‘Panagbiag a Sipapanunot iti Aldaw ni Jehova’
KAS INSALAYSAY NI LYLE REUSCH
MANIPUD iti kasapaan a malagipko, naisentro ti biag ti pamiliami iti nabileg a pammati iti umay a baro a lubong ti kinalinteg. Ibasa da nanang ken tatangko kadakami nga ubbing manipud iti Biblia maipapan ‘iti baro a langlangit ken ti baro a daga’ ken maipapan ‘ti baka ken ti uso nga agarab nga agkadua, ti leon manganto iti garami a kas iti baka a lalaki, ken ti bassit nga ubing ti mangidalanto kadakuada.’ Pinagbalinda a pudpudno unay dayta, a pampanunotek ti bagik a siak dayta bassit nga ubing a lalaki.—2 Pedro 3:11-13; Isaias 11:6-9.
Idi 1890’s ti lelongko, ni August Reush, naammuanna dagiti pamunganayan a kinapudno iti Biblia babaen iti pannakisinnurat ken ni Charles T. Russell. Nasaknap ti panangaskasabana iti uneg ken iti aglawlaw ti pagtaenganna idiay Northwest Territory iti Canada, itan Yorkton, Saskatchewan. Maulit-ulit a binalakadanna dagiti annakna a lallaki: “Annak, siputanyo ti 1914!” Ti panamati nga umadanin ti aldaw ni Jehova ti nanglapunos ken tatangko iti rikna ti kinaganat a nagtultuloy iti intero a panagbiagna ket nagbalin dayta a wagas ti panagbiagko.
Gagangayen a managpadagus da Nanang ken Tatang. Kankanayon a naggigimong ti maysa a grupo ti panagadal iti Biblia ti Saskatoon, Saskatchewan, Ecclesia of Bible Students iti pagtaenganmi. Dagiti agbambaniaga a manangaywan (a naawagan pilgrims) masansan nga agnaedda iti pagtaenganmi. Ti kabsatko a lalaki, ni Verne, ken ti kabsatko a babai, ni Vera, ken siak nagunggonaankam iti naespirituan. Kankanayon a mariknami ti kinapudno iti mensahe ti Pagarian ken ti kinaganat ti panangipakaammo iti dayta kadagiti dadduma. (Mateo 24:14) Ngem diak nabigbig a kadagiti masanguanan a tawtawen busbosekto ti kaaduan a paset iti biagko a mangitultuloy iti trabaho dagitoy a peregrino babaen ti panagserbi kas maysa nga agbambaniaga a manangaywan dagiti Saksi ni Jehova.
Idi 1927, inyakar ni Tatang ti pamilia idiay Berkeley, California. Idin, bayat ti kangitingitan iti panagbaba ti pinansial a kasasaad idi 1933, nagraduarak iti haiskul. Ti kabsatko a lalaki, ni Verne, ken siak imbilangmi ti bagbagimi a nagasat a makagun-od iti trabaho idiay paktoria ti Ford Motor Company idiay Richmond, California. Nupay kasta, maysa nga aldaw idi primavera iti 1935, nagpanunotak: ‘No agtrabahoak a sigagaget, agtrabahoak laengen a sigagaget maipaay iti napateg a banag.’ Dayta met laeng nga aldaw nagikkatak, ket iti sumaganad nga aldaw sinuratak ti maysa nga aplikasion nga agserbi idiay Bethel, ti sangalubongan a hedkuarter dagiti Saksi ni Jehova, idiay Brooklyn, Nueva York. Kalpasan ti itatabunok iti nakaragragsak a kumbension idiay Washington, D.C., idi Hunio 1935, naawatak nga agserbi idiay Bethel.
Panagserbi Idiay Bethel
Ni Nathan Knorr, ti manedyer ti paktoria, pinagtrabahonak idiay pangmanteneran iti pasdek. Sisiak ti trabahador. Kas 20-años nga agtutubo, mariknak a nakapatpategak. Makapanak a siwayawaya iti sadinoman a paset ti paktoria, ket awan ti mangsitsitar no ania ti ar-aramidek. Inapresiar ni Kabsat Knorr ti panangaramidko iti trabahok, ngem nadlawna ti parikut iti kababalinko. Inkagumaannak nga impluensiaan tapno mapatanorko ti kinapakumbaba.
