Rebbeng Aya a Baliwak ti Relihionko?
KATAYTAYAB pay laeng ti piloto manipud Naha Airport iti Okinawa nga addaan 101 a pasahero a nakalugan ti eroplano. Apaman latta ta isut’ nakakita kadagiti tallo nga eroplano nga agsipsiput ti panniempo nga agturturong kenkuana iti sigurado a panagdungpar. Nagtignay nga insigida, kinabig ti piloto ti eroplano iti kannigid, iti kasta naliklikan ti panagdungpar iti tangatang, nga isu ti nakaispalan ti biagna ken kasta met dagiti pasaherona. Dayta a salaysay ti ngangngani a panagdungpar, a naipadamag iti pagiwarnakan iti umamianan a Japan, nasayaat ti panangiyilustrarna no kasano a tapno mangisalakan kadagiti biag ti giddato a panagbaliw iti kurso no maminsan ket kasapulan.
Nupay kasta, patien dagiti adu a tattao a ti panangbaliw ti maysa iti relihionna ket naiduma a banag. Umapay dagiti napigsa a panagbutbuteng. Adda daydiay panagbuteng iti panangrugi a magna iti di unay pagaammo a dana. Ni Mrs. Tachi, a nakipagadal ti Biblia kadagiti Saksi ni Jehova, kastoy ti panangiyebkasna iti bagina: “Adu kadagiti am-ammok a tattao ti addaan ti panagduadua maipapan iti relihion ken ti panangipagpaganetgetna ti kuarta. Ngem amin a pagaammo ken nakitkitami nanipud kinaagtutubo nga agtultuloy isuda dagiti narelihiusuan a piesta ken kustombre. Dikam unay pampanunoten ti maipapan iti naespirituan a kaipapanan ti hoji [ti panapanawen a serbisio a panglaglagip dagiti Buddhista kadagiti pimmusay a tattao]. Ad-adda a pampanunotenmi ti hoji kas maysa a panawen ti ragsak a maitimpuyog kadagiti kabagian ken kaarruba. Ti panangpanunot iti panangisuko amin iti dayta, wenno dakdakes pay, ti panangiwaksi ti pamilia ti nangpabuteng kaniak.” Daytoy a rikna maipapan iti relihion nalabit isut’ pakiramramanan dagiti tattao iti lugaryo.
Adda pay met dadduma a pabutbutngan. Iti adu a luglugar, pagbutngan dagiti tattao ti maysa a langa ti ibabales dagiti dios no baliwanda ti relihionda. Maysa a babai a nangrugi a makipagadal ti Biblia idiay Japan ti nagkunaan dagiti kabagianna nga isut’ agsagsagaba kadagiti problema iti salun-at ken iti pamilia agsipud ta “liniwayanna dagiti inapona” ket napagpungtotna ida babaen ti panagad-adalna iti “ganggannaet a relihion.”
Sabali pay a buteng nga isut’ mangmedmed kadagiti tattao iti panangbaliwda ti relihionda isut’ buteng a mamagpungtot iti asawa wenno kadagiti nagannak. Kadagiti adu a pagilian iti Daya, a sadiay ti kinasungdo kadagiti nagannak ken iti pamilia ti mamatmatmatan a nagpateg unay, ti baro nga asawa a babai ket gagangay a manamnama a suportaranna ti narelihiusuan a panangmatmat ti pamilia a nakaikamanganna.
Uray pay no ti agassawa saanda a nangnangruna a relihiuso, ti panangsalimetmet iti nasayaat a relasion ti pamilia ken ti panangtaginayon iti narelihiusuan a kasasaad dagiti bambanag ket maibilbilang a dakkel unay ti pategna. Maysa nga agtutubo a pagassawaan insardengda ti panagad-adalda ti Biblia kalpasan ti pannakaikabilda iti nakaro unay a panangliplipit iti maysa a “kumperensia ti pamilia.” “Kangrunaanna, addaankam panagbuteng iti tao,” inlawlawag ti asawa a lalaki, a ti kamaudiananna intuloyna met laeng ti panagadal. “Nariknami a rebbeng nga agtulnogkami iti tartarigagay dagiti dadakkelmi, ket dikam kayat a saktan ida babaen ti panangbaliw ti relihionmi.”
Daytoy ti mangipalagip ti sabali pay a rason no apay adut’ agbuteng a mangbaliw ti relihionda: ti sapasap a panangdisgusto iti pannakamatmat kas naiduma. Iti pamilia a nadakamat iti ngato, maysa kadagiti rason nga inted dagiti nagannak ti agtutubo a pagassawaan nga isardengda ti panagadalda iti Biblia ket dida kayat dagiti annakda a mamatmatan kas naidumduma wenno maipuera manipud kadagiti ar-aramid ti komunidad.
Gapuna, dagiti napigsa a panagbuteng ti nairaman iti saludsod a, Rebbeng aya a baliwak ti relihionko? Kas resultana, adu ti mangal-ala iti pilosopikal a panangmatmat: Awan balena aniaman ti relihion ti maysa, saan aya? Saan aya nga amin a relihion ket nagduduma laeng a dalan a mangiturong iti tuktok ti isu met laeng a bantay? No maipapan iti relihion, dagitoy, kas kadagiti tallo a sunggo iti sarsarita, awan makitada a dakes, awan mangngegda a dakes, saanda nga agsao ti dakes.
Ngem dadduma binaliwanda ti relihionda. Apay? Para kadagiti adu kadagitoy daytat’ maysa nga ititipon laeng iti sabali a relihion a mangikarkari iti madagdagus a gunggona iti salun-at wenno iti pinansial, bayat a maigiddato met iti dayta masalimetmetan dagiti nakaiyugalian a narelihiusuan a kapampanunotan ken ar-aramidda. Ngem kadagiti dadduma, adda ti pudpudno ken naan-anay a panagbalbaliw. Ngem, mabalin a pampanunotenyo, ‘Adda aya pudpudno a supisiente a rasonko a pangbalbaliwak ti relihionko? Apay a dadduma situtulokda nga agbaliw? Ti aya panagbalbaliw adda pudpudno nga epektona iti biagko?’ Awisendakayo a mangsukimat iti sumaganad nga artikulo a maipaay kadagiti sungbat.
[Ladawan iti panid 3]
Aniat’ mangtigtignay kadagiti tattao a kumpet kadagiti nakaiyugalian a narelihiusuan a kustombre?