Apay a ti Genealohia ni Jesu-Kristo Sigun ken ni Mateo ken Lucas Agdumada?
TI PANAGDUMA iti ngangngani amin a nagnagan iti genealohia ni Lucas maipapan ken Jesus kas naidilig ken Mateo ket daras maresolbar iti kinapudno a tinunton ni Lucas ti linea babaen iti anak a lalaki ni David a ni Nathan, imbes a ken Salomon kas inaramid ni Mateo. (Lucas 3:31; Mateo 1:6, 7) Kaawatan sinurot ni Lucas ti kapuonan ni Maria, iti kasta ipakpakitana ti natural a namunganayan ni Jesus manipud ken David, bayat a ni Mateo impakitana ti legal a kalinteganna iti trono ni David babaen ti panaggapu manipud ken Salomon babaen ken Jose, nga isut’ legal nga ama ni Jesus. Agpadpada a da Mateo ken Lucas impamatmatda a ni Jose ket saan nga isut’ aktual nga ama ni Jesus no di ket isu laeng ti agsioman kenkuana, a nangted ti legal a kalintegan kenkuana. Simmina ni Mateo manipud estilo a nausar iti intero a genealohia idi nakagteng ken Jesus, a kunkunana: “Ket ni Jacob pinutotna ni Jose nga asawa ni Maria, a nakaiyanakan ni Jesus, a managan ti Kristo.” (Mateo 1:16) Kitaenyo ta saanna a kinuna ‘ni Jose pinutotna ni Jesus’ no di ket isu ti “asawa ni Maria, a nakaiyanakan ni Jesus.” Ad-adda manen a nalawlawag ti panangitudo ni Lucas idi a, kalpasan panangipakitana a nasapsapa a ni Jesus ket aktual nga Anak ti Dios babaen ken Maria (Lucas 1:32-35), kunana: “Ni Jesus . . . kas impagarupda idi anak ni Jose, anak ni Eli.”—Lucas 3:23.
Yantangay ni Jesus ket saan a natural nga anak ni Jose no di ket Anak ti Dios, ti genealohia ni Lucas maipapan ken Jesus paneknekanna nga isu idi, babaen iti natauan a pannakaiyanak, ket anak ni David babaen iti inana ti lasag a ni Maria. Maipapan kadagiti genealohia ni Jesus nga impaay ni Mateo ken ni Lucas, kastoy ti insurat ni Frederic Louis Godet: “Daytoy a panagadal iti teksto a detaliado ti mangiturong kadatayo iti daytoy a dalan a mangadmitir—1. A ti genealohikal a rehistro ni Lucas ket maipapan ken Eli, ti apong ni Jesus; 2. A, daytoy a pannakaitipon ni Jesus ken Eli ti nabatad a maibusor iti pannakainaigna ken Jose, ti dokumento nga intalimengna nga agpaay kadatayo awan dumana iti panangmatmatna ti genealohia ni Jesus babaen ken Maria. Ngem apay a di ninaganan ni Lucas ni Maria, ken apay nga umallatiw a dagus manipud ken Jesus a nagturong ken apongna? Ti kadaanan a sentimento wenno rikna ti saan nga umanamong iti pannakadakamat ti ina kas kawing ti genealohia. Kadagiti Griego ti lalaki ket anak ni amana, saan a ni inana; ket kadagiti Judio ti replan ket: ‘Genus matris non vocatur genus [“Ti kapuonan ti ina ket saan a maawagan ti kapuonan(na)”]’ (‘Baba bathra,’ 110, a).”—Commentary on Luke, 1981, p. 129.
Kinapudnona tunggal genealohia (ti listaan da Mateo ken Lucas) ipakitana ti kapuonan a naggapu ken David, babaen ken Salomon ken ni Nathan. (Mateo 1:6; Lucas 3:31) Iti panangsukimat ti listaan da Mateo ken Lucas, makitatayo a kalpasan ti panagdumada ken Salomon ken ni Nathan, nagkaykaysada manen iti dua a persona, da Salatiel ken Zorobabel. Daytoy ti mailawlawag iti sumaganad a pamay-an: Ni Salatiel ti anak ni Jeconias; nalabit babaen iti panangasawa iti anak a babai ni Neri isut’ nagbalin a manugang a lalaki ni Neri, gapuna naawagan ti “anak ni Neri.” Posible met a ni Neri ket awanan annak, gapuna naibilang ni Salatiel kas “anakna” agpaay iti dayta a rason. Ni Zorobabel, a mabalin aktualmente nga anak ni Pedaias, ket legal a naibilang kas anak ni Salatiel, kas naikunan nga immuna.—Idiligyo ti Mateo 1:12; Lucas 3:27; 1 Cronicas 3:17-19.
Kalpasanna ipamatmat ti salaysay nga adda dua nga annak a lallaki ni Zorobabel, ni Resa ken Abiud, a dagiti linea agsinada manen iti daytoy a punto. (Dagitoy ti mabalin, di aktual nga annak a lallaki, no di ket kapuonan, wenno ti maysa, ti mabalin a manugang. Idiligyo ti 1 Cronicas 3:19.) (Lucas 3:27; Mateo 1:13) Agpadpada a dagiti genealohia da Mateo ken Lucas maipapan ken Jesus agdumada ditoy iti daydiay masarakan idiay 1 Cronicas kapitulo 3. Mabalin a daytoy ket gapu ti sumagmamano a nagnagan a ginagara a di inraman ni Mateo ken nalabit kasta met ken ni Lucas. Ngem ti kinapudnona rebbeng a laglagipen a dagita a panaggiddiat iti listaan ti genealohia da Mateo ken Lucas ti mabalin addada metten kadagiti rehistro ti genealohia a maus-usar idin ken akseptadon kadagiti Judio ket dagita ti saanen a panagbalbaliw nga inar-aramid da Mateo ken Lucas.
No kasta ngarud, mabalintay a maipato, a dagiti dua a listaan da Mateo ken Lucas ti namagtipon kadagiti dua a kinapudno, nga awan sabali, (1) ni Jesus ti pudno nga Anak ti Dios ken ti natural nga agtawid iti Pagarian babaen iti namilagruan a pannakaiyanak babaen iti birhen a babai a ni Maria, iti linea ni David, ken (2) ni Jesus met ti legal nga agtawid iti lalaki a linea ti kapuonan manipud ken David ken Salomon babaen ti agsioman a ni Jose. (Lucas 1:32, 35; Roma 1:1-14) No adda dagiti aniaman a pammabasol nga inaramid dagiti nauyong a Judio a ti pannakaiyanak ni Jesus ket ilehitimo wenno bastardo, ti kinapudnona a ni Jose, a pagaammona dagiti sirkumstansia, inasawana ni Maria ken inikkanna ni Maria ti pannalaknib ti maysa a naimbag a nagan ken ti naarian a linea sungbatanna dayta a pammardaya.