a] ti pakaragsakanna adda iti linteg ni Jehova.”​—SALMO 1:1, 2.

1. Siasino ti naituding a mangisuro kadagiti dadduma “kadagiti naipaltiing a bambanag” ni Jehova?

YANTANGAY “dagiti naipaltiing a bambanag” ket naskenda unay a maipaay iti pannakaisalakantayo, masansan a nangituding ni Jehova kadagiti responsable nga agbalin a mannursuro kadagiti naipaltiing a kinapudno. (Deuteronomio 29:29) Iti Israel, dagiti papadi ken Levita ti nangtungpal iti daytoy nga akem. (Levitico 10:8-11; 2 Cronicas 35:3) Uray met dagiti nagannak nga Israelita, sinursuruanda dagiti annakda. (Deuteronomio 11:19; Proverbio 6:20) Idi umuna a siglo K.P., dagiti natudingan a panglakayen nagserbida kas dagiti mannursuro ti kongregasion dagiti napulotan a Kristiano, ket naigunamgunam met kadagiti Kristiano a nagannak a sursuruanda dagiti annakda. (Efeso 6:4; 1 Timoteo 3:2; 2 Timoteo 2:2) Mainayon pay, tunggal indibidual a Kristiano rebbengenna ti mangipakaammo kadagiti naipaltiing a bambanag ni Jehova kadagiti adda pay iti ruar ti kongregasion Kristiano.​—Aramid 1:8.

2. Umdas laengen aya ti panagpannuray kadagiti dadduma a mangisuro kadatayo iti Sao ni Jehova? Ilawlawagyo.

² Ngem umdas kadin ti agpannuray kadagiti dadduma a mangisuro kadatayo iti Sao ti Dios? Saan. Tunggal maysa kadatayo personal met a rebbengenna ti agadal “kadagiti naipaltiing a bambanag” ni Jehova. Gapuna, nagsurat ti salmista kadagiti padana nga Israelitas: “Naragsak ti tao . . . [a] ti pakaragsakanna adda iti linteg ni Jehova, ket ti lintegna imutektekanna iti aldaw ken rabii.” (Salmo 1:1, 2) Uray met ni apostol Pedro, pinaregtana dagiti padana a managdaydayaw, a nagsurat: “Tarigagayanyo ti awan lalaokna a gatas a naespirituan tapno dumakkelkayo gapu kenkuana a maipaay iti pannakaisalakan.”​—1 Pedro 2:2.

3. Ti naikasigudan a pagannayasan dagiti adu iti panagadal ti makasapul iti ania?

³ Kasanot’ panangmatmatyo iti panagadal iti Biblia? No regular a tumabtabunokayo kadagiti Nakristianuan a panaggigimong, awan duadua a makangkangngegkayo kadagiti adu a nasasayaat a naibatay iti Biblia a palpalawag. Ket no ‘dimmakkelkayo iti kinapudno,’ kas kuna dagiti dadduma, awan duadua sinursuruandakayo dagiti dadakkelyo kadagiti adu a “naipaltiing a bambanag” ni Jehova. Ngem malaksid iti dayta, ad-adalenyo met aya a personal ti Biblia? Kaawatan a tinagiragsak ti salmista dayta a kita ti panagadal, ngem nalabit nakitayo a personal a saan a nalaka dayta. No kasta, saankayo nga agmaymaysa. Ti kinapudno a napaltiingan ni Pedro a mangigunamgunam kadagiti padana a manamati a “tarigagayanyo . . . ti sao” isingasingna a ti personal a panagadal ket di gagangay a dumteng kadagiti adu. Ngem maadaltayo a tagiragsaken dayta. Kasano?

4. Ania nga ilustrasion ti mangipakita a ti personal a panagadal ti mabalin nga aramiden nga ad-adda a makaay-ayo?

⁴ Bueno, kasanon no naibaga kadakayo nga agkalikayo iti nauneg nga abut iti daga? No awan ti sigud a pagannayasanyo nga agaramid ti nadagsen, pisikal a trabaho, dikayto il-iliwen dayta nga obra. Ngem kas pangarigan naibaga kadakayo nga adda ti gameng a naikali iti dayta a daga? Itan, ti trabaho a panagkali ket saan unay a kasta ti karigatna! Mabalin pay ketdi a dayta ti nakaay-ayat, ta manginanamakayo ti pannakakaliyonto iti naikali a gameng. Umasping met iti dayta no saankayo a sigsigud a nalaing iti panagad-adal, ti panagadal ti agbalin a makapainteres ken makaay-ayo pay no addaankayo iti umiso a kababalin. Ket addada dagiti pamay-an a mangparang-ay iti daytoy a kababalin.

