Panagserbi ken Jehova a Sirarag-o

“Agserbikayo a sirarag-o ken Jehova. Umaykayo iti sanguananna agraman panagkanta.”​—SALMO 100:2.

1, 2. (a) Kasano a naipasango ti rasismo idiay Berlin, Alemania, ngem aniat’ nagtungpalan ti krusada ti “Sangaribo-Tawen a Panagturay”? (b) Ania a naiduma idi 1936 ti napaliiw idiay Olympia Stadium idi Hulio 1990, ket aniat’ nakaiyangklaan ti rag-o ti internasional a grupo a nagtataripnong sadiay?

TI EKSENA ket idiay Olympia Stadium, Berlin. Limapulo-ket-uppat a tawen a nasapsapa, daytoy nagpintas nga estadium isut’ sentro ti panagsusuppiat idi a ti Nazi a diktador a ni Adolf Hitler naipadamag a siaarogante a dinespresiona ti nangisit nga Americano a mannakilumba a nangabak ti uppat a medalia a balitok. Pudno, daytat’ maysa a tungpa iti ak-akuen ni Hitler nga “Aryano a kinalaing”!a Ngem ita, idi Hulio 26, 1990, dagiti nangisit, puraw, duyaw​—maysa a nagkaykaysa nga ili manipud 64 a grupo nasional, 44,532 ti dagupna​—nagtataripnongda ditoy a maipaay ti “Nadalus a Pagsasao” a Kumbension Distrito dagiti Saksi ni Jehova. Anian a rag-o ti naglippias iti dayta a malem ti Huebes! Kalpasan ti palawag iti bautismo, 1,018 a kandidato ti nangipukkaw ti “Ja!” ken “Ja!” manen, iti panangpatalgedda ti dedikasionda ken Jehova a Dios, a mangaramid ti pagayatanna.

² Inabutna ti 19 minutos para kadagitoy baro a Saksi a rummuar iti estadium nga agturong iti tanke ti bautismo. Ket bayat amin dagidiay a minutos, umaweng dagiti napipigsa a panagsipat iti naglawaan nga arena. Dagiti nagballigi kadagiti Ay-ayam ti Olympics dida pulos naglak-am ti kasta a panagsipat kas ti mangab-abrasa ita kadagitoy ginasgasut, a naggapu kadagiti adu a nasional a grupo, a mangipampamatmat ti pammati a mangparmek iti lubong. (1 Juan 5:3, 4) Ti rag-oda naiyangkla a sibibileg iti panagtalek a ti panagturay ti Pagarian ti Dios babaen ken Kristo pudno nga iyegna ti sangaribo a tawen a nadadayag a bendision iti sangatauan.​—Hebreo 6:17, 18; Apocalipsis 20:6; 21:4, 5.

3. Ania a kinapudno ti naipaganetget babaen ti panagtalek dagiti kumbensionista, ken kasano?

³ Awan dagiti guranggura ditoy gapu iti rasa wenno nasionalidad, ta agus-usarda amin iti nadalus a pagsasao ti Saot’ Dios, iti kasta ipagpaganetgetnat’ kinapudno ti sasao ni Pedro: “Kinapudnona a makitak a ti Dios saan a mangidumduma kadagiti tao, no di ket uray ania a nasion dagiti agbuteng ken agaramid ti kinalinteg makaay-ayoda kenkuana.”​—Aramid 10:34, 35; Sofonias 3:9.

4. Iti sidong dagiti ania a kasasaad a nagbalin a manamati dagiti kaaduan kadagiti kumbensionista, ken kasano a nasungbatan dagiti karkararagda?

⁴ Ti dakkel a paset dagitoy a kumbensionista idiay Berlin nagbalinda a manamati bayat dagiti nabayag a tawtawen ti pannakairurumen, a saklawenna ti panawen Nazi (1933-45) ken ti sosialistiko a panawen a simmaruno idiay Akindaya nga Alemania, a ti pannakaiparit kadagiti Saksi ni Jehova legal a kaik-ikkatna pay laeng idi Marso 14, 1990. Gapuna, adu kadakuada ti ‘nangawat ti sao a nabuyogan ti adu a rigat agraman ragsak ti nasantuan nga espiritu.’ (1 Tesalonica 1:6) Addaanda itan ti dakdakkel a wayawaya nga agserbi ken Jehova, ket awan pagpatinggaan ti ragsakda.​—Idiligyo ti Isaias 51:11.

