Panangtaliaw iti Nasurok a 93 Años a Panagbiag

Kas insalaysay ni Frederick W. Franz

IDI Setiembre 12, 1893, maysa a maladaga a lalaki ti naiyanak idiay Covington, Kentucky, iti umabagatan a deppaar ti karayan a kabatog ti Cincinnati, Ohio. Ti naragsak nga amana, ni Edward Frederick Franz, ken ti maragsakan nga inana, ni Ida Louise neé Krueger, pinanagananda daytoy nga anakda ti Frederick William Franz.

Dayta ti pangrugian ti 93 años a panagbiag. Ni amak, a naiyanak idiay Alemania, ti kameng ti Iglesia Luterano ket pinabuniagannak iti maysa a klero a nangipataw ti nabasa nga imana iti mugingko. Maysa a sertipiko ti bautismo ti nasuratan, ket dayta ti naikuadro ken naibitin iti diding ti pagtaenganmi, agraman dagiti dadduma a sertipiko ti bautismo dagiti dua nga in-inauna a kakabsatko a lallaki, da Albert Edward ken Herman Frederick. Kalpasan laeng iti 20 a tawen iti kamaudiananna a naammuak ti saan a kinanainkasuratan ti kasta a narelihiusuan a pormalidad.

Idi laeng immakarkami idiay Kalye Greenup a nakakitaak iti damdamo unay iti kariton nga awan kabayo a mangguyguyod, ti dua ti pagtugawanna nga auto, a mammanehuen iti kalye. Sumagmamano a tawen iti kamaudiananna damo a nakitak met ti eroplano. Agindegkami idi iti arubayan ti Krieger’s Bakery, a pagtartrabahuan ni amak no rabii kas maysa a panadero. Isut’ agawid iti agsapa ket maturog. Ket iti malem siwayawaya a mangbusbos iti sumagmamano a tiempo kadakami nga ub-ubbing a lallaki.

Idi makagtengak iti edad a mabalinkon ti ageskuela, naipanak nga umuna iti eskuelaan ti paruko ken kadagiti narelihiusuan a misa iti St. Joseph’s Roman Catholic Church, agsipud ta dayta ti asideg laeng kadagiti kalye a 12th ken Greenup. Malaglagipko pay laeng ti siled ti eskuelaanmi. Naminsan ti narelihiusuan a “brother” nga isut’ agak-akem a maestro inayabannak iti sanguanan ti klase ket pinaukradna dagiti paladko tapno umawatak ti sumagmamano a baot babaen iti 12-pulgada a ruler gapu iti di umiso a kababalinko.

Malaglagipko pay met ti ipapanko iti awan silawna a pagkumpesaran ti simbaan, a makisarsarita iti confessor iti likudan ti diding, nga isu ti pagkararagak iti naimemoria a kararag ken panangikumpesarko no kasano ti kinadakesko nga ubing idi. Kalpasan dayta, mapanak idiay barandilla ti altar ket agparintumengak sadiay bayat nga ikabil ti maysa a padi ti maysa a tinapay iti ngiwatko, iti kasta serserbiannak ti Komunion kas isursuro ti simbaan, bayat nga ireserbana ti arak a para kenkuana laeng nga inumennanto iti kamaudianan. Daytoy ti pangrugian ti pormal a narelihiusuan a pannakasanayko ken ti panagraemko iti Dios nga isut’ dumakkel kadagiti tawtawen nga umay.

Kalpasan ti pannakairingpasko iti makatawen iti eskuelaan paruko idi 1899, bimmalasiw ti pamiliami idi Karayan Ohio a nagturong Cincinnati, idiay 17 Mary Street (a maaw-awagan itan ti East 15th Street). Iti daytoy naibaonak iti eskuelaan publiko ket naikabil iti maikatlo a grado. Napaneknekan a saanak unay nga atentibo nga estudiante, ket malaglagipko pay a, naminsan, ti estudiante idiay makanawanko ken siak ti naibaon idiay opisina ti prinsipal gapu iti dakes a naaramidanmi. Sadiay ti prinsipal a ni Fitzsimmons pinagrukobnakami a dua ket sagidenmi ti murdong dagiti sapatosmi kadagiti ramramaymi bayat a binaotdakami iti sumagmamano a baot kadagiti patpatongmi babaen iti uway. Kas iti panangipatoyo, saanak a nakaruar iti klase.

Ngem madi ni amak a mangbusbosak iti dua a tawen iti isu met laeng a grado. Gapuna idi mangrugi ti sumaganad a panageskuela impannak iti eskuelaan idiay Liberty Street, idiay opisina ti prinsipal ti eskuelaan, ni Mr. Logan. Indawatna ken ni Mr. Logan a maiserrekak iti maikapat a grado. Maasian ni Mr. Logan kaniak, ket kinunana: “Bueno, kitaentayo no ania ti ammo daytoy nga ubing.” Kalpasan ti panangsungbatko ti sumagmamano a makasukisok a salsaludsod nga isu met ti nalawag a nakapnekanna, kinunana: “Bueno, agparang nga isut’ makakualipikar iti maikapat a grado.” Iti daytoy a pamay-an, personal nga impangatonak iti nangatngato a grado ngem iti daydiay saanko a nakaruaran. Nanipud idin nagtalnaakon ket inkabilkon ti inggat’ kabaelak iti panagadalko, ket kanayonen a makaruarak iti klase.