Sukayenyo ti Umiso a Kababalin

5, 6. Ilawlawagyo ti sumagmamano kadagiti awan pakaiyaspinganna a bendision a magun-odantayo babaen iti naipaltiing a Sao ni Jehova.

⁵ Umuna, rebbeng a pampanunotentay koma no ania a gameng ti adda nga agpaay kadatayo idiay Biblia. Indir-i ni apostol Pablo: “O nagunegen dagiti kinabaknang ti sirib ken ti met pannakaammo ti Dios!” (Roma 11:33) Dagiti pangpanggep ni Jehova, a nagin-inot a naipanayag kadagiti rinibribo a tawtawen, ti makakayawda, a nangilukat pay para kadatayo ti inanama a nakaskasdaaw kas met ti kinasigurona. Ti pammalakad a maipaay iti panagbiag nga impailanad ni Jehova idiay Biblia ti kanayon a mangyeg iti balligi no maiyaplikar. (2 Timoteo 3:16) Di ngarud nakaskasdaaw nga inkanta ti salmista: “Ti pannakalukat dagiti saom mangted lawag, mangted iti pannakaawat kadagiti nakuneng”!​—Salmo 119:130.

⁶ Mainayon pay, ti Biblia naglaon kadagiti pampanunot ti Dios, ket babaen iti panangipauneg kadagitoy a pampanunot, maiyadanitayo kenkuana. (Santiago 4:8) Kasta met, nabilintayo a mangisuro kadagiti dadduma nga agbalin nga ad-adalan ni Jesus. (Mateo 28:19, 20) Idinto a ti Biblia ti kangrunaan nga instrumento iti daytoy a trabaho, kasapulan ti intay panangadal iti dayta tapno mausartayo met a naimbag dayta. (Efeso 6:17; 2 Timoteo 2:15) Kamaudiananna, ti panangpunno ti is-isiptayo kadagiti naibatay iti Biblia a pampanunot ti mangsalaknib kadatayo, tulongannatayo a magna iti kinatarnawtayo ken maliklikan dagiti makapakapuy iti pammati a panagduadua ken di umiso a kapanunotan.​—Proverbio 4:5, 6; 20:7; Filipos 4:8.

7, 8. Maipapan “kadagiti naipaltiing a bambanag” apay nga ad-adda a nabendisionantayo itatta ngem kadagiti ad-adipen ti Dios idi immun-una a panawen?

⁷ Panunotenyo met, nga itatta, mabaelantayo “a maawatan agraman dagiti amin a sasanto no ania ti kaakaba ken kaatiddog ken ti kangato ken kauneg” ti kinapudno iti pamay-an a di naaramidan dagiti ad-adipen ti Dios kadagiti naglabas a tiempo. (Efeso 3:14-18) Laglagipenyo, pinanawan ni Abraham ti siudad a pagtaenganna ket nagtultuloy a naggigian kadagiti tolda nupay pulos a dinanto makita kabayatan ti panagbiagna ti kaitungpalan dagiti karkari ti Dios. (Hebreo 11:8-10) Ket nagdawat ni Daniel a maipaay iti pannakaawat kadagiti parparmata a naimatanganna ngem naibaga kenkuana: “Dagiti sasao marikpanda ken matimbrean agingga iti panawen ti panungpalan.” (Daniel 12:8, 9) Itatta, ti Bin-i a nabayag nga ur-urayenen ni Abraham nabayag a nagparangen. Itatta, agbibiagtayon iti “panawen ti panungpalan” inton ti kaipapanan dagiti adu a nakita ni Daniel nainayondan iti pannakaawattayo kadagiti “naipaltiing a bambanag.”

