Aniat’ Naaramidan ti Dios Kadakayo?
‘AWAN!’ mabalin nga isungbat ti dadduma. ‘Masapul nga agtrabahoak iti nadagsen ket aywanak ti bagbagik.’ No kasta ti panagrikriknayo, agpanunotkayo iti apagbiit. Kasano ti panagbalinyo a tao?
Agarup siam a bulan sakbay ti pannakaiyanakyo, dua a nagbabassit nga organismo ti nagsabat iti uneg ni nanangyo. Iti panagtiponda nakabukelda iti maysa a baro, naisalsalumina nga organismo.
Ti dakdakkel kadagiti dua nga organismo ket isu ti ovum, wenno itlog, nga isu ti impaay ni nanangyo. Ti basbassit nga organismo isu ti semilia a naggapu ken ni tatangyo—a nakabasbassit unay ta, sigun iti libro ni Sheila Kitzinger a The Experience of Childbirth, no amin dagiti semilia a nangpataud iti isuamin a tattao iti lubong ket napagdedennada iti maysa ken maysa, isuda ti “makaabbong laeng iti nasursurok bassit ngem maysa a pulgada [2.5 cm].” Ngem apaman a nasalput ti semilia ni tatangyo ti itlog ni nanangyo, ti genetiko a kodigoyo ti naipasdeken ken nainginawkayon!
Dagiti napalalo ti kinarikutna a pamay-an ti panagdakkel ti nangrugi iti dayta. Isuda ti “nakarikrikut unay, a kalpasan ti maysa a siglo a panagadal, di pay nakaasideg dagiti sientista iti panangibuksil kadakuada,” insurat ni Andrea Dorfman idiay Science Digest.
Kas maysa a pangarigan kadagiti pamay-an ti panagdakkel a pagparikutan dagiti sientista, nagkomento ti isu met laeng a mannurat: “Ti panangkontrol iti panagdakkel ti umas-asping met ti kinarikutna nga isyu. Kas pangarigan, dagiti makinkannigid ken makinkannawan a taktakkiag dumakkelda a naan-anay a naisinsina manipud iti maysa a milimetro ti kaatiddogna a busel ti tisyu, kaskasdi agtungpaldanto nga agpadpada ti kaatiddogda. Kasanot’ pannakaammo dagiti selula no kaano ti panagsardengda nga agpaadu? . . . Tunggal organo ti kasla addaan ti makin-uneg a pamay-an ti panangtimbeng iti panagdakkel.” Ditay kadi maragsakan a daytoy ket kasta?
Ania dagiti mangpataud ken mangtimbeng ti panagdakkel iti isuamin a sibibiag nga organismo? Maysa nga awan ti is-isipna a puersa a managnaganan a naturalesa? Maysa kadi a mapuntaan wenno saan a pamay-an a maaw-awagan ebolusion? Saan kadi a nalawag a ti nakaskasdaaw unay a kinarikut, a napalalo ti kinamanagdudumadumana, ken nakaskasdaaw ti kinapintasna a langlanga ti biag iti daytoy makakayaw a planeta ket aramid laeng ti mannakabalin-amin a Namarsua? Gapu ta kasta, ditay aya rebbeng a marikna ti nauneg a panagyaman kadagiti naaramidanna kadatayo?
Ti Awan Inggana a Pammaneknek kadagiti Pagsidsiddaawan ti Panamarsua
Tunggal aldaw—uray pay inoras—kayattayo ti magunggonaan kadagiti pagsidsiddaawan ti panamarsua. Kas pangarigan, aniat’ mapaspasamak no maturogkayo? Dagiti panagtignay ti isip ken dagiti piskel automatiko a bumannayatda. Daytoy ket saan a gapu iti kabukbukodantayo a pagayatan, ta masansan a makaturogtayo a ditay pay ammo dayta. Ket anian a makapabang-ar ti nagsayaat a pannaturog! Dadduma mabalinda ti agbiag iti sumagmamano a lawas nga awanan ti taraon, ngem dagidiay saan a makaturog iti uray nasurok laeng a tallo nga aldaw marigatandanto nga agpanunot, makakita, ken makangngeg.
Kalpasan ti panagriingyo iti agsapa, nalabit adda ti mangiyeg kadakayo iti kape nga adda asukarna. Ti asukar, nga idi ket natakkon ken nakangingngina, ti aglaplapusanan itan ta mammano a dayta ti pampanunotentayo. Ngem kasano ti pannakaaramid dayta? Daytat’ maporporma kadagiti mulmula babaen iti pamay-an a makunkuna a photosynthesis—ti panagtignay ti lawag ti init iti danum ken ti carbon dioxide. Maigiddato iti dayta ti oksihena, a nasken kadagiti isuamin a sibibiag a parparsua ditoy daga, ti mairuar. Ti photosynthesis ket maysa a napalalo ti kinarikutna a pamay-an a kaskasdi daytat’ saan pay a naan-anay a matarusan dagiti sientista. “Kasano . . . a maragpat ti photosynthesis ti bagbagina?” insaludsod ti libro a The Plants. (Life Nature Library) “Kaasping daytoy ti panangisalsaludsod no kasano ti panangrugi ti biag—ditay a pulos ammo.”
Nalabit bayat nga in-inumenyo ti kapeyo nalagipyo ti maysa a programa ti telebision iti napalabas a rabii. Iti mata ti isipyo makitkitayo manen dagidiay makapainteres a buya. Kasano ti pannakaipanda manen iti utekyo, a naipempen sadiay kas maysa a rolio ti pelikula, ket kalpasanna maipabuya manen tapno mabalinyo nga isalaysay dayta kadagiti dadduma? Nakaskasdaaw, saan aya? Kasano a nagun-odan ti tao ti kinasariritna a mangaramid kadagiti nakaskasdaaw a bambanag a maar-aramidanna? Nalawag a saan a manipud kadagiti animal. Saan kadi a nakaskasdaaw unay ti natauan nga utek?
Ngangngani di pay nangrugi ti aldaw. Kaskasdi anian a nagadun dagiti mapagyamanantayo iti Namarsua! Ngem adda ti ad-adu pay.