Dagiti Okasion ti Panagrag-o

5. Kasano a rinambakan ti Israel ti panangispal ni Jehova idiay Nalabaga a Baybay?

⁵ Ti pannakawayawaya dagiti kakabsattayo idiay Akindaya nga Europa, ken iti agdama kadagiti paspaset ti Africa ken Asia, ipalagipna kadatayo dagiti panangispal ni Jehova idi un-unana. Malagiptayo pay dagiti mannakabalin nga ar-aramid ni Jehova idiay Nalabaga a Baybay, ken no kasano a ti kanta a panagyaman ti Israel nadanonna ti tampokna kadagiti sasao nga: “Asino ti pumadpad kenka, O Jehova, kadagiti didios? Asino ti pumadpad kenka a nagloriaan iti kinasanto? Daydiay nakaam-amak kadagiti pannakadaydayaw, Daydiay agar-aramid kadagiti datdatlag.” (Exodo 15:11) Itatta, saantay aya nga agtultuloy a maragsakan kadagiti nakaskasdaaw a bambanag nga ar-aramiden ni Jehova maipaay iti ilina? Pudno a maragsakantayo!

6. Aniat’ intay maadal manipud panagpukkaw ti Israel iti rag-o idi 537 K.K.P.?

⁶ Aglaplapusanan ti rag-o idi 537 K.K.P. idi naisubli ti Israel iti dagana kalpasan ti pannakakayawna idiay Babilonia. Ita maiwaragawagen ti nasion ni Jehova, kas ti impadto ni Isaias: “Adtoy! Ti Dios isu ti pakaisalakanak. Agtalekakto ket saanakto nga agbuteng; ta ni Jah Jehova isu ti pigsak ken kantak, ket isu nagbalin a pakaisalakanak.” Anian a panagrag-o! Ket kasano a naiyebkas ti nasion dayta a kinarag-o? Ituloy ni Isaias: “Ket iti dayta nga aldaw kunaenyonto: ‘Agyamankayo ken ni Jehova! Awaganyo ti naganna. Ipalawagyo dagiti ar-aramidna kadagiti inilin-ili. Isaritayo a ti naganna maitan-ok. Kantaanyo ni Jehova, ta isu inaramidna dagiti mangnibinibi a bambanag.’” Mabalinda itan ti “agriaw iti ragsak” a “mangipakaammo kadagiti mannakabalin nga ar-aramidna iti isuamin a daga,” kas ar-aramiden ita dagiti nawayawayaanen nga ad-adipen ni Jehova.​—Isaias 12:1-6.

Panagrag-o iti Aramid ni Jehova

7. Ania dagiti panangispal nga immawag iti panagrag-o idi 1919?

⁷ Kadagiti moderno a tiempo dagiti ad-adipen ni Jehova nangrugida nga agriaw iti ragsak idi inikkanna ida ti nakaskasdaaw a pannakaisalakan idi 1919. Idi Marso 26 iti dayta a tawen, dagiti miembro ti Bagi a Manarawidwid nawayawayaanda manipud pagbaludan ti Estados Unidos a nakaipupokanda iti siam a bulan gapu kadagiti ulbod a pammabasol ti sedision. Anian a grande a selebrasion ti naaramid a panangabrasa kadakuada apaman a makasublida idiay Brooklyn Bethel! Mainayon pay, amin dagidiay kameng ti napulotan a natda makapagragsakda itan gaput’ pannakawayawayada ti naespirituan manipud Babilonia a Dakkel, ti sistema ti relihion a nangriribukan ni Satanas iti intero a lubong.​—Apocalipsis 17:3-6; 18:2-5.

8. Ania a surpresa a ruar ti naiyanunsio idiay Kumbension ti Cedar Point idi 1919, ket ania nga ayab iti panagtignay ti naited?