⁸ Nagsurat ni apostol Pedro: “Maipapan itoy a pannakaisalakan dagiti mammadto a nagipadto maipapan iti di kaikarian a kinamanangngaasi a maipaay kadakayo sinapulda ket sinukimatda a sireregta. Naipakdaar kadakuada, a saan a maipaay kadakuada, no di ket kadakayo, inay-aywananda gapu kadagiti nangikaskasaba kadakayo . . . Kadagitoy a bambanag dagiti anghel tarigagayanda a kitaen.” (1 Pedro 1:10, 12) Yantangay ni Jehova nangisilnagen ti lawag kadagiti adu a bambanag a tartarigagayan a maammuan dagiti immuna a mammadto, patgentay koma a naimbag dagitoy a kinapudno ket ditay koma ida laglag-anen.

9, 10. Ania dagiti pangarigan a rebbeng a mamagbalin kadatayo nga ad-adda a mangapresiar iti wayawayatayo iti personal a panagadal ti Biblia?

⁹ Tapno maaddaantayo iti umiso a kababalin, rebbengna nga apresiarentayo no kasano karigat ti pannakidangadang dagiti dadduma tapno mapagadalanda ti Biblia. Idi kaaldawan ni William Tyndale, maysa a krimen para iti asinoman nga Ingles ti aglako, gumatang, wenno agbasa iti patarus iti Griego a Kasuratan iti bukodna a pagsasao. Ni John Foxe, ti maysa a manangaskasaba a Puritan, idi maika-16 a siglo, ti nangipadamag no ania ti napasamak idi a ti kabbaro a nakumberte a Protestante ti nagipuslit ti sumagmamano a Biblia a napan idiay España. Isut’ liniputanda ket pinuoranda iti istaka, ket 800 kadagidiay gimmatang kadagiti Biblia naarestoda. Duapulo dagiti intunoda kadagiti asador. Dadduma ti naibalbalud agingga iti tungpal biagda, nababaotda iti publiko, wenno naikabilda a para gaod kadagiti barko. Adda bassit met a bilang a naabsuelto.

¹⁰ Kadagiti moderno met a panawen, no maminsan kasapulan ti panagadal dagiti Saksi ni Jehova iti Biblia iti sidong dagiti nakaro a peggad. No addada kadagiti kampo konsentrasion wenno pagbaludan inrisgoda ti pannakadusada wenno ti ipapatay tapno makaiggemda laeng ti maysa a Biblia. Maysa a misionero, a naikabil iti bartolina gapu iti pammatina, insuratna amin dagiti kasuratan a malagipna ket sinukimatna dagiti benneg ti “relihion” dagiti pagiwarnak a maipaay kadagiti naiputputong a bersikulo ti Biblia nga agparang. Iti adu a tawtawen, dayta laeng ti pakaasitganna iti Biblia. Wen, no maiparit ti Biblia, dagiti Kristiano aramidenda ti amin a kabaelanda tapno mabasa dayta. Basbassit aya ti kinapingettayo no, iti kaaduan a kaso, ti laeng aramidentayo ket isut’ gumaw-at ken mangiruar iti dayta manipud kadagiti estantetayo?

11. Ti kadi kinapudno a maulit-ulit a maisalsalaysay ti dadduma nga impormasion pagbalinennatayo a basbassit pakaseknanna maipapan iti panagadal ti Biblia?

¹¹ Dadduma kunada a masungbatanda dagiti salsaludsod iti magasin a Pagwanawanan nga awan unay ti adu a rigat gapu ta dadduma a material ti naulit. Gapu itoy dida makita ti pannakasapul ti personal a panagadal. Dagiti kakasta ket laglag-anenda ti pateg ti panangulit-ulit. Ti salmista kaay-ayona dagiti palagip ni Jehova, ket kastatay met koma. (Salmo 119:119) Laglagipenyo, kanayon a ti lubong laylayusennatayo kadagiti isu met laeng nga imoral, materialistiko a propaganda. Gapuna kasapulan a patibkerentay dagiti is-isiptayo a maibusor iti dayta babaen iti maulit-ulit a palpalagip ti Biblia.

Pagreggetan a Parmeken dagiti Parikut

12. Mangtedkayo ti sumagmamano a praktikal a suhestion a mangparmek iti parikut maipapan iti panagsapul ti panawen a maipaay iti panagadal iti Biblia.

