Tuladenyonto Kadi ti Asi ti Dios?
“Tuladenyo ngarud ti Dios, kas annak a madungdungngo.”—EFESO 5:1.
1. Apay a ti panangtulad kadagiti sabsabali ket pakaseknantay koma amin?
AGPAAY pagimbagan wenno pagdaksan, kaaduan a tattao tuladenda dagiti sabsabali. Dagidiay pakilanglangenantayo, ken tuladentayo, mabalin nga apektarannatayo. Ti napaltiingan a mannurat ti Proverbio 13:20 impakdaarna: “Ti makikuyog kadagiti masirib a tattao ket masiribto, ngem ti makikuyog kadagiti maag pagsikorannanto.” Buyogen naimbag a rason, ngarud, kuna ti Sao ti Dios: “Dika tuladen ti dakes, no di ket ti naimbag. Ti agaramid iti nasayaat tao ti Dios.”—3 Juan 11.
2. Tuladentayo koma ti siasino, ken kadagiti ania a pamay-an?
2 Addaantayo kadagiti ekselente nga ulidan dagiti lallaki ken babbai idiay Biblia a mabalintay a tuladen. (1 Corinto 4:16; 11:1; Filipos 3:17) Kaskasdi, ti kangrunaan nga intay tuladen isut’ Dios. Idiay Efeso 4:31–5:2, kalpasan nga impakitana dagiti kababalin ken aramid a masapul a liklikantayo, imparegta ni apostol Pablo nga “agkikinnaasitay koma ken agpipinnakawan iti maysa ken maysa.” Daytoy ti nangiturong iti pannulbek a pammagbaga: “Tuladenyo, ngarud, ti Dios, kas annak a madungdungngo, ket magnakayo babaen ti ayat.”
3, 4. Nangipaay ti Dios ti ania a panangiladawn ti bagina, ken apay nga usigentayo ti kinahustisia ti Dios?
3 Ania dagiti wagas ken kualidad ti Dios nga intay tuladen? Adda adu nga aspeto ti personalidad ken ar-aramidna, kas makita iti panangiladawanna ti bagina ken Moises: “Jehova, Dios a manangaasi ken managparabur, nainayad nga agpungtot ken aglaplapusanan iti kinaimbag a siaayat ken kinapudno, manalimetmet iti kaasi a siaayat a maipaay kadagiti rinibo, mamakawan iti kinadakes ken salungasing ken basol, ket iti uray kaano dina kanunongan ti nakabasol, a mangiyeg pannusa ti kinadakes dagiti amma kadagiti annak ken kadagiti annak dagiti annak.”—Exodo 34:6, 7.
4 Yantangay ni Jehova ket “managayat ti kinalinteg ken kinahustisia,” rebbengtay nga ammuen ken tuladen daytoy a langa ti personalidadna. (Salmo 33:5; 37:28) Isu ti Namarsua, kasta met isu ti katan-okan nga Ukom ken Manangted-Linteg ti sangatauan, gapuna iyebkasna ti kinahustisia iti isuamin. (Isaias 33:22) Nalawag a naipakita daytoy iti wagas a panangikalikagumna ti kinahustisia ken pannakaipaannong dayta iti ilina nga Israel ken kalpasanna iti uneg ti kongregasion Kristiano.
Naitungpal ti Nadiosan a Kinahustisia
5, 6. Kasano a naiparangarang ti kinahustisia iti pannakilangen ti Dios iti Israel?
5 Idi pinilina ti Israel kas ilina, ti Dios kiniddawna no ‘umannugotda a napaypayso iti saona ket salimetmetanda ti tulagna.’ Naummong iti sakaanan ti Bantay Sinai, insungbatda: “Amin a sinao ni Jehova aramidenminto.” (Exodo 19:3-8) Anian a serioso a tignay! Babaen kadagiti anghel, inted ti Dios kadagiti Israelitas ti agarup 600 a linlinteg, nga isuda, kas ili a naidedikar kenkuana, responsabilidadda a tungpalen. Anian no ti maysa dina aramiden a kasta? Maysa nga espesialista iti Linteg ti Dios inlawlawagna: “Ti sao a naisao gapu kadagiti anghel napaneknekanda a natibker, ket tunggal basol ken kinasukir inawatda ti maitutop a supapak maitunos ti kinahustisia.”—Hebreo 2:2.