Nupay kasta, nabayag bassit sakbay a nabigbigko a ni Kabsat Knorr pudno a padpadasennak a tulongan. Gapuna nagpakawanak gapu iti kababalinko ket inyebkasko ti determinasion nga agtignay a nasaysayaat. Daytat’ nangrugian ti napaut, nabara a relasion ken Kabsat Knorr, nga idi Enero 1942 nagbalin a maikatlo a presidente ti Watch Tower Society.
Malaksid iti trabaho a panangmantener, nasursurok a paandaren dagiti kaaduan a makina idiay pagdaitan iti libro wenno tumulong kadakuada. Idi agangay nagtrabahoak iti opisina, agsurat ken mangituding iti trabaho iti paktoria. Ti primavera ken ti kalgaw iti 1943 ket nangnangruna nga okupado ken nakaragragsak a tiempo. Ti lubong adda iti tengnga iti Gubat Sangalubongan II, ket inibturan dagiti Saksi ni Jehova ti pannakaraut, pannakaaresto, ken pannakasentensia iti pagbaludan maigapu ti amin a kita ti di nainkalintegan a pammabasol. Idi 1940 impaulog ti Korte Suprema ti E.U. a mabalin nga ikalikagum dagiti eskuelaan kadagiti estudianteda ti panagsaludo iti bandera. Daytoy tinignayna ti kinaranggas iti 44 kadagiti 48 nga estado idi. Naikkat dagiti ubbing a Saksi kadagiti eskuelaan, naaresto dagiti nagannak, ket pinaruar dagiti managderraaw dagiti Saksi manipud iti ili. Napaltogan dagiti indibidual, dadduma ti nabukbokan ti alkitran ken dutdot.
Bayat ti pannakidangadang dagiti Saksi kadagiti korte, dagiti pammilin ti korte, alegato, ken dagiti dokumento nga agtaud kadagiti abogado ti Sosiedad dumtengda amin iti lamisaanko tapno maiprenta. Nagtrabahokam amin iti ad-adu nga oras tapno masabetmi dagiti petsa ti pannakasapulda. Dagiti nagresulta a pangngeddeng ti Korte Suprema idi Mayo ken Hunio 1943—idi 12 kadagiti 13 a kaso ti naikeddeng a pabor kadagiti Saksi ni Jehova—nagbalin a paset iti rekord ti legal a historia. Agyamanak ti pannakapaliiwko a mismo no kasano a linuktan ni Jehova ti dalan iti panangikalintegan ken panangpaneknek iti naimbag a damag.—Filipos 1:7.
Ti Teokratiko nga Eskuelaan ti Panagministro
Iti dadduma a pamay-an nakakapkapuy ti pannakakabalmi kadagidi nga al-aldaw a mangitungpal iti nagdakkelan a trabaho a naipadto idiay Mateo 24:14, nga isu, ‘ti panangikasaba iti naimbag a damag ti Pagarian iti isuamin a daga sakbay a dumteng ti panungpalan.’ Ni Kabsat Knorr, kas presidente ti Sosiedad, nakitana ti pannakasapul iti programa ti edukasion. Agraman dagiti dadduma a lallaki a miembro ti pamilia ti Bethel, nakaawatak ti imbitasion nga agpalista iti “Adelantado a Kurso iti Teokratiko a Panagministro.” Daytoy kamaudiananna nagbalin a ti Teokratiko nga Eskuelaan ti Panagministro, nga agan-andar pay laeng kadagiti kongregasion dagiti Saksi ni Jehova nanipud idi 1943.
