Ti Panangsapul kadagiti Pudno a Gagayyem

MAYSA nga agtutubo a lalaki ti nakaro ti pannakadangranna iti maysa nga aksidente iti motorsiklo. Bayat ti adu a lawlawas isut’ awanan iti puot ket kalpasanna nain-inut a nakaungaren. “No addaanak koma kadagiti adu a naimbag a gagayyem a kas iti kaadu dagiti kaam-ammok naparpartak koma ti pannakaimbagko,” kinunana. ‘Adu unay a gagayyemko sakbay ti aksidente ti nangpanaw kaniak. Ngem dagiti naimbag a gagayyem makaagasda.’

Daytoy a kasasaad ket gagangayen iti di nainggayyeman a lubong itatta. Dagiti makunkuna a gagayyem mabalin nga aduda no nasayaat laeng ti kasasaad. Ngem no mapasamak ti kinadaksanggasat, agpukawda. Dagiti pudno a gagayyem gagangay a narigat a masarakan.

Kaskasdi, ti kaadda ti maysa laeng wenno dua, a nabara a gagayyem ti mamagbalin a nagdakkelan ti nakaidumaan iti biag. Dagiti eksperto maipapan iti tema kunaenda: “Ti panagtarigagay iti nasinged a personal a singgalut isu ti kangrunaan a tema iti panawentayo.” Ket kas ti panangibaga iti daanen a pagsasao: ‘Pudno a gagayyem dagiti gagayyem uray iti panawen ti pannakasapul.’

No maminsan, dagiti tattao ad-adda a maseknanda maipapan kadagiti dadduma ket situtulokda a tumulong kadagiti gagayyemda wenno kaarrubada. Ngem ti nagbalbaliwan a panawen iti Gubat Sangalubongan I ti nangiyeg iti kasta unay a kinadakes iti natauan a relasion. Maysa nga awanan panagyaman, awanan asi, agimbubukodan wenno siak nga umuna a kababalin ti gagangayen a kasasaad.

Daytoy a nakalkaldaang a kasasaad dagiti bambanag ket naipadto 19 a siglon iti napalabas kadagitoy a sasao: “Kadagiti maud-udi nga al-aldaw nakarigrigat ti agbalin a maysa a Kristiano. Ta dagiti tattao ayatenda laeng ti bagbagida ken ti kuartada; managpasindayaw ken napalangguadda, mananglais iti Dios, nasukir kadagiti dadakkelda, awan panagyamanda, ken naan-anay a dakes. Nasukirda ken awan ti panangikabkabilanganda kadagiti dadduma; kankanayon a managulbod ken mannakiringgorda ken awan panangikankanoda iti imoralidad. Saanda a managparbeng ken nauyongda, ket laisenda dagidiay mangpadas nga agbalin a naimbag. Liputanda dagiti gayyemda.”​—2 Timoteo 3:1-4, The Living Bible.

Anian a naglidem a ladawan iti lubong itatta! Ket nalawag a bassit laeng ti ipaayna a namnama kadatayo a makasarak kadagiti pudno a gagayyem. Nupay kasta, uray pay itan posible ti maaddaan kadagiti pudno a gayyem. Ket anian a nagpateg dagitoy! Kanayon a makapanka kadakuada a maipaay iti tulong, balakad, liwliwa, ken nabara a pannakikadua. Ngem nasken ti panamaglasin iti pudno ken ulbod a gagayyem.

Saan nga Amin a “Gayyem” ket Pudno a Gayyem

Ti agtutubo a lalaki a nadangran iti aksidente a nadakamat iti pangrugian ket maysa a miembro iti grupo iti football ken addaan kadagiti adu a “gagayyem.” Dagiti miembro dagiti klab wenno dagiti babassit a komunidad ti masansan a makaporma kadagiti relasion a makaay-ayo. Ngem dagita a “pannakipagayam” mabalin a saan a natalged. Ket ti kaadda dagiti adu a “gagayyem” ken kalpasanna mapukaw ida amin ket makaupay, kas ti naammuan ti agtutubo a lalaki. Ti pannakagun-od kadagiti kaam-ammo ket nakalaklaka; narigat ti maaddaan ti pudno a gagayyem.