Ti narelihiusuan a paset ti agtutubo a panagbiagko nagbalbaliw met. Nupay kasta, dagiti pannakabagi ti Second Presbyterian Church idiay Cincinnati nakasaoda ni nanangko, ket naikeddeng ni nanangko nga ibaon ni Albert, ni Herman, ken kasta met kaniak iti eskuelaan Dominicana iti dayta a simbaan. Iti dayta a tiempo, ni Mr. Fisher ti superintendente iti eskuelaan Dominicana, ket ti agtutubo a ni Bessie O’Barr ti maestrami iti eskuelaan Dominicana. Iti daytoy a pamay-an, naadalko ti naipaltiing a Santa Biblia. Anian ti panagyamanko idi ti maestrak iti eskuelaan Dominicana intedna kaniak ti maysa a personal a kopia ti Santa Biblia kas sagut iti Krismas!

Naikeddengko a pagbalinen a kapilitan iti panagbiagko ti pannakabasak iti paset ti Biblia iti tunggal aldaw. Daytoy ti nangibunga iti pannakaammok a naan-anay iti dayta nasantuan a libro. Ket iti nasayaat nga impluensiana ti nangsaluad kaniak iti pannakairamramanko kadagiti dakes a sasao ken kababalin dagiti kaeskuelaak. Saanen ngarud a pagsidsiddaawan a siak ti matmatmatanda a kas naidumduma.

Iti High School ken Kolehio

Kalpasan iti panagturposko manipud iti maikatlo a pagadalan ti intermedia idi 1907, pinalubosandak dagiti dadakkelko a mangitultuloy ti edukasionko ket simrekak iti Woodward High School, a sadiay ni Albert, ti inauna a kabsatko, nageskuela iti makatawen. Kas kenkuana, naikeddengko nga alaen ti classical course. Gapuna nagadalak ti Latin​—maysa a panagadal nga inaramidko iti sumaganad a pito a tawen.

Kalpasanna immay ti graduasion idi primavera ti 1911. Napiliak a valedictorian para iti Woodward High School iti panagturpos nga isut’ maangay iti kadadakkelan nga auditorium iti Cincinnati, ti Music Hall.

Iti daydi, amin dagiti tallo a high school ti Cincinnati​—ti Woodward High School, Hughes High School, ken Walnut Hills High School​—nagtitiponda a maipaay iti graduasion. Dagiti senior ti high-school nagtugawda iti dakkel a plataporma a simmango iti napekpek nga auditorium. Ti panglukat a palawag ti naituding iti valedictorian para iti Woodward High School. Ti tema a pinilik iti dayta nga okasion ket “Ti Eskuelaan ken Pannakipagili.” Amin dagiti tallo a nagpalawag naikkanda ti nakabarbara a panagpalakpak. Addaak itan iti maika-18 a tawen ti panagbiagko.

Pinalubosandak dagiti dadakkelko a mangitultuloy iti karerak, gapuna simrekak iti Unibersidad ti Cincinnati, a nangalaak ti liberal arts course. Itan naikeddengko nga agbalinakon a maysa a manangaskasaba a Presbyteriano.

Iti agtultuloy a panagadalko iti Latin, innayonkon ti panagadalko iti Griego. Anian a maysa a bendision ti panagadal iti Griego iti Biblia iti sidong ni Propesor Arthur Kinsella! Iti sidong ni Dr. Joseph Harry, nga autor dagiti sumagmamano a libro a Griego, naadalko met ti klasikal a Griego. Ammok a no kayatko ti agbalin a klero a Presbyteriano, masapul a maammuak a naan-anay ti Griego iti Biblia. Gapuna sipipinget nga ingaedko ti bagik ket nagun-odak dagiti makapasa a grado.

Mainayon iti panagad-adal iti Griego ken Latin idiay eskuelaan, interesadoak met iti panangadal iti Español, a nakitak nga umas-asping bassit iti Latin. Diak unay idi nga ammo no kasano ti pannakausarko iti Español iti Nakristianuan a ministerio.

Ti nangato a paset iti akademiko a panagbiagko ket idi ni Dr. Lyon, a presidente ti unibersidad inyanunsiona iti tallaong dagiti estudiante idiay auditorium a napiliak a mapan idiay Ohio State University a mangala iti eksamin a makisalisal a kadua dagiti dadduma tapno mangabak iti premio iti Cecil Rhodes Scholarship, nga isu ti mangkualipikar kaniak a maawat idiay Oxford College, Inglatera. Maysa kadagiti nakisalip ti nanglab-aw kaniak maipapan iti tay-ak ti atletiko, ngem gapu iti agpadis a gradomi, siak ti kayatda nga ibaon a kakuyogna idiay Oxford University. Inapresiarko a naragpatko dagiti pagannurotan iti pannakagun-od iti kina-eskolar, ket, kas gagangayna, daytoy ti pudpudno a makaparagsak.