Naggigimongkami idiay paggigimongan ti pamilia ti Bethel iti rabii ti Lunes, Pebrero 16, 1942, ket ni Kabsat Knorr ti nangted iti umuna a palawag a mangisuro. Ti temana ket “Dagiti Manuskrito ti Biblia.” Ni Kabsat T. J. Sullivan isu ti manangaywan ti eskuelaan ket nangited iti balakad a mangtulong kadakami a rumang-ay. Idi agangay naikkanak iti asaynmen a manangaywan iti eskuelaan ti Bethel, isu a minatmatak a dakkel a pribilehio. Ngem daytat’ tiempo manen ti pannakadisiplina.
Nalabes ti panangbabalawko ken nagkurangak iti umiso a panagraem iti maysa a nataenganen a lalaki, gapuna prangka nga imbaga ni Kabsat Knorr kaniak: “Awan ti mangapresiar iti nagubsang a panangituraymo.” Idi nailawlawagnan a naimbag ti puntona ket nakaron ti pannakapabainko, limmamuyoten ti panagkita dagiti dadakkel a kolor kape a mata ni Kabsat Knorr. Iti naasi a timek, binasana ti Salmo 141:5: “Ti sililinteg danarennak koma laeng; isunto ti maysa a panagayat: ala babalawennak laeng; isunto ti kas sapsapo itoy ulok.” (King James Version) Namin-adu a daras nga inusarko dayta a teksto no rebbengek ti mangipaay iti mangkorehir a balakad kadagiti dadduma.
Sakbay ti panangrugi ti Teokratiko nga Eskuelaan ti Panagministro, sumagmamano laeng kadakami ti addaan iti gundaway nga agpalawag iti publiko. Idi natayen ni Kabsat Rutherford, sigagaget a nagtrabaho ni Kabsat Knorr a mangparang-ay iti abilidadna nga agpalawag. Ti kuartok idiay Bethel ket adda a mismo iti baba ti kuartona, ket mangngegko a mangsansanay iti panagpalawagna. Literal a dinosdosena a daras, a binasana iti napigsa ti palawag publiko a “Peace—Can It Last?” sakbay nga impalawagna idiay kumbension ti Cleveland idi 1942.
Iti Daldalan
Kalpasan ti panagserbik iti 13 a tawen idiay Bethel, tinudingannak ni Kabsat Knorr nga agserbi iti tay-ak kas manangaywan ti distrito. Iti ababa nga instruksionna iti baro a nakaitudingak, kinunana: “Lyle, addaankan ti gundaway a mangpaliiw a mismo no kasano ti pannakilangen ni Jehova iti ilina.” Sipapanunot itoy ken awitko ti dua a maleta, rinugiak ti karerak kas agbambaniaga a manangaywan idi Mayo 15, 1948. Sakbay a nangrugiak iti trabaho iti distrito, nagserbiak kas manangaywan ti sirkito iti sumagmamano a bulan.
Ti umuna a kompania, wenno kongregasion, a nagserbiak ket maysa a bassit a kongregasion iti away iti Waseca, Minnesota. Immunan a nagsuratak ken Dick Cain, ti company servant (kas pangawag idi iti mangidaulo a manangaywan) a sabtennak iti tren. Isut’ maysa nga espesial a payunir, ket tapno makissayan ti gastos, kaak-akarna pay laeng manipud iti ab-abanganna a kuarto, isu a nagnaedanna iti primavera, iti pagtaenganna iti kalgaw, a maysa a tolda. Nupay kasta, ti Minnesota iti Mayo ket saan met a pudno a panawen ti kalgaw! Iti dayta a rabii, agpigpigergerak iti tolda, pampanunotek no maibagayak iti kastoy a wagas ti biag. Nagpanatengak iti kasta unay a nagpaut iti adu a lawas, ngem naimbaganak.