6 Wen, ti maysa nga Israelita a di agtulnog sinangona ti “supapak maitunos ti kinahustisia,” saan a ti agkurkurang a natauan a kinahustisia, ngem ti kinahustisia manipud ti Namarsuatayo. Intuding ti Dios ti nadumaduma a dusa iti panagsalungasing-linteg. Ti kadagsenan a dusa isut’ ‘pannakaipusay,’ wenno pannakapapatay. Agaplikar dayta kadagiti nadagsen a panagsalungasing, kas ti idolatria, pannakiabig, incesto, bestialidad, homoseksualidad, panagidaton ti anak, pammapatay, ken di umiso a panagusar ti dara. (Levitico 17:14; 18:6-17, 21-29) Mainayon pay, asinoman nga Israelita nga igaggagarana, awanan panagbabawi a salungasingenna ti aniaman a nadiosan a linteg “maipusay.” (Numeros 4:15, 18; 15:30, 31) No matungpal daytoy nadiosan a kinahustisia, dagiti epektona mabalin a marikna ti kaputotan ti nagbasol.
7. Ania dagiti dadduma nga imbunga ti pannakaiyetnag ti kinahustisia iti ili ti Dios idi ugma?
7 Dagiti kakasta a dusa impakitada ti kinadagsen ti panangsalungasing ti nadiosan a linteg. Kas pangarigan, no ti anak a lalaki nagbalin a managbarbartek ken nabuklis, isut’ maiyeg iti sanguanan dagiti natataenganen nga uk-ukom. No masarakanda nga isut’ mangigaggagara, di agbabbabawi a managbasol, makiraman dagiti nagannak iti panangiyetnag ti kinahustisia. (Deuteronomio 21:18-21) Dakayo a nagannak mabalin a mapanunotyo a saan a nalaka nga aramiden dayta. Kaskasdi ammo ti Dios a kasapulan dayta tapno ti kinadakes di agsaknap kadagiti pudno a managdaydayaw. (Ezequiel 33:17-19) Inyurnos daytoy daydiay Maysa a maipapan kenkuana maikuna: “Ta amin a dalanna kinalinteg. Maysa a Dios ti kinamatalek, ket awanan damka; isu awan pagkuranganna ken nalinteg.”—Deuteronomio 32:4.
8. Kasano a tinandaan ti kinahustisia ti pannakilangen ti Dios iti kongregasion Kristiano?
8 Kalpasan ti adu a siglo inlaksid ti Dios ti nasion ti Israel ket pinilina ti kongregasion Kristiano. Ngem di nagbalbaliw ni Jehova. Isut’ kaskasdi a naikumit iti kinahustisia ken mabalin a mailadawan kas “apuy a mangrunaw.” (Hebreo 12:29; Lucas 18:7, 8) Gapuna intultuloyna ti maaddaan ti probision a mangiserrek ti nadiosan a panagbuteng iti intero a kongregasion babaen ti panangpapanaw kadagiti managbasol. Dagiti dedikado a Kristiano a di agbabbabawi a managbasol mailaksidda.
9. Ania ti panangilaksid, ket ania ti itungpal daytoy?
9 Aniat’ nairaman iti panangilaksid? Addaantayo ti banag a leksion iti wagas a pannakataming ti maysa a problema idi umuna a siglo. Maysa a Kristiano idiay Corinto nangaramid ti imoralidad iti asawa ti amana ket di nagbabawi, gapuna imbilin ni Pablo a maikkat manipud iti dayta a kongregasion. Masapul a maaramid daytoy tapno masalakniban ti kinadalus ti ili ti Dios, ta “ti bassit a lebadura banglesenna ti amin a masa.” Ti panangilaksid kenkuana ti manglapped ti kinadakesna a mangibabain ken Jehova ken ti ilina. Ti nakaro a disiplina ti pannakailaksid mabalin met a mangriing kenkuana kadagiti sentidona ken maipabigbig kenkuana ken iti kongregasion ti maitutop a panagbuteng iti Dios.—1 Corinto 5:1-13; idiligyo ti Deuteronomio 17:2, 12, 13.