“Daytoy ti Kinapudno!”

Malaglagipmi pay nga iti naminsan kuna ni Jesu-Kristo kadagiti adalanna: “Maammuanyonto ti kinapudno, ket ti kinapudno luk-atannakayto.” (Juan 8:32) Ti napalabas a tawen, a 1913, nagun-odan ni kabsatko nga Albert “ti kinapudno” idiay Chicago. Kasanot’ pannakagun-od ni Albert “ti kinapudno”?

Maysa a rabii ti Sabado idi primavera ti 1913, nasapa a naturog ni Albert idiay dormitorio iti YMCA, nga isut’ pagnanaedanna bayat nga agtartrabaho idiay Chicago. Iti kamaudiananna, simrek a bigla ti kakuartona idiay siled tapno ilawlawagna ti maysa a pakarigatanna. Isut’ naawis iti dayta a rabii idiay pagtaenganda Mr. ken Mrs. Hindman, ket ti balasangda a ni Nora addaan met ti gayyem a balasang idiay balayda. Sobra ti dua a babbalasang para iti kakuarto ni Albert nga aywanan a bukbukodna. Siraragsak timmakder ni Albert iti dayta nga okasion. Bayat ti panangrabiida, ti kakuarto ni Albert ti nagbalin a nalatak kadagiti dua a babbalasang. Ngem impamaysa da Mr. ken Mrs. Hindman ti atensionda ken ni Albert, nga inyam-ammoda kenkuana dagiti sursuro ti Watch Tower Bible and Tract Society.

Kalpasanna pinatulodannak ni Albert ti polieto a napauluan Where Are the Dead? nga insurat ti maysa a doktor a Scottish, ni John Edgar, a kameng ti Glasgow Congregation dagiti International Bible Students. Idi damo, impaknik pay laeng ti polieto. Kalpasanna maysa a rabii, gapu ta adda bassit tiempok sakbay a mapanak iti panagsanay ti koro, rinugiak a basaen dayta. Nakitak a dayta ti makapainteres ket diak kayat nga idisson dayta. Intultuloyko a binasbasa bayat a pinagpagnak ti maysa a milia nga agturong idiay simbaan Presbyteriano. Gapu ta ti ruangan ti simbaan ket sipupunit pay, nagtugawak iti nakalamlamiis nga agdan a bato ket intultuloyko ti nagbasa. Dimteng ti organista, a nakadlaw no kasano ti interesko iti adda a basbasaek, ket kinunana: “Kasla makapainteres dayta.” Insungbatko: “La ketdi a!”

Gapu ta maragsakanak kadagiti baro a kinapudno a maad-adalko, dimteng iti panunotko ti agsaludsod iti manangasaba, ni Dr. Watson, no aniat’ pagarupna iti daytoy a polieto. Gapuna iti dayta a rabii, inyawatko ti polieto ket sinaludsodko: “Dr. Watson, aniat’ makunam maipapan iti daytoy?”

Innalana ti polieto, linukatanna, ket silalais a kunana: “Ay, kasla pannursuro ni Russell dagita. Ania met ngay ti ammona iti eskatolohia?” Nakellaatak iti makalais a kababalinna. Idi innalak ti polieto ket pumanawakon, pinampanunotko: “Diak pagan-ano no ania ti kapanunotanna. Isu daytoy ti KINAPUDNO!”

Di nagbayag, iti maysa kadagiti panagawidna, isangpetannak ni Albert kadagiti umuna a tallo a tomo ti Studies in the Scriptures, nga insurat ni Charles Taze Russell. Inyam-ammonak met ni Albert iti lokal a kongregasion dagiti Estudiante ti Biblia, a nairana nga agtataripnong idi iti arubayan ti simbaan a Presbyteriano. Maragsakanak kadagiti adda a maad-adalko ket di nagbayag naikeddengko a tiempon ti innak panangguped ti pannakaisinggalutko iti Iglesia Presbyteriano.

Gapuna, iti kamaudiananna, idi sumarungkar manen ni Albert kadakami, napankami iti maysa kadagiti panagpalpalawag ni Dr. Watson iti rabii ti Domingo. Kalpasanna, siak ken ni Albert ti napan idiay pakial-alamanuanna kadagiti agpakpakadan a paspasurotna. Kunak kenkuana: “Dr. Watson, aglusulosakon iti simbaan.”

Kunana: “Ammokon! Ammokon! idi makitak nga agbasbasaka kadagiti sursurat ni Russell. Dayta a tao, ni Russell, diak kayat nga isu ti sumrek iti ruanganko!” Kalpasanna innayonna: “Fred, ti kunam saan aya a nasaysayaat no sumrekka idiay sakristia ket agkararagta a dua?” Kunak kenkuana: “Saanen, Dr. Watson, saanen nga agbaliw ti panunotko.”