¹² Ti tao nga addaan iti umiso a kababalin iti panagadal iti Biblia masansan a makasapul iti pamay-an tapno agadal, ngem mabalin a saan a nalaka daytoy. Mabalin nga addada dagiti parikut a masapul a parmeken. Kas pangarigan, sadino ti pakasarakantayo iti panawen a maipaay iti personal a panagadal iti daytoy okupado unay a panagbiag itatta? Ti umuna nga addang a panangsolber iti daytoy a parikut isu ti panangbigbig a ti panagadal ti Biblia ket nasesita kas iti ministerio iti tay-ak ken ti itatabuno iti gimong. (1 Timoteo 4:15) Kalpasanna sukimatentayo dagiti inaldaw-aldaw nga ar-aramidtayo tapno makasapul iti lugar dayta. Dadduma mabalinanda ti agadal bayat nga agdaldaliasatda kadagiti transportasion publiko. Dadduma dumngegda kadagiti recording ti panagbasbasa ti Biblia bayat nga agmammanehoda wenno agtartrabahoda iti uneg ti balayda. Addada met dagidiay agadal bayat ti panagsardengda iti trabahoda kalpasan ti pangngaldaw iti pagtrabahuanda. Dadduma agriingda a nasapsapa bassit iti bigat ket agadalda bassit sakbay a mangrugi ti inaldaw-aldaw a trabahoda wenno mangbusbosda ti panawen nga agad-adal kadagiti rabii kalpasan a napaturogdan dagiti annakda. Masansan kasapulan a mangalatay iti tiempo manipud kadagiti dadduma nga ar-aramidtayo​—nalabit uray pay manipud kadagiti kanito a panaginana​—a maipaay iti panagadal. (Colosas 4:5) Ket adu dagiti nakakita a di agbayag didanto kasapulanen dagiti dadduma a porma ti panaginana agsipud ta ti panagad-adal a mismo ket makaipaayen ti inana kadakuada.

13. Kasanotayo a matulongan a mangipamaysa iti panunot iti ad-adalentayo?

¹³ Dadduma makitada a ti panangipamaysa iti panunotda wenno konsentrasion ket maysa a parikut. Narigat a malipatan dagiti inaldaw-aldaw a parparikut ken ipamaysa ti panunotda iti panagadal iti Biblia. Makatulong ti panagkararag a mangparmek iti daytoy. Sakbay a rugian ti panagadal, apay a dikay pagyamanan ni Jehova kadagiti bambanag nga impanayagna ken dawaten manen ti tulongna tapno maipamaysayo ti panunotyo kadakuada ken maawatanyo ti pategda? (Filipos 4:6; 2 Timoteo 2:7) Ti kasta a kararag ket maitunos iti pagayatan ni Jehova para kadatayo. (1 Juan 5:14) Ti panangdisiplinatay met ti bagitayo, ti kapilitan, nangnangruna idi damo. (1 Corinto 9:25) Dagiti taga Berea sinukimatda nga inaldaw ti Sao ti Dios. (Aramid 17:10, 11) Nagsayaat nga ulidan daytoy. Ti regular a panagadal ket di agbayag agbalinton a makapainteres, ket awan duadua mabalin nga il-iliwenyonto daytan, a diyonton pilpiliten ti bagiyo a mangaramid iti dayta.

14. Apay a ti naulimek nga aglawlaw ti matarigagayan no agadaltayo a personal?

¹⁴ Ti konsentrasion ti matulongan met babaen iti maiyanatop nga aglawlawtayo. Ni Isaac napan idiay kataltalonan idi kayatna ti agmennamenna​—nga adayo manipud kadagiti panaggangganat no adda idiay toldana. (Genesis 24:63) Pudno, saantay a makasarak amin iti lugar a pagadalan a siwayawaya manipud iti pakaisturbuan kas iti kataltalonan, ngem masansan mabalintayo a pabassiten dagiti pakariribukan iti aglawlawtayo. Ti panagad-adal iti sanguanan ti silulukat a telebision wenno ti naariwawa nga stereo nga adda iti likudan saanto unay a nabunga​—wenno makapainteres​—ngem ti panagad-adal iti lugar a naul-ulimek. Ditay kanayon a maliklikan dagiti pakaisturbuan, ngem kaaduan kadatayo ti sigurado a makasarak ti naul-ulimek a suli iti pagtaengantayo a maipaay iti panagadal.