Dagiti babaknang wenno dagidiay nangato ti saadda nalakada laeng a maaddaan kadagiti adu a “gagayyem.” Kas kunaen ti Biblia: “Ti nabaknang adu dagiti gagayyemna.” “Ti isuamin agdawatdanto iti kaasi iti natan-ok; ket ti isuamin makipagayamdanto kadagidiay a mangted kadagiti sagsagut.” (Proverbio 14:20; 19:6, Today’s English Version) Ngem mano kadakuada ti addaan iti dakes a motibo? Ket no dagiti adu unay ti gayyemna a tattao mapukawda ti kinabaknangda wenno saadda, dagitoy mabalin a naan-anay a maawanandanto kadagiti gagayyem.

Dagiti napipintas wenno naguapo a tattao masansan nga addaanda met kadagiti adu a “gagayyem”​—nga adu kadakuada ti naimpluensiaan babaen iti pisikal a bambanag. Ngem ti kasta a “pannakipagayam” ti mabalin a napeggad ket mabalin a mapukaw iti sidong ti rigat a kasla maysa nga alibungubong gapu iti rigat. Gapuna pudno nga adda ti pannakasapul ti panagbalin a . . .

Managpili

Wen, adda kinasirib iti panagbalin a napili no maipapan kadagiti gagayyem. Dagiti ulbod a gagayyem ti masansan a kasta unay a manangpasablog a mangpadpadas a manggun-od kadagiti sagsagut babaen iti panangpasablog nga addaan iti dakes a panggep. “Ti tao a mangpasablog iti kaarrubana mangyukrad iti iket kadagiti addangna.”​—Proverbio 29:5, The Jerusalem Bible.

Ngarud, panunotenyo a naimbag dagiti ummong dagiti gagayyemyo. Im-impluensiaandakayo kadi iti naimbag wenno iti dakes? Agimbubukodanda kadi, mangitantandudo iti bukodda a kapanunotan, wenno natangsit? Nadarasudosda kadi nga agtigtignay ket pagay-ayatda ti mangala iti narisgo nga addang? Ania ti kababalinda kadagiti kasungani a sekso? Nadayawda kadi ken managraem wenno nalabes ti kinapamiliarda, nalabit pudno nga imoral? Dagiti kadi kanayon a kakaduayo napaneknekanda a saan a nasingpet, di mapagtalkan a tattao? Dagitoy kadi ket managusar iti droga? Nalabes a managinum? No kasta, agpegpeggadkayo. Mabalin a nasingpetkayo, nadalus, ken napakumbaba, ngem laglagipenyo: “Ti dakes a pannakikadua dadaelenna ti nasayaat nga ugali.”​—1 Corinto 15:33.

Ti dakkel a peggad iti kaadda dagiti dakes a kakadua ket tuladenyonto ida. Main-inut, mabalin a dikay madmadlaw, mabalin a matuladyonto dagiti tigtignayda ken kababalinda. Kas kunaen ti Biblia: “Makikuyogka kadagiti masirib a tattao ket masiribkanto. Ngem ti makikuyog kadagiti maag pagsikorannanto.”​—Proverbio 13:20, TEV.

Nalaka laeng ti agkamali iti pananggun-od kadagiti gagayyem. Ngem dikay maupay. Adda pay laeng minilion a nasasayaat, nainggayyeman a tattao ditoy lubong. Gapuna kasano a makasarakkayo kadagita a pudno a gagayyem?

[Ladawan iti panid 4]

Dagiti kakaduayo mabalin a maimpluensiaandakayo iti kasta unay