⁸ Dagiti historiko a paspasamak ti 1919 naitampokda babaen ti kumbension ti ili ti Dios idiay Cedar Point, Ohio, E.U.A., idi Setiembre 1-8. Idi maikalima nga aldaw dayta nga asamblea, “Aldaw dagiti Katrabahuan,” ti presidente ti Watch Tower Society, a ni J. F. Rutherford, nagdiskurso kadagiti 6,000 iti makatignay a palawag a napauluan “Panangiyanunsio ti Pagarian.” Kalpasan ti panangsalaysayna ti Apocalipsis 15:2 ken Isaias 52:7, imbagana kadagiti agdengdengngeg a ti baro a magasin, ti The Golden Age (nga itan pagaammon kas Awake! wenno Agriingkayo!), maipablaaken kada dua a lawas, nangnangruna tapno maiwaras iti tay-ak. Iti panagpatinggana kunana: “Dagidiay naan-anay a maipaay iti Apo; dagidiay awan butengda, a nadalus ti puspusoda, nga agayat iti Dios ken ni Apo Jesus iti isuamin a panunotda, pigsada, kararuada ken bagida, no maaddaan ti gundaway, agrag-oda a makiraman iti daytoy a trabaho. Idawatyo iti Apo ti pannarabayna ken direksionna ta sapay koma ta pagbalinennakayo a pudpudno, matalek, ken episiente nga embahador. Kalpasanna, buyogen ti kanta ti panagrag-o iti pusoyo, inkayo ket agserbikayo kenkuana.”

9, 10. Kasano a pinarang-ay ni Jehova ti pannakaipablaak ti Pagwanawanan ken Agriingkayo! a magasin?

⁹ Dayta a “kanta ti panagrag-o” nangngeganen iti intero a daga! Adu kadagiti bumabasatayo nakiramandan, awan duadua, iti panangipangato ti sirkulasion ti magasin nga Agriingkayo! inggat’agdama a 12,980,000 a kopia iti kada ruarna iti 64 a pagsasao. Kas napigsa nga instrumento iti panangiturong kadagiti tattao nga interesado iti kinapudno, ti Agriingkayo! agserserbi kas katulongan Ti Pagwanawanan. Iti maysa a pagilian iti Oriente, maysa a payunir a sister, a mangtartrabaho iti regular a rutana ti magasin, ti nakellaat a makakita a tunggal isut’ mangiyeg kadagiti kaudian a magasin, ti bumalay agidondonar ti katupag ti $7 (U.S.) iti sangalubongan a trabaho dagiti Saksi ni Jehova​—pudno a mangipakpakita ti nagsayaat a panangapresiar iti trabaho ti Pagarian!

¹⁰ Ita mangrugi iti maika-112 a tawen ti pannakaipablaakna, ti magasin a Pagwanawanan addaanen ti sirkulasion a 15,290,000 iti 111 a pagsasao, 59 kadagitoy nga edision ti rumrummuar nga aggigiddan iti sangalubongan nga agpapada ti linaonda. Kas matalek a mayordomo, agtultuloy ti napulotan a natda a mangmangted kadagiti manangipateg a managbasa “ti pannakabagida a [naespirituan a] taraon inton pannakaipaayna.” (Lucas 12:42) Bayat ti 1990, dagiti Saksi ni Jehova nakaireportda ti 2,968,309 a naipaima a baro a suskripsion kadagiti dua a magasin, maysa a 22.7-porsiento nga irarang-ay no idilig iti 1989.

Ti Rag-o Aglaplapusanan

11. (a) Ania nga ayab ti naidanon iti ili ti Dios idiay Cedar Point idi 1922? (b) Kasano a napalawa ti panagpukkaw iti rag-o?

¹¹ Aglaplapusanan met ti rag-o bayat a ti ili ti Dios, a 10,000 itan ti bilangda, nagtataripnongda a maipaay iti maikadua a kumbensionda idiay Cedar Point, idi Setiembre 1922, a 361 dagiti nabautisaran. Iti diskursona a “Ti Pagarian ti Langit Asidegen,” a naibatay iti Mateo 4:17, nagturong ni Kabsat Rutherford iti mangpariing a tampokna: “Rebbeng a maammuan ti lubong a ni Jehova isut’ Dios ket ni Jesu-Kristo isut’ Ari dagiti ar-ari ken Apo dagiti ap-apo. Daytoyen ti aldaw dagiti al-aldaw. Adtoy, ti Ari agturturayen! Dakayo dagiti manangipablaak nga ahentena. Ngarud, ipablaakyo, ipablaakyo, ipablaakyo, ti Ari ken ti pagarianna.” Dagidiay nagriaw gaput’ rag-oda a timmabuno iti dayta a kumbension dimmakkelen ti bilangda agingga nga idi 1989 nasursurok ngem 6,600,000 ti nagtataripnong kadagiti 1,210 a kumbension dagiti Saksi ni Jehova iti intero a lubong, a sadiay 123,688 ti nabautisaran.

