Ti Biblia—Talaga Kadi a Nasantuan?
MANO a tattao itatta ti mangmatmat ti Biblia kas nasantuan, Sao ti Dios? Iti daytoy panawen ti panagduadua, adu ti mangibilang iti dayta a nagkupasen ken awan mamaayna, a pagduaduaan a dayta ket talaga a nasantuan. Uray ti dadduma kadagiti relihiuso a papangulo ti Kakristianuan isursuroda a ti Biblia ket napno ti sarsarita idi ugma ken mitolohia. Pagduaduaanda ‘no ti biblikal a panangipatarus iti historia ket mabalin a patien ti intelihente a persona.’—The Interpreter’s Dictionary of the Bible, Tomo 2, panid 611.
Dagiti nalatak nga eskolar agimulmulada ti bukel ti panagduadua maipapan ti kinaumiso ti panangtukoy iti Biblia kas Sao ti Dios. Maysa ti nagkuna a “no ti maysa kayatna nga usaren ti Sao-ti-Dios a tipo ti pagsasao, ti umiso a termino para ti Biblia ket Sao ti Israel, Sao dagiti sumagmamano a nalatak nga immuna a Kristiano.” (The Bible in the Modern World, ni James Barr) Aniat’ makunayo? Ti kadi Biblia ket Sao ti Dios? Talaga kadi a nasantuan?
Asino ti Nangisurat ti Biblia?
Ti pannakaisurat ti Genesis, ti umuna a libro ti Biblia, ket kadawyan a maipadayaw ken Moises, maysa a Hebreo a nagbiag agarup 3,500 a tawen ti napalabasen. Sigun ti Biblia a mismo, agarup 40 a lallaki manipud nadumaduma a kita ti panagbiag ti nakiraman iti pannakaisurat ti dadduma iti Kasuratan, a nagresulta iti pannakaurnong ti 66 a libro, wenno subdibision, iti Biblia. Nupay kasta, dagitoy a tattao dida imbilang ti bagbagida a dagiti pudpudno nga autor ti Biblia. Maysa a mannurat kinunana: “Amin a Kasuratan ket impaltiing ti Dios.” (2 Timoteo 3:16) Sabali pay ti nagsurat maipapan kadagiti mannurat ti Biblia: “Dagiti tattao a pinaltiingan ti nasantuan nga espiritu nagsaoda iti biang ti Dios.”—2 Pedro 1:21.
Ikabilna daytoy dagiti mannurat iti kategoria dagiti agsursurat, wenno sekretario, a konkontrolen, wenno idaldalan, ti Dios. Sigun ti Biblia, ti mannurat masansan a mapalubosan a mangpili ti bukodna a sasao iti panangiyebkas ti nadiosan pannakaipaayna nga impormasion. (Habacuc 2:2) Daytat’ makagapu no apay nakaad-adu dagiti estilo ti panagsurat iti intero a Biblia. Ngem ti panangisurat ket kankanayon nga indalan ti Dios.
Maadmitir, ti panangamin dagitoy a mannurat iti nadiosan a pannakapaltiing ket saan a mismo a pammaneknek a ti Biblia ket nadiosan a mensahe ti Dios iti sangatauan. Uray pay kasta, silalawag koma a makita babaen ti naannad ken awan panangidumdumana a panangusig ti libro a mismo no ti Kangatuan Amin isu ti Autor ti Biblia wenno saan. Mangted kadi ti Biblia ti pammaneknek ti nadiosan a kinaautor? Pudno unay, maikunatay kadi buyogen panagtalek a ti Biblia ket nasantuan?