Pagraraemanyo Aya ti Sagut ti Dios a Panaganak?

“BAYAT a sidadataak iti maysa a natangken, akikid a lamisaan a pagpaanakan,” malaglagip pay ni Joanne, “ti kasla mangpisang nga ut-ot nagtengannan ti kangitingitanna. Bugbuguan ti doktor dagiti im-imana ngem di unay napartak. ‘Doktor,’ impukkaw ti nars, ‘adtoyen ti maladaga.’ Iti panagdarasna a mapan iti lamisaan, kinunana: ‘Maminsan pay.’ Ti ut-ot ti ngangnganin di maibturan! Ket kalpasanna?

“‘Congratulations,’ kuna ti doktor, ‘addaanka iti maysa a nagpintas nga anak a babai.’ Anian a kalpasan ti apagkanito laeng ti ut-ot ti nagbalin nga awan mamaayna idi a maidekket iti barukongko dayta nabara, naglukmeg a bassit a bagi. Ti ima ni lakayko a siiggem iti imak, miningminganmi daytoy nagpintas a bassit a milagro nga isut’ gapuanan iti ayan-ayat iti maysa ken maysa.”

Ti sagut ti Dios a panaganak ket maysa a banag a pagsidsiddaawan. Kalpasan dagiti pinulpullo a tawtawen a panagsanay a medikal, insurat ni Dr. Joseph Krimsky: “Ti panagnginaw ken panagpasngay ket isuda dagiti milagro nga adda iti labes ti pannakaawattayo . . . Dagiti mismo nga emosion iti ayat ken ragsak a mangiyeg iti panagtipon dagiti selula ti lalaki ken babai ket maysa a misterio . . . a di mailawlawag ti siensia.”​—The Doctor’s Soliloquy.

Ti Panangilawlawag ti Biblia

‘Dagiti emosion ti ayat ken ragsak’ a tagtagiragsaken dagiti pagassawaan ket maysa a sagut a naggapu iti Dios. Kadagiti kasado a lallaki, kuna ti Biblia: “Pagragoam ti asawa ti kinaagtutubom . . . Ket makayawanka koma nga agnanayon iti ayatna.” (Proverbio 5:18, 19) Kaawatan, pinanggep ti Dios a ti panagdenna ti lalaki ken ti asawana mangyeg iti nabara ken napaut a singgalut. Dagiti ubbing nga ibunga ti kasta a panagtipon ket maaddaan iti nasayaat a pangrugyan iti panagbiag. Gapuna ti panggep ti Dios a maipaay kadagiti tattao a punnuenda ti daga ti matungpalto iti nagsayaat a pamay-an.​—Genesis 1:27, 28.

Ngem adu dagiti di mangtagtagiragsak iti nasayaat a pangrugyan iti biag. Dadduma ti dimmakel iti maysa a nagdakes a moral nga aglawlaw ken dagiti dadduma naggapuda manipud kadagiti nabingaybingay a pagtaengan. Aniat’ dimmakes? Ilawlawag ti Biblia no kasano nga immalsa dagiti immuna a pagassawaan a tao a maibusor iti Dios ket sinalungasingda ti bilinna. Dagiti annakda nainginawda sumagmamano a tiempo kalpasan a dayta a pareha nagbasolda. (Genesis 3:1–4:1) Gapuna natawid dagiti annakda ti kinaimperpekto ken ti pagannayasan ti basol. (Roma 5:12) Gapu itoy, ti sagut ti Dios a panaganak ti naabusar.

Intandudo Aya dagiti Klero ti Panangmatmat ti Biblia?

Itatta, ti panangabuso iti sekso nagtengannan ti kinamanaglablabes. Apay a kastoy? Iti napalabas a siglo, minilmilion dagiti kumitkita kadagiti iglesia ti Kakristianuan a maipaay iti moral a pannakaiwanwan. Inusar kadi dagiti klero ti impluensiada a mangitandudo iti panagraem iti panaganak?

“Dagiti ig-iglesia a Protestante iti kangrunaan a tradision​—dagiti Luterano, Repormado, Anglican, Congregational, Metodista, ken adu kadagiti bunggoy dagiti Baptista​—ti nangisurot a silalaka kadagiti bagbagida . . . iti kapanunotan ti ebolusion,” inlawlawag ti The New Encyclopædia Britannica. Ngem usigenyo: Ti kadi ebolusion ket maysa a banag a mabalin a ‘suroten’ dagidiay agkunkuna a mangireprepresentar iti Biblia? Saan, agsipud ta ti ebolusion ket maysa a teoria nga awan pulos ammona iti moralidad. Iliblibak dayta agpadpada ti kinamanamarsua ti Dios ken ti pannakasapul ti tao iti pannakaisalakan manipud basol ken ipapatay.​—Genesis 2:7, 18, 19; 1 Corinto 15:21, 22.