Iti dayta, siak ken ni Albert ti rimmuaren iti simbaan. Anian a nagdayag a rikna ti mawayawayaan manipud pannakaibalud iti maysa a narelihiusuan a sistema a mangisursuro ti kinaulbod! Anian a nagsayaat ti makastrek iti kongregasion dagiti International Bible Students, a nakasungsungdoda iti Sao ti Dios! Idi Abril 5, 1914, idiay Chicago, Illinois, insimbolok ti panangipaayko​—kas panangaw-awagtay idi iti dedikasion​—babaen iti bautismo iti danum.

Diak pulos nagbabbabawian a, di nagbayag kalpasan ti panangiyanunsio dagiti agtuturay ti edukasion maipapan iti resulta dagiti eksaminasion iti Cecil Rhodes Scholarship, nagsuratak kadagiti autoridad ket pinakaammuak ida a napukawen ti interesko iti panagbalin nga eskolar idiay Oxford University ket siak koman ti ikkatenda manipud iti listaan dagiti makisalip. Inaramidko daytoy nupay no ti propesorko iti Griego idiay unibersidad a ni Dr. Joseph Harry, pinakaammuannak a siak ti napili a mangawat iti dayta.

Dua a bulan kamaudiananna, wenno idi Hunio 28, 1914, isu met ti pannakapapatay ni Archduke Ferdinand iti Austria-Hungary ken ti asawana idiay Sarajevo sadi Bosnia. Iti dayta met laeng a petsa, isu met ti maikatlo nga aldaw ti pangkaaduan a kumbension dagiti International Bible Students idiay Memorial Hall, Columbus, Ohio. Makabulan kalpasanna, wenno idi Hulio 28, 1914, bimtak ti immuna a gubat sangalubongan iti amin a natauan a historia. Dakami a Estudiante ti Biblia ti mangin-inanama ti panagpatingga ti Panawen Gentil a 2,520 a tawtawen inton Oktubre 1 iti dayta a tawen.

Babaen ti pammalubos ni amak, pinanawak ti University of Cincinnati idi Mayo 1914, dua laengen a lawas sakbay ti panagpatingga ti maikatlo a tawenko sadiay kas junior classman. Dagdagus nga inyurnosko iti Watch Tower Bible and Tract Society ti panagbalinko a colporteur, wenno payunir, kas pannakaaw-awag idi dagiti amin-tiempo a ministro. Iti daydin siaaktibon a naitimpuyogak iti Cincinnati Congregation of the International Bible Students.

Kamaudiananna nagbalinak a panglakayen ti Cincinnati Congregation. Gapuna idi nairamanen ti Estados Unidos ti America iti Gubat Sangalubongan I iti dasig dagiti Aliado, ken naaw-awagan dagiti agtutubo a lallaki iti kinasoldado, siak ti nailaksid kas maysa a ministro iti ebanghelio.

Ti Pannakaiyam-ammo ken Kabsat Russell

Kadagiti paspasamak iti panagbiagko a taltaliawek a siraragsak isu dagiti tiempo a nagragsakak ti pannakaiyam-ammo iti umuna a presidente ti Sosiedad, ni Charles Taze Russell. Damdamo a personal a naiyam-ammoak kenkuana iti aldaw sakbay ti immun-una a pannakaipabuya ti Photo-Drama of Creation idiay Music Hall iti Domingo, Enero 4, 1914. Iti dayta a Sabado maysa a panglakayen iti Cincinnati Congregation ti nangsabat kaniak iti ruar ti Music Hall ket kinunana: “Oy, adda idiay uneg ni Kabsat Russell, ket no mapanka idiay likudan ti entablado isut’ makitam.” Sigagagar simrekak ket idi agangay nasarakakon ti bagik a makisasao a rupanrupa kenkuana. Isu ti immay a mangsukimat kadagiti urnos a maipaay iti umun-una a pannakaipabuya ti Photo-Drama of Creation.

Kalpasanna idi 1916 nairana a mangur-uray iti tren nga akaranna a mapan Cincinnati ket adda sumagmamano nga oras, a panagsardengna. Siak ken ti maysa a kabsat a babai, a napakaammuan iti dayta, nagturongkami a daras idiay estasion ti tren, nga isu ti nakasarakanmi kenkuana a kadua ti sekretariona. Isut’ addaan awit-awit a pangaldawan a balonna, ket idi orasen ti pangngaldaw, inranudna dayta kadakami.

Apaman a makapangaldaw, insaludsodna no adda asinoman nga addaan saludsod iti Biblia. Insaludsodko ti maipapan ti posibilidad a pannakapagungar ni Adan gapu ta isut’ awan panagbabawina, sipapakinakem a managbasol. Ket iti kidday ti maysa a matana, simmungbat: “Kabsat, agsalsaludsodka ken sungsungbatam met la dayta. Ita, ania daydiay saludsodmo?”

“The Finished Mystery”

Idi Martes, Oktubre 31, 1916, natay ni Charles Taze Russell, a saanna a nalnalpas ti maikapito a tomo ti seriena iti Studies in the Scriptures. Idi adda idiay pagiddaanna idi asidegen a matay, a silulugan iti tren nga agsubsubli manipud California, ket nagimtuodan ti sekretariona maipapan iti maikapito a tomo, isut’ simmungbat: “Sabalinton ti mangisurat iti dayta.”