12. (a) Iti ania a di matukod a rag-o ti pakiramramanan ti ili ti Dios itatta? (b) Kasanotay a timbengen ti serbisiotayo ken Jehova iti panagtulnog iti “nangatngato a turturay”?

¹² Patpatgen dagiti Saksi ni Jehova ti wayawayada. Kangrunaanna, pagragsakanda ti moderno-aldaw a kaitungpalan dagiti sasao ni Jesus: “Ket maammuanyonto ti kinapudno, ket ti kinapudno luk-atannakayto.” Anian a rag-o ti pannakawayawaya manipud kadagiti misterio ken an-anito ti ulbod a relihion! Anian a di matukod a rag-o ti makaam-ammo ken Jehova ken ti Anakna ken ti panagbalin a katrabahuanda, nga addaan namnama ti biag nga agnanayon! (Juan 8:32; 17:3; 1 Corinto 3:9-11) Apresiaren met dagiti ad-adipen ti Dios no dagiti “nangatngato a turturay” daytoy a lubong, a pagbibiaganda, ket dayawendat’ wayawayada a mangiproklamar iti nadayag a namnama ti Pagarian ni Jehova iti sidong ni Kristo. Situtulokda nga “ited ken Cesar ti kukua ni Cesar,” bayat a maigiddato iti dayta itedda met “iti Dios ti kukua ti Dios.”​—Roma 13:1-7; Lucas 20:25.

13. Kasano nga inyebkas dagiti Saksi ni Jehova ti rag-oda iti pannakawayawayada manipud pannakairurumen?

¹³ Ngem, no dagiti natauan a turturay padpadasenda a medmedan daytoy nga obligasion iti Dios, sumungbat dagiti Saksi ni Jehova kas kadagiti apostol: “Masapul nga agtulokkami a nangnangruna iti Dios kas agturay ngem kadagiti tao.” Iti dayta nga okasion, kalpasan nga imbulos dagiti agtuturay dagiti apostol, “pimmanawda a siraragsak.” Kasanot’ panangiyebkasda ti ragsak? “Ket inaldaw-aldaw iti templo ken kadagiti balbalay dida namingga a mannursuro ken mangikaskasaba ti naimbag a damag maipapan ti Kristo, nga isu ni Jesus.” (Aramid 5:27-32, 41, 42) Kasta met, dagiti moderno-aldaw a Saksi ni Jehova agragrag-oda no makagun-odda ti dakdakkel a wayawaya a mangitultuloy ti ministerioda. Kadagiti adu a dagdaga a sadiay linuk-atan ni Jehova ti dalan, iyebkasda ti nabara a rag-oda babaen iti panangted ti naan-anay a pammaneknek iti nagan ni Jehova ken iti um-umayen a Pagarian babaen ken Kristo Jesus.​—Idiligyo ti Aramid 20:20, 21, 24; 23:11; 28:16, 23.

Panagibtur a Sirarag-o

14. Kasano a daytoy a rag-o a bunga ti espiritu lab-awanna daydiay dinepinar ti maysa a diksionario?

¹⁴ Ania daytoy nabara a rag-o a laklak-amen dagiti pudno a Kristiano? Daytat’ naun-uneg ken ad-adda a permanente ngem ti apagbiit laeng a rag-o ti maysa a nangabak kadagiti Ay-ayam ti Olympic. Bunga dayta ti nasantuan nga espiritu ti Dios, nga it-itden ti Dios kadagidiay “agtulnog kenkuana kas agturay.” (Aramid 5:32) Ti Webster’s a diksionario depinarenna ti rag-o kas ‘naun-uneg pannakairamutna ngem pannakaay-ayo, naranraniag wenno napampanayag ngem kinaragsak.’ Iti Kristiano, ti rag-o addaan naun-uneg pay a kaipapanan. Gapu ta naiyangkla iti pammatitayo, daytat’ maysa a napigsa, makapabileg a kualidad. “Ta ti rag-o ni Jehova isu ti pigsayo.” (Nehemias 8:10) Ti rag-o ni Jehova, a suksukayen ti ili ti Dios, lab-awanna nga adayo dagiti makinrabaw a ganas a magunggun-odan dagiti tattao manipud kadagiti nainlasangan, nailubongan a ragragsak.​—Galacia 5:19-23.