10. Kasanot’ isusungbat dagiti ad-adipen ti Dios no ti maysa ket nailaksid?
10 Ti nadiosan a bilin ket no ti maysa a dakes napagtalaw, dagiti Kristiano “dida makikadua [kenkuana] . . . , uray makipangan kenkuana, saan.”a Ngarud isut’ naipusay manipud pannakikadua, agraman pannakilangenlangen, kadagiti matalek a mangraem ken kayatda ti magna maitunos iti linteg ti Dios. Dadduma kadakuada mabalin a kakabagian iti ruar ti pamilia, saan a paset ti isu met laeng a sangakabbalayan. Mabalin a narigat para kadagidiay a kakabagian nga iyaplikar daytoy a nadiosan a bilin, no kasano a di nalaka uray para kadagiti Hebreo a nagannak iti sidong ti Linteg Mosaiko a makiraman iti panangpapatay ti dakes nga anak. Kaskasdi, nalawag ti bilin ti Dios; gapuna makasiguradotayo a ti panangilaksid ket nalinteg.—1 Corinto 5:1, 6-8, 11; Tito 3:10, 11; 2 Juan 9-11; kitaenyo Ti Pagwanawanan, Marso 15, 1982, panid 21-27; Abril 15, 1988, panid 28-31.
11. Kasano a maiparangarang dagiti nadumaduma nga aspeto ti personalidad ti Dios mainaig ti panangilaksid?
11 Ngem laglagipenyo, nupay kasta, a ti Diostayo saan laeng a basta nahustisia; isu met ket “aglaplapusanan ti naayat a kinamanangaasi, mamakawan iti kinadakes ken iti kinasalungasing.” (Numeros 14:18) Nalawag nga ipakita ti Saona a ti nailaksid a tao mabalinna ti agbabawi, a sapulenna ti nadiosan a pannakapakawan. Kalpasanna ania? Dagiti aduan-kapadasan a manangaywan mabalin a makisangoda kenkuana tapno ammuenda a nainkararagan ken siaannad no isu ket pampaneknekannan nga agbabbabawi iti kinadakes a nakailaksidanna. (Idiligyo ti Aramid 26:20.) No kasta, mabalin nga isut’ maisubli iti kongregasion kas ipakita ti 2 Corinto 2:6-11 a napasamak iti lalaki idiay Corinto. Kaskasdi, dadduma a nailaksid immadayuda manipud kongregasion ti Dios iti adu a tawtawen, gapuna adda kadi aniaman a maaramidan tapno matulonganda a makakita ti dalanda nga agsubli?
Kinahustisia a Natimbeng iti Asi
12, 13. Apay a ti panangtuladtayo iti Dios iramannat’ ad-adda pay ngem ti panangipakita ti kinahustisiana?
12 Ti immun-unan dinakamatna a nangnangruna ti maysa nga aspeto ti kualidad ti Dios, kas naibaga idiay Exodo 34:6, 7. Dagidiay a bersikulo, nupay kasta, ibalabalada ti ad-adu pay ngem ti kinahustisia ti Dios, ket dagidiay a kayatda ti mangtulad kenkuana saanda a kumita iti basta panangipakat laeng ti kinahustisia. No mangar-aramidkay koma ti maysa a modelo ti templo a pinatakder ni Salomon, maysa laeng aya kadagiti adigina ti adalenyo? (1 Ar-ari 7:15-22) Saan, narigat a makaited dayta kadakayo ti balanse a ladawan ti kasasaad ken akem ti templo. Umas-asping, no tarigagayantayo a tuladen ti Dios, kasapulantayo a kopiaen met ti dadduma pay kadagiti wagas ken kualidadna, kas ti “manangaasi ken managparabur, nainayad nga agpungtot ken aglaplapusanan iti kinaimbag a siaayat ken kinapudno, manalimetmet iti kaasi a siaayat a maipaay kadagiti rinibo, mamakawan iti kinadakes.”
13 Ti asi ken panangpakawan ket pamunganayan a kualidad ti Dios, kas makitatayo iti pannakilangenna iti Israel. Ti Dios ti kinahustisia dina inlaksid ida iti pannusa gaput’ maulit-ulit a panagbasol, kaskasdi imparangarangna ti aglaplapusanan nga asi ken panangpakawan. “Impakaammona dagiti dalanna ken Moises, dagiti ar-aramidna kadagiti annak ti Israel. Ni Jehova sikakaasi ken siaayat, namayamay nga agpungtot ken aglaplapusanan iti kinamanagayat. Saanto a kankanayon a mangbabalaw, ket dinanto met ing-ingpen a kanayon ti pungtotna.” (Salmo 103:7-9; 106:43-46) Wen, ti pananglagip kadagiti ar-aramidna iti ginasgasut a tawtawen paneknekanna a pudno dagitoy a sasao.—Salmo 86:15; 145:8, 9; Mikias 7:18, 19.