Iti sumaganad a tawen, 1917, nagparang met laeng ti maikapito a tomo kas maysa a komentario kadagiti naimpadtuan a liblibro ti Ezequiel ken Apocalipsis, agraman ti nakaay-ayat a pannakailawlawag ti libro ti Biblia a Ti Canta ni Salomon. Implano ti Sosiedad ti dakkel a pannakaiwaras ti baro a libro. Gapuna, nangipatulodda ti kinarkarton iti daytoy maikapito a tomo kadagiti sumagmamano kadagiti kongregasion iti intero nga Estados Unidos. Adu a karton ti naipatulod iti pagtaenganmi idiay 1810 Baymiller Street, Cincinnati, Ohio, ket naipempen bayat ti panagur-urayna kadagiti kanayonan nga instruksion no kasano ti pannakaiwaras dagiti linaonda.

Addada idi walo a pinanid ti The Finished Mystery a naglaon kadagiti panagadaw no ania ti nasao dagiti nalalatak a tattao maipapan iti gubat. Babaen ti panangsugsog dagiti narelihiusuan nga organisasion iti Kakristianuan, Katoliko ken Protestante, namataud ti gobierno ti Estados Unidos ti isusuppiat, gapuna dagiti pinanid 247-54 kinartibda. Manipud iti dayta, no maitukon ti The Finished Mystery kadagiti tattao, maaramid ti panangilawlawag kadakuada no apay nga agkurang dagitoy a panid. Saan a napnek ti gobierno ti Estados Unidos iti daytoy a panagtignay, ket babaen ti ad-adda pay a panangsugsog dagiti narelihiusuan nga organisasion iti daga, imparitda ti intero a maikapito a tomo ti Studies in the Scriptures.

Malaglagipko pay a maysa nga agsapa ti Domingo agtartrabahoak idiay likudan a ruangan ti balaymi. Immay dagiti lallaki iti pagnaan iti igid ti balaymi, ket linukatan ti panguloda ti sulapa ti americanana, impakitana kaniak ti metaliko a siapana ken indawatna ti pannakastrekna iti uneg ti balay. Gapuna napilitanak a namastrek kadakuada ket impakita kadakuada dagiti kinarton a naglaon kadagiti kopia ti The Finished Mystery. Iti sumagmamano nga aldaw, nangibaonda ti maysa a trak ket impanawda amin ida.

Kalpasanna naammuanmi a ni Joseph F. Rutherford, ti maikadua a presidente ti Watch Tower Society, ken innem kadagiti katulonganda nga agserserbi idiay hedkuarters ti Brooklyn ti errado a napabasol iti pannakibibiang iti panagregget ti Estados Unidos iti gubat. Nasentensiaanda nga agserbi iti 20 años idiay Atlanta Federal Penitentiary iti tunggal maysa kadagiti uppat a pammabasol, a dagiti sentensia, nupay kasta, aggigiddan ti pannakaikarona. Nagpatingga ti gubat idi Nobiembre 11, 1918, ket idi Marso 25, 1919, ni Kabsat Rutherford ken dagiti katulonganna nawayawayaanda babaen ti piansa. Kamaudiananna isuda ti naabsuelto a naan-anay. Ti libro a The Finished Mystery naikkat met manipud pannakaiparitna ket naipalubos ti pannakaiwarasna a siwayawaya manen.

Anian a makaparegta kadagiti espiritumi idi inyurnos ti Sosiedad ti damdamo a kumbensionmi kalpasan ti gubat idiay Cedar Point, a naipasdek idiay murdong ti maysa a pagbakbakasionan a peninsula a dumna iti Sandusky, Ohio, idi Setiembre 1-8, 1919! Makaparagsak unay a pribilehio kaniak ti tumabuno iti dayta a kumbension.

Naawis Idiay Bethel

Iti sumaganad a tawen ti 1920, inawat ni Presidente Rutherford ti imbitasion nga agpalawag iti publiko idiay Cincinnati, Ohio. Madama idi nga agtartrabahoak kas colporteur, ket inawisnak ni Kabsat Rutherford nga agsurat kenkuana nga agaplikar a maipaay ti panagserbi idiay hedkuarters ti Brooklyn Bethel.

Nangipatulodak ti suratko, ket kalpasan ti panangawatko iti paborable a sungbat, nagluganak ti tren a nagturong Siudad ti Nueva York. Idi rabii ti Martes, Hunio 1, 1920, dimtengak sadiay ket sinabatnak ni Leo Pelle, maysa a datin a gayyem manipud Louisville, Kentucky, ket kinuyognak agingga idiay pagtaengan a Bethel. Iti sumaganad nga aldaw, Mierkoles, siak ti pormal a naituding iti maysa a siled a kadua ni Hugo Riemer ken Clarence Beatty idiay maysa a kuarto iti bubida, ket nagbalinak a numero 102 iti pamilia ti Bethel idiay Brooklyn.