15. (a) Iti kapadasan dagiti matalek a Kristiano, kasano a ti panagibtur napakuyogan iti rag-o? (b) Mangisitar kadagiti kasuratan a mangted makapapigsa a pammasiguro maipapan iti panangtaginayon ti rag-o.

¹⁵ Usigenyo dagiti kakabsattayo idiay Ukraine. Idi ti ‘nangatngato a turturay’ indistierrona ti rinibo kadagitoy idiay Siberia idi karrugi ti 1950’s, adu a rigat ti sinagabada. Kalpasanna, idi dagiti agtuturay inikkanda ida ti amnestia, nagyamanda, ngem saanda a nagsubli amin kadagiti ilida. Apay? Dagiti trabahoda idiay Daya impalagipna kadakuada ti Santiago 1:2-4: “Ibilangyo, kakabsatko, a rag-o amin, no aglak-amkayo kadagiti nadumaduma a pakasuotan, idinto nga ammoyo a ti pannakasuot ti pammatiyo pataudenna ti panagibtur.” Kayatda nga itultuloy ti panagibtur iti dayta naragsak a panagani, ket anian a rag-o kadagiti nabiit pay a kumbension dagiti Saksi ni Jehova idiay Poland ti panangabrasa kadagiti Saksi manipud adayo a daya kas kadagiti il-ili iti kosta a Pacifico. Ti panagibtur ken rag-o agkuykuyogda iti panangpataud iti daytoy a bunga. Pudno unay, amintayo nga agib-ibtur a sirarag-o iti serbisio ni Jehova maikunatayo: “Nupay kasta, agragsakakto ken ni Jehova; agragsakakto iti Dios ti pannakaisalakanko. Ni Jehova a Soberano nga Apo isu ti pigsak.”​—Habacuc 3:18, 19; Mateo 5:11, 12.

16. Kasano a dagiti nasasayaat nga ulidan da Jeremias ken Job rebbeng a paregtaennatayo iti panagtrabahotayo iti tay-ak?

¹⁶ Ngem, kasano, a mataginayontay ti rag-otayo no mangaskasaba kadagiti natangken-ulona a bumusbusor? Laglagipenyo a sinalimetmetan dagiti mammadto ti Dios ti naragsak a panangmatmat kadagiti umas-asping a kasasaad. Kuna ni Jeremias idi adda iti pakasuotan: “Dagiti saom nasarakanda, ket kinnanko ida; ket dagiti saom nagbalinda kaniak a ragsak ken rag-o ti pusok; ta mainagananak iti naganmo, O Jehova a Dios dagiti buybuyot.” (Jeremias 15:16) Anian a pribilehio ti maawagan iti nagan ni Jehova ken mangaskasaba iti dayta a nagan! Ti naanep a personal a panagadaltayo ken ti naan-anay a pannakiramantayo kadagiti Nakristianuan a gimgimong papigsaennatayo nga agtultuloy nga agrag-o iti kinapudno. Ti rag-otayo agparang babaen iti aw-awidtayo idiay tay-ak ken iti isemtayo ti Pagarian. Uray iti sidong dagiti nasaem a pannakasuot, maikuna ni Job kadagiti kabusorna: “Inisemak ida​—idi awan ti panagtalekda​—ket ti lawag ti rupak dida inwaksi.” (Job 29:24) Kas ken matalek a Job, di kasapulan a lumdaangtayo no lalaisendatayo dagiti bumusbusor. Itultuloyyo ti agisem! Ti rupatayo isarmingnat’ rag-otayo ket iti kasta makagun-od kadagiti lapayag a dumngeg.