Bayat dagidiay immuna a tawtawen no bumisbisitaak kadagiti nadumaduma a kongregasion ken sirkito, naggianak iti pagtaengan dagiti kakabsat, nga intugtugotko dagiti maletak. Napadasak dagiti amin a kita ti pagdagusan, agraman ti pannaturog iti datar iti kusina, iti sofa iti salas, iti napudot nga awan bentilasionna a bobeda. No dadduma agtaengak kadagiti pagtaengan nga adda bumusbusor a miembro ti pamilia iti pammatitayo. Idiay Wisconsin makalawas a pinerperrengnak ti di mamati nga asawa a lalaki bayat ti isasangpetko ken ipapanawko. Idi nagawid iti maysa a rabii a nabartek, nangngegko a namutbuteng nga “adda paltoganna,” ket inkeddengko a panawenen ti pumanaw. Ngem mammano dagiti di makaay-ayo a kapadasan ket pinaragsakda laeng ti nakaitudingak. Dagitoy nagbalinda a pagraragsakan kamaudiananna.
Nakasarakak ti Kadua
Malagipko a naimbag. Iti maysa nga asamblea sirkito idiay Tiffin, Ohio, nasabetko ti maysa a napintas, kolor kapet’ matana nga agtutubo a balasang, ni Leona Ehrman, manipud Fort Wayne, Indiana. Isut’ napadakkel met iti Kristiano a pammati ket maysa a matalek a payunir iti sumagmamanon a tawen. Ti kankanayon a panagbiahe dina ipalubos ti panagarem, ngem nagsinsinnuratkami. Ket, idi 1952, insaludsodko, “Umannugotka kadi?” ket kinunana, “Wen, umannugotak!” ket nagtulagkami. Nagkasarkami. Masansan a saludsodendakami no apay a dikam agindeg iti maysa a pagtaengan ken maaddaan ti pamilia, ngem kunaenmi nga addaankam ti pamilia—dagiti kakabsat a lallaki ken babbai, amma, ken inna iti 44 nga estado a nagserbianmi.—Marcos 10:29, 30.
Sinaludsod dagiti dadduma, ‘Dikay kadi mabannog ken makarikna iti isasardeng?’ Nariknami, namin-adu. Ngem kadakam a dua, no ti maysa maladladingitan, ti sabali agibtur. Naminsan nagsuratak pay iti kabsatko, ni Verne, a mangim-imtuod ti posibilidad ti panagtrabaho a kaduana iti negosio a panagpinta. Simmungbat a masansan a ninamnamana dayta agsipud ta nasingedkam unay idi dumakdakkelkam pay laeng. Nupay kasta, binalakadannak a tingitingek a naimbag ti pangngeddengko. Kalpasanna nalagipko ti maulit-ulit a sasao ni Kabsat Knorr kadagiti miembro ti pamilia ti Bethel: “Ti panagsardeng dina kasapulan ti panangikagumaan; kasapulan ti tured ken kinatarnaw ti panagtalinaed iti nakaitudingan.” Daytat’ nagsayaatan pay laeng a balakad.
Awan ti naasawaan nga agbambaniaga a manangaywan nga agpaut iti nakaitudinganna no awan ti maysa nga asawa a nasungdo ken mannakitinnulong, kas ti ipapaay ni Leona kaniak. Ti nabara, naayat a personalidadna ken kankanayon a naragsak a kababalinna kadagiti kongregasion ti namagbalin kenkuana nga ipatpateg dagiti rinibo. Pulos a diak mabannog a mangibagbaga kenkuana nga isut’ ay-ayatek unay. Dayta, siguradoak, ti nangtulong kenkuana nga agtalinaed met iti trabahona.
Pannakasaksi iti Bendision ni Jehova
Ti kangrunaan a trabaho ti manangaywan ti distrito naisentro iti asamblea sirkito, a sadiay isut’ agserbi a kas tserman, agpalawag iti publiko, ken manangaywan iti eskuelaan. Ti bendision ni Jehova itoy nga urnos mapaneknekan iti kinapudno a kadagiti ginasgasut nga asamblea sirkito nga inaywanak, awan kadakuada ti di naballigi. Pudno, daddumat’ nasinga, ngem awan ti nakanselar.