Impasdek ti Sosiedad ti damdamo a pagimprentaanna idiay 35 Myrtle Avenue, idiay sirok nga isu ti nakaikabilan ti immun-una a rotary printing press, nga isut’ pinanagananmi ti Battleship gapu iti kadakkelna. Iyim-imprentami idi sadiay ti baro a magasin ti Sosiedad a napauluan The Golden Age​—a kamaudiananna napanaganan Consolation ket itan Awake! (Agriingkayo! iti Iloko) Bayat a rumrummuar dagiti magasin babaen iti maysa a siwang idiay datar ket dagita ti maiyallatiw babaen iti maysa a wire system iti agpasalog a tabla, dagita ti urnongek, simpaek ida ket ipempenko ida a maipaay iti kamaudianan a pannakarugos dagiti murdongda ken ti pannakaipatulodda.

Iti agsapa ti Sabado, bayat a saan nga agimalmaldit ti pagimprentaan kadagiti magasin, sumagmamano kadakami a lallaki ti agbungon kadagiti magasin iti brown a peliego dagiti papel a naglaon kadagiti nagnagan ken direksion dagiti suskritor. Kalpasanna selioanmi ida tapno maipatulod idiay post office. Nagtultuloy nga inaramidko daytoy a trabaho iti sumagmamano a bulan agingga a ni Donald Haslett, nga agserserbi idiay Colporteur Desk, ti pimmanaw tapno agkasarda ken ni Mabel Catel. Kalpasanna siak ti inyakarda manipud 35 Myrtle Avenue a napan iti opisina ti sosiedad idiay 124 Columbia Heights tapno agserbi idiay Colporteur Desk.

Kasta met, kas miembro ti Kongregasion ti Nueva York, naitudingak a mangidaulo iti maysa a panagadal ti libro idiay pagtaengan ti pamilia nga Afterman idiay deppaar ti Ridgewood iti Brooklyn.

Dagiti Pribilehio iti Radio ken Kumbension

Nagtultuloy a nagserbiak iti Colporteur Desk agingga idi 1926. Kabayatanna, nangipasdek ti Watch Tower Bible and Tract Society iti immun-una nga estasionna iti radio, a WBBR, idiay Staten Island. Dayta ket idi 1924. Addaanak ti naragsak a pribilehio nga agserbi kadagiti programa ti sosiedad, saan laeng a ti panagbitla no di ket ti met panagkanta kadagiti solo a tenor, ken panagtokar iti mandolin a napakuyogan ti piano. Mainayon pay, agkankantaak a kas segunda a tenor iti quartet dagiti lallaki idiay estasiontayo a WBBR. Siempre, ni Kabsat Rutherford, kas presidente ti Sosiedad, ti kangrunaan nga agpalpalawag iti WBBR ken addaan iti nakaad-adu a managdengngeg.

Idi tawen 1922 a naangay ti pangkaaduan a kumbension ti Watch Tower Bible and Tract Society iti maikadua a daras idiay Cedar Point, Ohio. Ditoy a sibibileg unay a nabagbagaankami babaen ken ni Kabsat Rutherford nga “ipablaak! ipablaak, ipablaak, ti Ari ken ti pagarianna.”

Maysa kadagiti katan-okan unay a pribilehio idi ’20’s isut’ panagserbi a kadua ni Kabsat Rutherford iti internasional a kumbension sadi Londres, Inglatera, idi 1926. Sadiay impaayna ti palawagna iti publiko idiay Royal Albert Hall iti Londres iti imatang ti nagdakkelan a managdengngeg kalpasan a kinantak ti tenor a solo a napakuyogan ti agdindinamag idi nga organ dayta a pasdek.

Iti sumaganad a rabii isu ti nagpalawag kadagiti managdengngeg a Judio iti tema a “Palestina Agpaay kadagiti Judio​—Apay?” ket nangkantaak ti maysa a solo manipud Handel’s Messiah, a “Maliwliwakayo, O Tattaok.” Sumagmamano ribo kadagiti Judio ti timmabuno iti dayta naisangsangayan a serbisio. Iti dayta, sieerrado nga iyap-aplikarmi dagiti padto manipud Kasuratan a Hebreo kadagiti nainlasagan, nakugit a Judio. Ngem idi 1932 linukatan ni Jehova dagiti matmatami tapno makita a dagidiay a padto ket agaplikarda iti naespirituan nga Israel.

Ket anian a makaparagsak idi kaniak a maadda iti kumbension idiay Columbus, Ohio, idi 1931 idi ni Kabsat Rutherford insangona ti ‘baro a nagan’ a dagiti Saksi ni Jehova, ket dakam amin ti nangawat iti dayta a siraragsak! Dagdagus kalpasan dayta, amin dagiti kongregasion iti ili ni Jehova iti intero a lubong inawatda dayta ‘baro a nagan.’​—Idiligyo iti Isaias 62:2.