14. Kasano nga impakita ni Jesus a tinuladna ti kinamanangaasi ti Dios?
14 Yantangay ni Jesu-Kristo “isut’ raniag ti dayag [ti Dios] ken ti napaypayso a ladawan ti kinadiosna,” isut’ namnamaentayo a mangiparangarang ti umas-asping nga asi ken kinatulok a mangpakawan. (Hebreo 1:3) Inaramidna, kas ipakita dagiti tigtignayna kadagiti sabsabali. (Mateo 20:30-34) Nangipaganetget met ti asi babaen kadagiti sasaona a mabasatayo idiay Lucas kapitulo 15. Dagiti tallo nga ilustrasion sadiay paneknekanda a ni Jesus tinuladna ni Jehova, ket mangipaayda ti napateg a leksion para kadatayo.
Pannakaseknan iti Napukaw
15, 16. Aniat’ namagtignay ken Jesus a mangted kadagiti ilustrasion idiay Lucas 15?
15 Dagidiay nga ilustrasion paneknekanda ti naasi a pannakaseknan ti Dios kadagiti managbasol, nga impintana ti maysa a natunos a ladawan para kadatayo a tuladen. Usigenyo ti parang dagiti ilustrasion: “Ket immasideg dagiti isuamin nga agsingsingir ti buis ken dagiti managbasol [ken Jesus] nga agdengngeg kenkuana. Ket agtantanubutob dagiti Fariseo ken dagiti eskriba, a kunkunada: ‘Daytoy awatenna dagiti managbasol ket makipangan kadakuada.’”—Lucas 15:1, 2.
16 Amin dagiti tattao a nairaman ket Judio. Pinagpasindayaw dagiti Fariseo ken dagiti eskriba ti bagbagida gapu ti matalek a panangsurotda ti Linteg Mosaiko, maysa a kita ti legalistiko a kinalinteg. Ti Dios, nupay kasta, di immanamong kadagiti kakasta a kabukbukodan a panangiproklama a kinalinteg. (Lucas 16:15) Nalawag, dagiti agsingsingir ti buis a nadakamat ket Judioda a nagsingsingir ti buis agpaay ti Roma. Agsipud ta adu ti nagsingir ti agsobsobraan a kantidad manipud padada a Judio, dagiti agsingsingir ti buis ket maysa a malalais a grupo. (Lucas 19:2, 8) Naibilangda kadagiti “managbasol,” a nangiraman kadagiti imoral a tattao, uray dagiti balangkantis. (Lucas 5:27-32; Mateo 21:32) Ngem inimtuod ni Jesus kadagiti agrekreklamo a narelihiusuan a papangulo:
17. Ania ti immuna nga ilustrasion ni Jesus idiay Lucas 15?
17 “Asino kadakayo ti adda sangagasut a karnerona, no mapukawna ti maysa kadakuada, dina panawan iti away dagiti siam a pulo ket siam ket mapanna sapulen ti napukaw agingga ti masarakanna? Ket inton masarakannan ikabilna a siraragsak kadagiti abagana. Ket inton agsubli iti balay urnongenna dagiti gagayyemna ken kaarrubana, a kunkunana kadakuada, ‘Makipagrag-okay kaniak, ta nasarakak ti karnerok a napukaw.’ Kunak kadakayo a kasta met nga addanto met ragsak sadi langit gapu iti maysa a managbasol nga agbabawi ngem kadagiti siam a pulo ket siam a nasingpet a dida masapul ti panagbabawi.” Mabalin a maawatan dagiti narelihiusuan a papangulo ti buya, ta dagiti karnero ken papastor ket maysa a gagangay a buya. Gaput’ pannakaseknan, ti pastor pinanawanna ti 99 a karnero nga agarab iti pamiliar a pagpastoran ket napan a nangsapsapul iti naiyaw-awan. Nagtultuloy agingga a nasarakanna dayta, sidudungngo a binagkatna ti napabutngan a karnero a nagsubli iti arban.—Lucas 15:4-7.