Idiay Wooster, Ohio, idi primavera iti 1950, bayat ti panangiyawagko iti pangserra a kanta iti sesion iti rabii ti Sabado, maysa a derraaw dagiti nasurok a sangaribo a bumusbusor ti naguummong iti ruar ti teatro a nakaaramidan ti asamblea. Dagiti managderraaw nangitugotda kadagiti adu a kahon ti bulok nga itlog nga ibarsakda kadakami bayat ti ipapanawmi. Gapuna tiningitingmi ti kasasaad ket intultuloymi ti programa babaen iti kankanta, kapkapadasan, ken improntu a palpalawag ti Biblia. Dagiti 800 a Saksi nagtalinaedda a nakalma ken naanus.
Iti alas 2:00 t.b., nakalamlam-ek ti klimana. Kasla agsagsagana a rummuar, dagiti attendant inruarda ti hose ti bombero ket rinugianda a dinalusan dagiti itlog a nagdisso iti makinsango a dalan. Naguummong manen dagiti managderraaw, a pinanawanda ti kinaimeng ti asideg nga estasion ti bus. Ngem ti tignay dagiti attendant ket maysa laeng a pangiturongan ti atension, ket siuulimek a pinaruarmi dagiti nagdengngeg iti makinlikud a ruangan. Sitatalged a nakagteng dagiti amin iti kotseda. Ti panangsinga dagiti managderraaw napasamak kadagiti dadduma pay nga asamblea idiay Ohio, idiay Canton, Defiance, ken Chillicothe. Ngem bumasbassiten dagiti naranggas a panagderraaw, bayat a dagiti pangngeddeng ti Korte Suprema iti E.U. a pabor kadatayo nangrugin a nagepekto kadagiti managdakdakes.
Kabayatanna kasapulan ti panagbalbaliw gapu iti parikut ti salun-at. Gapuna idi agtengnga iti 1970’s, siaasi nga intudingnak ti Sosiedad nga agserbi kas manangaywan ti sirkito iti makin-abagatan a California a sadiay assideg dagti kongregasion ket nalaka a magun-odan ti panagpaagas. Nupay no ti rebbengen ti manangaywan ti distrito ramanenna ti ad-adu a panagbiahe ken ti panangasikaso ken panangaywan kadagiti adu a sirkito, dagiti rebbengen ti manangaywan ti sirkito ramanenna ti panangurnos kadagiti asamblea sirkito ken panangtuding ken panangsanay kadagiti paset ti programa. Mainayon iti dayta, kasapulan met a maiyurnos ti Pioneer Service Schools ken mangisuro iti dayta. Gapuna ti trabaho ti agbambaniaga a manangaywan, iti distrito man wenno sirkito, ket maysa nga amin-tiempo, makagunggona a wagas ti panagbiag.
Inanamaen Pay Laeng ti Aldaw ni Jehova
Manipud iti kasapaan a malagipko nasurok a 70 a tawenen iti napalabas, kankanayon a nariknak ti kinaganat. Ti Armagedon ket kankanayon nga, iti pampanunotko, iti sumuno a bigat. (Apocalipsis 16:14, 16) Kas ken tatangko, ken ti amana, nagbiagak kas iti imparegta ti apostol, “kankanayon a pampanunotentayo ti kaadda ti aldaw ni Jehova.” Kankanayon a minatmatak ti naikari a baro a lubong kas ‘pudpudno nupay di pay nakita.’—2 Pedro 3:11, 12; Hebreo 11:1.
Daytoy a pananginanama a naipasagepsep kaniak manipud kinaubing matungpalton iti mabiit. “Ti baka ken ti uso agarabdanto nga agkadua,” “ti leon manganto ti garami a kas iti baka a lalaki,” ken “ti maysa a bassit nga ubing idalannanto ida.” (Isaias 11:6-9) Ti kasta a makapabileg puso a karkari impanamnama dagiti sasao ni Jehova ken Juan idiay Apocalipsis 21:5: “Daydiay situtugaw idi trono kinunana: ‘Adtoy pagbalinek a baro ti isuamin a bambanag.’ Kasta met, kunana: ‘Isuratmo, ta dagitoy a sasao papatien ken napudnoda.’”