Ti Iglesia Katolika ti nagkurno metten iti teoria ti ebolusion. Idi 1950, imparegta ni Papa Pio XII ti ebolusionario a panagsirarak iti suratna a Humani generis. Bayat ti 1982, 11 a sientista ti naawis idiay Siudad Vaticana a maipaay iti panagsasarita maipapan iti ebolusion iti sidong ti panangidaulo ti presidente ti Pontifical Academy of Sciences. Kalpasanna, ti kangangatuan a gunglo a sientipiko iti Iglesia Katolika ti nangipablaak iti maysa a libro a naglaon iti panagkunana a “dagiti linea a nagturong iti tao, ti chimpanzee ken ti gorilla ti kasla simiasi manipud iti gagangay nga inapona . . . 5 agingga iti 7 milion a tawtawen ti napalabasen.”

Ti teoria ti ebolusion ket panangilaksid iti Biblia, a nagkuna a ti tao ken dagiti an-animal naparsuada a nagsina ‘sigun iti kakikitada.’ (Genesis 1:20-27) Ken makapainteres nga impadto ti Biblia: “Ket agsipud ta agadunto ti kinadakes ti ayat dagiti adu lumamiisto.” (Mateo 24:3, 11, 12, 33) Ti kadi ebolusion nakatulong iti ‘panagadu ti kinadakes’?

Ti Kadi Ebolusion Nakatulong iti Moral a Kinadakes?

Babaen iti pannakikuyogda iti teoria ti ebolusion, adu kadagiti klero ti nangipababa iti panagtalekda iti Biblia. ‘No ti salaysay ti panamarsua iti Genesis ket saan a pudno, ania ngarud ita ti maipapan kadagiti dadduma a paset ti Biblia?’ isaludsod dagiti tattao. Ket uray pay dagiti klero karkaritenda ti ibagbaga ti Biblia maipapan iti panagdenna sakbay ti panagkasar ken ti homoseksualidad, agraman ti panangmatmat ti Biblia iti biag dagiti di pay naipasngay.​—Exodo 20:13, 14; 21:22, 23; Levitico 18:22; 1 Corinto 6:9, 10.

Adda pay sabali a pamay-an a nakatulong iti teoria iti ebolusion iti kinadakes. Iti nabiit pay, bayat iti kangrunaan nga oras iti telebision, minilmilion iti maysa a makunkuna a “Kristiano” a pagilian ti nangbuya iti estoria ti maysa nga ama a nangmolestia iti seksual iti anakna a babai. Sigun iti pagiwarnakan a Science 85, naaramid ti panangipato nga “awan ti tao a naan-anay a mapabasol a maipaay iti kababalinna no pumigsa unay ti kinaderrepna.” Minilmilion kadagiti tattao, kuna ti magasin, ti sisasagana nga umabuloy iti daytoy a panangmatmat. Apay? Agsipud ta mamatida a “dagiti tattao ti sisisinged a nainaig kadagiti animal.” Dagiti tattao, aminen daytoy a sientipiko a pagiwarnak, “naglakada a mangawat iti panangmatmat ni Darwin a ‘Kaskasdi nga ik-ikutan ti tao ti bagina iti di maikkaten a timbre iti nanumo a namunganayanna.’”

Ti ebolusionario a panagpampanunot ti nangapektar iti dakkel unay iti panangmatmat ti tao iti Biblia. Nangyeg aya daytoy kadagiti bendision? Saan. Ti panangilaksid kadagiti nagsayaatan a pagalagadan ti Biblia iti moralidad ti nangibunga iti nakaam-amak a panagadu ti aborsion ken kadagiti seksual ti pannakaiyakarna a saksakit. Kasta met, umadu nga umadu dagiti ubbing a maiyan-anak iti ruar ti kasamiento, a pulos dida naam-ammuan ti bendision iti nabara a panagbiag ti pamilia.

Kasano a Makatulong ti Biblia Kadakayo?