18. Kas naitampok iti maikadua nga ilustrasion ni Jesus idiay Lucas 15, aniat’ nangpataud ti panagrag-o?
18 Innayon ni Jesus ti maikadua nga ilustrasion: “Wenno asino ti babai nga adda sangapulo a drakmana, no mapukawna ti maysa a drakma, di manggangat ti pagsilawan ket sagadanna ti balay ket sapulenna a sireregta aginggat’ masarakanna? Ket inton mabirukanna urnongenna dagiti gagayyemna a babbai ken kaarrubana, a kunkunana, ‘Makipagragsakkay kaniak, ta nasarakak ti drakma a napukawko.’ Kasta met, kunak kadakayo, nga addanto ragsak iti sanguanan dagiti anghel ti Dios gapu iti maysa a managbasol nga agbabawi.” (Lucas 15:8-10) Ti drakma ket katupagna ti nganngani maysa nga aldaw a sueldo ti maysa a trabahador. Mabalin a ti sinsilio ti babai ket maysa a tawid, wenno mabalin a paset dayta ti naaramid nga alahas. Idi a napukaw, nagreggetanna a biniruk ti sinsilio, ket kalpasanna isu ken dagiti gagayyemna a babbai nagrag-oda. Ania ti ibagana daytoy kadatayo maipapan ti Dios?
Nailangitan a Panagrag-o—Gapu iti Ania?
19, 20. Nangnangruna a maipapan ti siasino dagiti immuna a dua nga ilustrasion ni Jesus idiay Lucas 15, ket ania a kangrunaan a punto ti inaramidda?
19 Dagitoy dua nga ilustrasion ket sungbat iti panangbabalaw ken Jesus, a sumagmamano a bulan a nasapsapa impabigbigna ti bagina kas “ti naimbag a pastor” a mangited ti kararuana gapu ti karnerona. (Juan 10:11-15) Uray pay kasta, dagiti ilustrasion ket saan a nangnangruna a maipapan ken Jesus. Ti leksion a kasapulan a maadal dagiti eskriba ken Fariseo naisentro kadagiti wagas ken kababalin ti Dios. Gapuna, kinuna ni Jesus nga adda rag-o idiay langit gapu iti maysa a managbasol nga agbabawi. Dagidiay a relihionista kunkunada nga agserserbida ken Jehova, kaskasdi dida met tumultulad kenkuana. Dagiti naasi a wagas ni Jesus, iti sabali a bangir, inrepresentarna ti pagayatan ni Amana.—Lucas 18:10-14; Juan 8:28, 29; 12:47-50; 14:7-11.
20 No ti maysa manipud sangagasut ket pakaibatayan ti rag-o, ti maysa a sinsilio manipud sangapulo ket ad-adda pay. Uray itatta, maawatantayo ti rikna dagiti babbai nga agrag-o gapu iti pannakabirukda ti sinsilio! Ditoy, met, ti leksion naisentro idiay langit, a ta “dagiti anghel ti Dios” makipagrag-oda ken Jehova “gapu iti maysa a managbasol nga agbabawi.” Imutektekanyo ti maudi a sao, “agbabawi.” Dagitoy nga ilustrasion ket talaga a maipapan kadagiti managbasol nga agbabawi. Ken makitayo nga agpadpada nga impaganetgetda a mayanatup unay ti panagrag-o gapu iti panagbabawida.
21. Ania a leksion ti maadaltayo manipud ilustrasion ni Jesus idiay Lucas 15?
21 Dagidiay naiyaw-awan a narelihiusuan a papangulo a makarikna a nadalusda gapu ti napammarang a panagtungpalda iti Linteg dida nakita ti Dios kas “manangaasi ken managparabur, . . . a mangpakawan ti kinadakes ken salungasing ken basol.” (Exodo 34:6, 7) No tinuladda koma daytoy nga aspeto dagiti wagas ken personalidad ti Dios, naapresiarda koma ti asi ni Jesus kadagidiay managbasol a nagbabawi. Kasano met kadatayo? Ipappapusotay kadi ti leksion ken iyap-aplikar dayta? Bueno, imutektekanyo ti maikatlo nga ilustrasion ni Jesus.
Agtigtignay ti Panagbabawi ken Asi
22. Iti ababa, aniat’ impaay ni Jesus kas maikatlo nga ilustrasion idiay Lucas 15?
22 Daytoy ti masansan a maaw-awagan ti ilustrasion ti bayanggudaw nga anak. Ngem, iti panangbasa iti dayta makitayonto no apay a dadduma kunaenda a dayta ket pangngarig ti panagayat ti maysa nga ama. Ibaganat’ maipapan ti inaudi nga anak a lalaki iti maysa a pamilia, a nangala ti tawidna manipud ken amana. (Idiligyo ti Deuteronomio 21:17.) Daytoy nga anak napan iti adayo a daga, a ginastona amin ti adda kenkuana iti aglablabes a ragragsak, nga innalana ti trabaho a panagtaraken kadagiti baboy, a tinarigagayanna pay ti pannangan iti kanen ti baboy. Iti kamaudiananna isut’ nakapagpanunot ket inkeddengna ti agawid, tapno uray agbalin laeng a mangmangged ken amana. Ket idi nga asidegen iti pagtaenganda, dagdagus nga isut’ sinabat ni amana, ket nagpadayá pay. Ti kabsatna nga inauna, a nagtalinaed iti pagtaengan a nagtrabaho, nagluksaw iti asi a naipakita. Ngem kinuna ti ama nga agrag-oda ketdi agsipud ta ti anak a natayen sibibiag itan.—Lucas 15:11-32.