15. Ania ti sumagmamano nga impormal a pamay-an ti pananggun-od iti pannakaammo ti Biblia?

¹⁵ Mabalin nga adda pay sabali a parikut: Mabalin a dadduma dida ammo no kasano ti agadal. Kadagitoy nga al-aldaw nangnangruna, ditay mabalin a laglag-anen a maadal dagiti ubbing ti agadal idiay eskuelaan, ket dagidiay din ages-eskuela iti nabayagen mabalin a napukawdan dayta nga ugali iti panagadal. Ngem, kinapudnona, ti panagadal ket saan a narigat. Daytat’ kas iti kalaka ti panagbasbasa kadagiti artikulo a makapainteres kadakayo iti libro nga Aid to Bible Understanding wenno agbasbasa iti New World Translation Reference Bible. Ti panagdengngeg kadagiti recording ti Biblia kadagiti cassette tapes wenno panangsurot kadagiti proyekto iti personal a panagsirarak dagiti dadduma pay a pamay-an ti panagadal. Napadpadasyon aya ti nagsuksukimat ken naguk-ukarad kadagiti napalabas a ruar iti magasin a Pagwanawanan wenno Agriingkayo! ken agbasbasa kadagiti artikulo a mangawis iti interesyo? Pudno, daytoy ket saan a naipamaysa a panagadal, ngem dayta ti makatulong a mangpabileg iti pakaragsakanyo iti sao ni Jehova.

16. Aniat’ rebbeng a panggeptay koma iti panagadal iti linawas a Panagadal ti Pagwanawanan?

¹⁶ Ngem ti met ngay ad-adda a pormal a panagadal, kas pangarigan, no agsagsaganakayo a maipaay iti linawas a Panagadal ti Pagwanawanan? Maipaay iti kasta a panagadal, kasapulan nga ikabil ti estudiante iti panunotna ti maysa a kalat. Ania dayta a kalat? Iti panagsagana a maipaay iti Panagadal ti Pagwanawanan, rebbeng a tarigagayanna a magun-odan ti kadadakkelan a gunggona manipud iti “taraon iti umiso a tiempo” a maipapaay babaen “ti matalek ken naannad nga adipen” ket rebbengna a tarigagayan a tulongan met dagiti dadduma babaen kadagiti panagkomentona idiay paggigimongan. (Mateo 24:45) Kasanona nga aramiden daytoy? Awan dagiti paglintegan, ngem adtoy ti maysa a suhestion:

17, 18. (a) Mangted ti sumagmamano a suhestion no kasano a makapagsagana ti maysa nga estudiante iti linawas a Panagadal ti Pagwanawanan. (b) Mangted kadagiti dadduma pay a suhestion a nasarakanyo a makatulong iti personal a panagadal. (Kitaenyo ti footnote.)

¹⁷ Umuna, basaenyo nga interamente ti artikulo, nalabit di agbayag kalpasan ti pannakaawatyo ti kopiayo Ti Pagwanawanan. Ti kasta a damdamo a panagbasa mabalin nga alaenna ti 20 minutos, ngem ikkannakayo ti pangkaaduan a kapanunotan kadagiti kangrunaan a punto ken ti pangiturongan ti artikulo. Inton umayen ti tiempo a panangisagana a sipapasnek iti artikulo, agtugawkayo a kaduayo ti maysa a Biblia ken ti maysa a pluma wenno maysa a pagmarka. Kalpasanna, basaenyo a siaannad ti umuna a parapo, a pampanunoten dagiti argumento ken dagiti pamay-an a pannakabukel dagiti kapampanunotan. Kitaenyo ti aniaman a kasuratan a naisitar ngem saan a naadaw iti parapo ket kitaenyo no maawatanyo no apay a nailistada sadiay. Sumaganad, basaenyo ti saludsod a maipaay iti parapo ket kitaenyo no ammoyo ti sungbatna. Inton nakitayon ti sungbat, ugedanyo ti sumagmamano a sasao iti parapo a mangipalagip kadakayo iti sungbat inton tumabunokayon iti Panagadal ti Pagwanawanan. Idiay margin, mabalin a tarigagayanyo met ti mangaramid kadagiti ababa a nota maipapan iti kasuratan nga inkayon kinita, dagiti punto a kayatyo pay siraraken, ken dadduma pay.