17. Kasano nga agbunga ti panagibtur nga addaan rag-o?

¹⁷ Bayat ti kadarato a panangsaknaptayo kadagiti teritoria, ti panagibtur ken rag-otayo pagsiddaawenna dagiti nalinteg panagpuspusona a tattao ket paregtaenna ida nga agsukimat iti nadayag a namnama a salsalimetmetantayo. Anian a rag-o ti panangidaulo kadagiti panangyadal ti Biblia a regular kadakuada! Ket bayat nga ipappapusoda dagiti nasusudi a kinapudno ti Saot’ Dios, anian a rag-o ti mariknatayo inton iti kamaudianan makikaduadan kadatayo iti serbisio ni Jehova! Iti kasta maikunatayto, kas imbaga ni apostol Pablo kadagiti baro a manamati idi kaaldawanna: “Ta ania ti inanamami wenno rag-o wenno balangat a pakaidayawanmi​—saan aya a dakayo met laeng?​—iti sanguanan ni Apotayo a Jesu-Kristo iti kaaddana? Kinapudnona a dakayo ti dayaw ken ragsakmi.” (1 Tesalonica 2:19, 20) Pudno unay, ti makapnek a rag-o ket masarakan iti panangiturong kadagiti kabbaro iti kinapudno ti Saot’ Dios ken iti panangtulong kadakuada nga agbalin a dedikado, nabautisaranen a Saksi.

Ti Rag-o a Mangsaranay

18. Aniat’ tumulong kadatayo a mangparmek kadagiti nadumaduma a moderno-aldaw a pakasusuotan?

¹⁸ Iti inaldaw a panagbiagtayo, adu a situasion ti agkasapulan ti panagibtur. Ti pisikal a sakit, panagleddaang, ken rigat ti panagbiag isudat’ sumagmamano kadagitoy. Kasano a masalimetmetan ti Kristiano ti rag-ona agpapan pay panangsangona kadagita a pakasuotan? Maramidan daytoy babaen iti panagturong iti Sao ti Dios a maipaay iti liwliwa ken pannakaiwanwan. Ti panagbasbasa wenno panagdengngeg iti pannakaibasa dagiti salmo mangted dakkel a pakabang-aran no panawen ti pannakasuot. Ket imdenganyo ti nainsiriban a pammagbaga ni David: “Iyallatiwmo ta awitmo ken Jehova, ket saranayennakanto. Dinanto ipalubos a magaraw ti nalinteg.” (Salmo 55:22) Ni Jehova a talaga ti “Dumedengngeg ti kararag.”​—Salmo 65:2.

19. Kas kada David ken Pablo, aniat’ adda kadatayo a panagtalek?

¹⁹ Ti organisasion ni Jehova, babaen kadagiti publikasionna ken dagiti panglakayen ti kongregasion, kanayon nga addada a sisasagana a tumulong kadatayo, gaput’ kinalap-ittayo a tattao, tapno makigubal kadagiti parparikuttayo. Siaayat nga imbalakad ni David: “Ikumitmo ti dalanmo ken Jehova, agtalekka met kenkuana, ket isu ibanagnanto.” Maikunana pay met: “Nagubingak, ket ita lakayakon, ket diak pay nakakita iti sililinteg a nabaybay-an, ken kadagiti putputotna man a makipalpalama iti kanen.” Iti pannakitimtimpuyog iti kongregasion Kristiano, mabigbigtayo a “ti pannakaisalakan dagiti sililinteg biang ni Jehova; isu ti salindegda iti panawen ti dukot.” (Salmo 37:5, 25, 39) Kanayontay koma a sursuroten ti pammagbaga ni Pablo: “Gapuna saankam a maupay, . . . a dikam kitaen ti bambanag a makita, no di ket dagiti saan a makita. Ta ti bambanag a makita saanda a mataginayon, ngem dagiti saan a makita, mataginayonda.​—2 Corinto 4:16-18.

20. Aniat’ makitatayo babaen iti mata ti pammati, ken kasano a tignayennatayo daytoy?

²⁰ Kadagiti matatayo ti pammati, makitatayon nga addat’ masanguananen ti baro a sistema ni Jehova. Anian nga awan pakaipadisanna a rag-o ken bendision ti addanto sadiay! (Salmo 37:34; 72:1, 7; 145:16) Iti panagsagsagana a maipaay iti dayta nadayag a panawen, ipangagtay koma dagiti sasao ti Salmo 100:2: “Agserbikayo a sirarag-o ken Jehova. Umaykayo iti sanguananna agraman panagkanta.”

[Footnote]

Iti Panangrepaso:

◻ Ania a naragsak a panangparmek iti rasismo ti makitkita itatta?

◻ Aniat’ nangtignay iti ili ti Dios idi ugma a nagkanta ken nagpukkaw iti rag-o?

◻ Kasano a rimmang-ay ti pudpudno a rag-o kadagiti moderno a panawen?

◻Kasano nga agkuykuyog ti panagibtur ken rag-o?

◻ Babaen iti ania a pamay-an a mapagtultuloytay ti rag-otayo?