23. Maadaltayo ti ania manipud ilustrasion ti bayanggudaw nga anak?
23 Dadduma nga eskriba ken Fariseo mabalin a nariknada a naiyaspingda iti inauna nga anak, no maidilig kadagiti managbasol a kaasping ti inaudi nga anak. Naawatanda kadi, nupay kasta, ti pannulbek a punto ti ilustrasion, ken naawatantay kadi met? Itampokna ti naisangsangayan a galad ti naasi a nailangitan nga Amatayo, a sisasagana a mangpakawan naibatay iti naimpusuan a panagbabawi ken pannakakumberte ti managbasol. Dayta komat’ nangtignay kadagiti agdengdengngegna a sumungbat buyogen ti rag-o iti pannakasubbot dagiti agbabbabawi a managbasol. Kasta ti panangmatmat ti Dios kadagiti bambanag ken no kasano nga agtignay, ket dagidiay mangtultulad kenkuana aramidenda met a kasta.—Isaias 1:16, 17; 55:6, 7.
24, 25. Aniada a wagas ti Dios ti sapulentay koma a tuladen?
24 Nalawag, ti kinahustisia ti mangtanda iti amin a wagas ti Dios, gapuna dagidiay a kayatda a tuladen ni Jehova ipateg ken surotenda ti kinahustisia. Kaskasdi, di matignay ti Diostayo babaen ti basta pormal wenno estrikto a kinahustisia. Naindaklan ti asi ken ayatna. Ipakitana daytoy babaen kinatulok a mangpakawan naibatay ti napudno a panagbabawi. Mayanatup, ngarud, nga innaig ni Pablo ti panangpakawantayo iti panangtuladtayo ti Dios: “Agpipinnakawankayo a kas met ti Dios pinakawannakayo gapu ken Kristo. Tuladenyo, ngarud, ti Dios, kas annak a madungdungngo, ket magnakayo babaen ti ayat.”—Efeso 4:32–5:2.
25 Nabayagen a pinadpadas dagiti pudno a Kristiano a tuladen ti kinahustisia ni Jehova kasta met ti asina ken ti kinatulokna a mangpakawan. Iti panangammotay nga ad-adda kenkuana, nalaklaka para kadatayo ti mangtulad kenkuana kadagitoy a bambanag. Kasano, nupay kasta, a maiyaplikartayo daytoy iti maysa a tao a sililinteg nga immawat ti nakaro a disiplina gapu ta sinurotna ti dalan ti basol? Kitaentayo.
[Footnote]
a “Ti ekskomunikasion iti pangkaaduan a kaipapananna ket maysa nga inggagara a tignay a sadiay ti maysa a grupo ilaksidna dagiti dati a nasayaat takderda a miembro kadagiti pribilehio ti pannakimiembro. . . . Ti ekskomunikasion immay iti panawen Kristiano a tumuktukoy iti tignay a panangisina a sadiay ti maysa a narelihiusuan a komunidad ilaksidna dagiti nakabasol manipud sakramento, kongregasional a panagdayaw, ken posible a sosial a pannakilangen iti aniaman a kita.”—The International Standard Bible Encyclopedia.
Ania ti Naadalyo?
◻ Kasano a naiparangarang ti kinahustisia ti Dios iti kongregasion ti Israel ken iti kongregasion Kristiano?
◻ Apay a tuladentayo ti asi ti Dios, a mainayon iti kinahustisiana?
◻ Aniat’ nangpataud iti tallo nga ilustrasion idiay Lucas kapitulo 15, ket aniada a leksion ti isuroda kadatayo?
[Ladawan iti panid 16, 17]
Tanap ti er-Raha iti sanguanan ti Bantay Sinai (likudan iti kanigid)
[Credit Line]
Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.
[Picture Credit Line iti panid 15]
Garo Nalbandian
[Picture Credit Line iti panid 18]
Garo Nalbandian