Impanayag ti Biblia ti Namarsua ti sangatauan, ni Jehova, a maysa a Dios iti asi. (Salmo 103:10-13) Tinarigagayanna a tulongan dagiti natauan a managbasol a maragpatda dagiti moral a pagalagadanna. (Isaias 1:18; 55:6-9) Kas pangarigan, usigenyo ti kadaanan a siudad ti Colosas, a sadiay gagangayen ti sekso sakbay ti panagasawa ken ti pannakikamalala. “Kadakuada nagnakay met idi naminsan, idi nagbibiagkayo kadagitoy a bambanag,” kuna ti maysa a surat idiay Biblia a naiturong kadagiti Kristiano idiay Colosas. (Colosas 3:5-7) Kaskasdi, babaen iti pammaregta ti Sao ti Dios ken babaen iti pannakabalin ti nasantuan nga espiritu, adu kadagiti taga Colosas ti nakapagaramid kadagiti makaay-ayo a panagbalbaliw iti estilo ti panagbiagda. Nagbalinda a pudno a Kristiano.

Usigenyo, met, dagiti umili iti kadaanan a Corinto. Nagdakes idi ti siudadda a sadiay dagiti homoseksual ken balangkantis aglaplapusananda. “Ket kakastada idi dagiti dadduma kadakayo,” kuna ti maysa a surat ti Biblia a naiturong kadagiti Kristiano nga agnanaed sadiay. “Ngem nadalusankayo, ngem napagsantokayo, ngem napalintegkayo babaen iti nagan ni Apo Jesu-Kristo ken iti espiritu ti Diostayo.”​—1 Corinto 6:9-11; kitaenyo met ti Lucas 11:13.

Kasta met laeng aya ti mapaspasamak itatta? Wen, ta kalpasan ti panangbasayo kadagiti napalabas a ruar daytoy a magasin, rinibon dagiti natultulongan a nangitunos iti panagbiagda iti Biblia. Usigenyo ti ulidan ti maysa a tin-edyer idiay Africa a namolestia a seksual kas maysa nga ubing. Idi agangay, isut’ nairaman iti isuamin a kita dagiti imoral a kababalin, agraman ti lesbianismo. “Ti lubong ti mabalin a mangted ti ragsak iti apagkanito,” kunana, “ngem daytat’ agbalin a kas maysa a droga a mangibunga iti maysa a napukaw, awan patpategna a rikna.” Silaladingit, pinadpadasna ti nagsusaid, ngem bayat daytoy kangitingitan a panawen maysa a banag ti napasamak a nangbalbaliw iti panagbiagna. Rinugianna ti tumabuno iti panaggigimong dagiti Saksi ni Jehova ket inawatna ti pammagbaga a basaenna nga inaldaw-aldaw ti Biblia. Daytoy ti nangted pigsa kenkuana a nangparmek kadagiti imoral nga ar-aramid. “Nagsayaaten ti panagrikriknak itatta,” kunana. “Pudno a nakaskasdaaw ti maaramidan ni Jehova a maipaay iti maysa a tao.”

Dagiti agtutubo a dimmakkel iti nabara a Nakristianuan a pamilia addaanda iti bentaha. Dagiti Kristiano a nagannak rebbeng nga aramidenda amin a kabaelanda a mangilawlawag kadagiti annakda kadagiti pagsidsiddaawan iti panaganak. (Efeso 6:4) Iti kasta matulonganto dagiti annak a pagraeman dagiti organo ti panagpaaduda ket didanto usaren dagita a kas ay-ayam laeng. Masansan ti panangabuso iti bagi ti umuna nga addang nga agturong kadagiti ad-adda pay a serioso a langa ti imoralidad.a

Itatta, adda ti naganat a pannakasapul a mangparmek kadagiti imoral nga ar-aramid. “Gapu [kadagidiay] a banag,” impakdaar ti Biblia, “umay ti pungtot ti Dios.” (Colosas 3:5, 6) Wen, adda ti pagpatinggaan ti asi ni Jehova. Isut’ maysa met a Dios ti kinahustisia. (Deuteronomio 32:4) Kalpasan ti panangipadtona iti moderno-aldaw a ‘panagadunto ti kinadakes,’ kuna ni Jesus: “Ta addanto dakkel a rigat a nanipud idi punganay ti lubong agingga ita awan pay kasta a napasamak, ket awanto metten ti uray kaano.” (Mateo 24:11, 12, 21) Daytoy a panagtignay ti Dios isuntot’ mamagpatinggan iti kinadakes ket iserreknanto ti maysa a nalinteg a baro a sistema.​—Salmo 37:9-11, 29.

[Dagiti Footnote]

[Ladawan iti panid 5]

Kasapulan dagiti annak ti maysa nga atmospera ti nabara a pamilia tapno maaddaanda ti nasayaat a pangrugian iti biag

[Ladawan iti panid 7]

Dagiti managbuteng iti Dios a nagannak rebbeng a tulonganda dagiti annakda a maaddaan iti umiso a panangmatmat iti paganak