¹⁸ Inton nalpasyon ti intero nga artikulo iti daytoy a pamay-an, kitaenyo dagiti salsaludsod idiay teaching box idiay ungto ti artikulo ket kitaenyo no nasagrapyo dagiti kangrunaan a punto. No addada salsaludsod a dikay masungbatan, agsublikayo manen iti artikulo tapno maammuanyo a mismo ti sungbatda. No aramidenyo daytoy sumagmamano nga aldaw sakbay ti linawas a Panagadal ti Pagwanawanan, makitayonto a nasaysayaat a sirpatanyonto manen dayta nga artikulo iti aldaw a panagadal tapno maipalagip iti panunotyo ti material.a

Ti Pannakasapul ti Panagmennamenna

19. Kasano a makatulong ti panagmennamenna a mangpabileg iti panagayat iti Sao ni Jehova?

¹⁹ Laglagipenyo a ti panagadal ramanenna met ti panagmennamenna. Ti panagadal nga awanan ti panagmennamenna kayariganna ti pannangan nga awanen ti panangrunawna. Gapuna, pampanunotenyo ti inkay naadal. Padasenyo ti inkay pananginaig kadagiti dadduma a bambanag nga ammoyon. Kasanot’ panangapektar dayta iti biagyo? Kasanoyo nga usaren dayta a pangtulong kadagiti dadduma? (Proverbio 15:28) Adalenyo nga anagen dagiti detalye. Makisaritakayo kadagiti dadduma maipapan iti inkay naadal. Iranudyo dagiti baro a bambanag a naammuanyo. (Proverbio 27:17) Daytoy met, ti mangpabileg iti panagragsak a makitayo iti Biblia.

20. Iladawanyo ti nauneg a panangipateg nga adda ken Ari David iti naipaltiing a Sao ni Jehova.

²⁰ Addaan ti naisangsangayan a panangipateg ni Ari David iti Sao ni Jehova. Insuratna: “Ti linteg ni Jehova awan pagkuranganna, pabaruenna ti kararua. Ti pammaneknek ni Jehova manamnama, pagsiribenna ti nanengneng. Dagiti al-alagaden ni Jehova nalintegda, paragsakenda ti puso; ti bilin ni Jehova nasin-aw, lawaganna dagiti matmata. Ti buteng ken ni Jehova nadalus, agtalinaed nga agnanayon. Dagiti linlinteg ni Jehova pudnoda, nalintegda amin a padapada. Ad-addada a matarigagayan ngem ti balitok, uray pay ngem ti adu a naguguran a balitok; nasamsam-itda met ngem diro ken kadagiti tedted ti kalaba.”​—Salmo 19:7-10.

21. Ania dagiti bendision nga apitentayo no maparang-aytayo ti pudpudno a panagayat “kadagiti naipaltiing a bambanag” ni Jehova?

²¹ Babaen ti panangsurot ti pammalakad ti umuna a salmo, ken ti panagadal a kanayon iti Biblia, uray dakayo met, maparang-ayyonto daytoy a kita ti panangapresiar “kadagiti naipaltiing a bambanag” ni Jehova. Ket daytoy, iturongnakayto met iti panangtagiragsakyo iti naikari a bendision iti dayta a salmo nga agpaay kadagidiay pakaragsakanda ti Sao ni Jehova: “Ket isu kaslanto ti maysa a kayo a naimula iti sibay dagiti ay-ayus ti danum, nga ipaltuadna ti bungana iti karbenganna ken ti bulongna met saan a malaylay, ket isu amin nga aramidna rumang-ayto. . . . Ta ni Jehova ammona ti dalan dagiti nalinteg.”​—Salmo 1:3, 6.

[Dagiti Footnote]

Kasanoyo a Mailawlawag?

◻ Apay a saan nga umdas ti basta panagpannuray laeng kadagiti dadduma a mangisuro kadatayo iti Sao ti Dios?

◻ Ania dagiti bendision a maawattayo manipud panagad-adal iti Biblia?

◻ Kasano ti panangsapul ti panawen a maipaay iti panagadal iti Biblia?

◻ Ania dagiti sumagmamano a katulongan ti konsentrasion no agad-adaltayo?

◻ Ania ti rebbeng a kalattayo no agsagsaganatayo a maipaay iti Panagadal ti Pagwanawanan?

[Ladawan iti panid 17]

Dagiti tattao natnatayda gapu iti panagbasbasada iti Biblia

[Dagiti ladawan iti panid 18]

Rebbeng a makasapultay ti panawen a mangusig iti Sao ti Dios iti dadduma a paset ti okupado a panagbiagtayo