Iti Biernes, Mayo 31, 1935, addaak nga agserserbi kas konduktor ti orkestra idiay abut iti mismo a sirok ti podium iti plataporma a nangipalawagan ni Kabsat Rutherford iti di maliplipatan a diskursona iti Apocalipsis 7:9-17, nga apagpag-isu a nangiyam-ammo kadakami kadagiti kamkameng ti “dakkel nga umariwekwek” a nailadawan sadiay. Dagiti makunkuna a klase Jonadab ti nangnangruna a naawis a tumabuno, ket ti rason nagbalin a nalawag iti impakita ni Kabsat Rutherford a ti “dakkel nga umariwekwek” (King James Version), wenno ti “dakkel a bunggoy,” ket buklen dagiti “sabsabali a karnero” “ti naimbag a pastor” a ni Jesu-Kristo. (Juan 10:14, 16, KJ) Daytat’ maysa a makaparagsak nga okasion. Anian a makatignay iti puso kaniak idi iti sumaganad nga aldaw, Sabado, Hunio 1, 840 kadagiti kumbensionista ti nabautisaran iti danum a mangisimbolo iti dedikasionda iti Dios baeten ken Kristo a simamatmat iti naindagaan a paraiso! Manipud idin, ti bilang dagiti “sabsabali a karnero” ni Kristo ti nagtultuloy a manglab-aw a nakaad-adayo, iti bumasbassiten a miembro ti “bassit nga ipastoran” dagiti napulotan iti espiritu a kimmarnero nga ad-adalan ti Naimbag a Pastor, ni Jesu-Kristo.​—Lucas 12:32.

Nupay kasta, idi bimtak ti Gubat Sangalubongan II idi 1939, kasla kinaipapanan daytoy ti panagpatinggan ti panangurnong iti “dakkel a bunggoy.” Malaglagipko pay ti panagkuna ni Kabsat Rutherford kaniak iti maysa nga aldaw: “Bueno, Fred, kasla ti ‘dakkel nga umariwekwek’ ket saan met la gayam nga agbalin a dakkel.” Bassit idi ti pannakaawatmi a ti naindaklan a panangurnong ket adda pay iti masanguanan.

Inserrek ti Sosiedad ti portable a ponograpo idi 1934, ket dagiti naiplaka a palpalawag ni Presidente Rutherford ti nausar a mangiyam-ammo kadagiti literatura ti Biblia. Idi dagiti plakana, a naipatarus iti Español, rimmuarda, impamaysak ti panangusar kadagita iti panangdanon kadagiti Español pagsasaona a tattao iti sangakaarrubaan iti pabrikami idiay 117 Adams Street. Kalpasanna, babaen iti panagsarungkar, tulongak dagiti tattao nga interesado a mangammo kadagiti kinapudno ti Biblia, ket babaen iti daytoy a pamay-an naikkanak iti pribilehio iti kamaudiananna a mangorganisar iti damdamo nga Español-pagsasaona a kongregasion idiay Brooklyn. Siakon ti paset ti Brooklyn Spanish Congregation, numero uno, nanipud pannakapormana.

Dagiti Panagbalbaliw iti Kinapresidente ti Sosiedad

Iti ipapatay ni Kabsat Rutherford idi Enero 8, 1942, ni Nathan H. Knorr ti simmuno kenkuana iti kinapresidente iti Sosiedad. Agpapan pay nakabarbara ti maikadua a gubat sangalubongan, ti palawagna iti publiko idi kalgaw ti 1942 iti tema a “Talna​—Agpaut Aya Dayta?” ti nangbalbaliw iti panangmatmatmi iti asidegen a masanguanan. Di nagbayag kalpasan dayta, linuktan ni Kabsat Knorr ti Watchtower Bible School of Gilead idiay Kingdom Farm idi Lunes, Pebrero 1, 1943, nga adda sangagasut nga estudiante a nangbukel ti immuna a klase. Naaddaanak ti pribilehio a nagserbi iti programa iti dayta panglukat nga okasion. Da Kabsat Eduardo Keller, Maxwell G. Friend, Victor Blackwell, ken Albert D. Schroeder dagiti nagserbi kas mannursuro.

Iti panglukat a palawagna, binagbagaannakami ni Kabsat Knorr a ti Sosiedad ket addaan umdas a kuarta a mangsalimetmet iti eskuelaan iti uneg ti lima a tawen. Ngem kitaenyo, itatta pinagtultuloy ni Jehova a Dios a Mannakabalin-amin nga agan-andar ti eskuelaan iti maminsiam a daras iti kaatiddog dayta a tiempo!

Maysa a naindaklan a pribilehio ti maitimpuyog ken ni Nathan H. Knorr. Bassit ti pamalatpatak idi isut’ nabautisaran kalpasan ti diskurso nga impaayko para kadagiti kandidato ti bautismo idi Hulio 4, 1923, idiay igid ti Little Lehigh River idiay ruar iti ilida nga Allentown, Pennsylvania, nga isut’ agbalin a maikatlo a presidente ti Watch Tower Bible and Tract Society.

Iti kinapresidente ni Kabsat Knorr, nalawa dagiti nagdaldaliasatak, a nagpalawag kadagiti dadakkel a taripnong dagiti kakabsat iti intero a lubong​—agraman idiay Latin America ken Australia​—a nangparparegta iti panagtalinaedda a matalek. Iti naminsan nga okasion, idi 1955, idi adda pannakaiparit ti trabaho dagiti Saksi ni Jehova idiay España, nagserbiak iti maysa a nalimed nga asamblea kadagiti kakaykayuan idiay ruar ti Barcelona. Ti panagtataripnongmi a kadua dagiti kakabsat nga Español ti linikmut dagiti armado a sekreta a polisia, ket dagiti lallaki ti imbunagda kadagiti trak a napan iti kuartel ti polisia. Idiay naipupokkami ket napagsaludsodankami. Agsipud ta maysaak nga umili nga Americano, nagindidiammoak iti Español. Kasta met, dua a kakabsat a babbai ti nakatalaw ket pinakaammuanda ti Consulate ti America maipapan iti pannakaarestarko, ket isuda, met, ti immawag iti polisia. Agsipud ta kayatda a liklikan ti maysa nga internasional a pasamak ken ti di nasayaat a publisidad, pinaruardakami a ganggannaet ket, iti kamaudiananna, kasta met dagiti dadduma a kakabsat. Kalpasanna, sumagmamano kadakami ti nagtataripnong manen idiay pagtaengan dagiti agkakabsat a Serrano ket maragsakankami unay iti panangispal ni Jehova iti ilina. Idi 1970 impaay ti España ti legal a panangbigbig kadagiti Saksi ni Jehova. Itatta, addaantayon iti sanga nga opisina a dumna iti Madrid, ket iti daytoy napalabas a tawen ti organisasion idiay España ramanenna ti nasuroken a 65,000 nga agibumbunannag ti Pagarian, nga addada dagiti kongregasion iti intero a daga.

Idi Hunio 8, 1977, pimmusay ni Nathan H. Knorr, a lineppasna ti naindagaan a kursona, ket siak ti simmuno kenkuana iti saad a presidente iti Sosiedad. Nagserbi ni Kabsat Knorr iti nasurok a 35 años iti kinapresidente, nga at-atiddog ngem iti uray siasino kadagiti dua a napalabas a presidente ti Sosiedad, da Russell ken Rutherford. Kas kameng ti Bagi a Manarawidwid dagiti Saksi ni Jehova, natudinganak nga agserbi iti Komite ti Panagipablaak ken iti Komite ti Panagsurat iti Bagi a Manarawidwid.

Pudno a maysa a dakkel a pribilehio ken ragsak ti makapagtultuloy nga agserbi kadagiti opisina iti Sosiedad idiay 25 Columbia Heights. Awagan daytoy ti regular a pannagna iti aldaw a panagtrabaho iti nagbaetan dagiti pangkaaduan nga opisina ken ti pagtaengan a Bethel​—maysa a nagsayaatan a pisikal nga ehersisio iti lumaklakayen a bagi. Nupay 93 años ti edadkon ken kumapkapuyen ti panagkitak, maragsakanak ta binendisionannak ni Jehova iti naimbag a salun-at, a gapu itoy saanak pay a limmangan iti uray maysa nga aldaw ti panagtrabaho gapu iti sakit iti las-ud ti 66 a tawenkon iti Bethel, ket kaskasdi a makapagserserbiak pay laeng iti amin a tiempo. Pudno a maysa a nadiosan a pabor para kaniak ti maadda ditoy nanipud idi tawen 1920 ken makita ti panagdakkel ken panagsaknap ti organisasion idiay hedkuarters ti Brooklyn ken iti intero a lubong.

Buyogen ti naan-anay a panagtalek iti Sapasap a Soberano, ni Jehova a Dios, ken iti Field Marshall na, ni Jesu-Kristo, nga isuda ti adda iti ngatuen ti di mabilbilang nga umariwekwek a serapines, kerubines, ken dagiti nasantuan nga anghel idiay langit, siak kumitkitaak iti masanguanan, iti daytoy a panagsurat, a kaduanto dagiti minilmilion a kakadua a Saksi, iti ipakpakita ti Biblia nga adda pay iti masanguanan: ti pannakadadael ti Babilonia a Dakkel, ti sangalubongan nga imperio ti ulbod a relihion, ken ti gubat ti dakkel nga aldaw ti Dios a Mannakabalin-amin inton Armagedon, nga agtungpalto iti biktoria dagiti panagbiktoria iti biang ti Sapasap a Soberano, ni Jehova a Dios, nga isu ti “manipud kinaagnanayon agingga iti kinaagnanayon.” Aleluya!​—Salmo 90:2, Byington.

[Ladawan iti panid 23]

[Ladawan iti panid 24]

Iti makimbaba a tengnga a kadua dagiti katrabahuan idiay Bethel 1920

[Ladawan iti panid 25]

Kadua ni N. H. Knorr 1961

[Ladawan iti panid 26]

Panagpalawag iti maysa a kumbension idiay Japan 1978