Ti Kaputotan ti 1914​—Apay a Napateg?

“Ammo dagiti managbasami a kadagiti adun a tawen padpadaananmin daytoy a Panawen nga agpatingga buyogen nakaayay-ay a panawen ti riribuk, ket inanamaenmi a bumtak dayta buyogen kinakellaat ken bileg saan a mabayag kalpasan ti Oktubre, 1914.”​—Manipud The Watch Tower and Herald of Christ’s Presence, Mayo 15, 1911.

MANIPUD 1879 ti magasin a pagaammo idi kas The Watch Tower and Herald of Christ’s Presence (pagaammo itan kas The Watch Tower Announcing Jehovah’s Kingdom) masansan nga intudona ti 1914 kas maysa a namarkaan a tawen idiay padto ti Biblia. Bayat nga immasideg dayta a tawen, napalagipan dagiti managbasa a “maysa a nakaayay-ay a panawen ti riribuk” ti mainanama.

Daytoy nga impormasion ket impablaak a naimbag dagiti Kristiano, a nangibatay iti daytoy iti pannakatarusda maipapan iti “pito a pampanawen” ken “ti panawen dagiti Gentil” a nadakamat idiay Biblia.a Naawatanda a daytoy a panawen ket 2,520 a tawen​—mangrugi iti pannakaparmek iti kadaanan a Davidiko a pagarian idiay Jerusalem ken agpatingga iti Oktubre 1914.b​—Daniel 4:16, 17; Lucas 21:24, King James Version.

Idi Oktubre 2, 1914, ni Charles Taze Russell, presidente idi ti Watch Tower Bible and Tract Society, situtured nga impakaammona: “Nagpatinggan dagiti Panawen Gentil; nalpasen ti al-aldaw dagiti arida.” Anian a pimmudno dagiti sasaona! Di makita dagiti mata ti tao, idi Oktubre 1914 maysa a pasamak a makagunggon-lubong ti kinapategna ti naaramid idiay langit. Ni Jesu-Kristo, ti permanente nga Agtawid iti “trono ni David,” rinugianna ti panagturayna kas Ari iti intero a sangatauan.​—Lucas 1:32, 33; Apocalipsis 11:15.

‘Ngem,’ mabalin nga iyimtuodyo, ‘no ni Kristo nangrugi nga agturay idi 1914, apay a kimmaro dagiti kasasaad ditoy daga?’ Agsipud ta ti di makita a kabusor ti sangatauan a ni Satanas ket adda pay laeng. Aginggat’ 1914, ni Satanas makapan pay idiay langit. Dayta a kasasaad ket nagbaliw idi a naipasdeken ti Pagarian ti Dios idi 1914. “Bimtak ti gubat idiay langit.” (Apocalipsis 12:7) Ni Satanas ken dagiti demoniona naabakda ken naitappuakda ditoy daga, buyogen makadidigra nga epektona iti sangatauan. Impakpakauna ti Biblia: “Ay-ay pay iti daga ken iti baybay, ta immulog kadakayo ti Diablo, nga addaan dakkel a pungtot, nga ammona a bassiten ti tiempona.”​—Apocalipsis 12:12.

Idi umuna a siglo K.P., kuna ni Jesus a ti di makita a kaaddana kas baro nga Ari ti daga ket markaanto ti makita a pagilasinan. Isut’ napagsaludsodan: “Anianto ti pagilasian ti kaaddam ken ti panungpalan ti sistema ti bambanag?” Ti sungbatna? “Tumakderto ti nasion maibusor iti sabali a nasion ken pagarian maibusor iti pagarian, ken addanto kinakirang ti taraon ken ginggined iti nagduduma a disso. Amin dagitoy isuda ti pangrugian dagiti ladingit.”​—Mateo 24:3, 7, 8.

Maitutop unay, ti gubat a bimtak idi 1914 ket napakuyogan kadagiti nakaro a kinakirang ti taraon, yantangay ti gagangay a panangpataud iti taraon ket natungday iti nasurok nga uppat a tawen. Ania met ngay maipapan “ginggined iti nagduduma a disso”? Iti dekada a simmaruno iti 1914, saan a kumurang ngem sangapulo a makadadael a ginggined ti nangpapatay iti nasurok a 350,000 a tao. (Kitaenyo ti kahon.) Pudno, ti kaputotan ti 1914 napasaranna ti “pangrugian ti ladingit.” Ket sipud idin, dagiti ladingit kankanayondan a dimteng iti porma dagiti natural a didigra, bisin, ken nakaad-adu a gubat.

Nupay kasta, ti damag maipapan iti pannakaipasdek ti Pagarian ti Dios idi 1914 ket naimbag a damag gapu ta dayta a Pagarian ti mangispalto iti daytoy a daga manipud pannakadadael. Kasano? Ikkatennanto amin nga ulbod, managinsisingpet a relihion, narugit a gobierno, ken ti dakes nga impluensia ni Satanas. (Daniel 2:44; Roma 16:20; Apocalipsis 11:18; 18:4-8, 24) Kasta pay met, ipagtengnanto dayta ti maysa a baro a lubong a “pagtaengan ti kinalinteg.”​—2 Pedro 3:13.

Di nagbayag kalpasan Gubat Sangalubongan I, dagiti napasnek nga Estudiante ti Biblia, kas pannakaawag idi dagiti Saksi ni Jehova, rinugianda a maawatan ti pribilehioda maipanggep iti sabali pay nga aspeto ti pagilasinan ti kaadda ni Jesus kas Ari. Impakpakauna ni Jesu-Kristo: “Daytoy naimbag a damag ti pagarian maikaskasabanto iti amin a mapagnaedan a daga agpaay a pammaneknek kadagiti amin a nasion; iti kasta umayton ti panungpalan.”​—Mateo 24:14.

Manipud babassit a pangrugian idi 1919, awan sarday nga intultuloy dagiti Saksi ni Jehova nga iwaras “daytoy naimbag a damag.” Kas resultana, minilion manipud nasurok a 200 a daga ti maur-urnong itan kas sakop ti Pagarian ti Dios. Ket anian a bembendision ti agur-uray kadagitoy a sakop! Ti Pagarian pukawennanto ti gubat, bisin, krimen, ken panangparigat. Maparmeknanto pay ti sakit ken ipapatay!​—Salmo 46:9; 72:7, 12-14, 16; Proverbio 2:21, 22; Apocalipsis 21:3, 4.

Sakbay a lumabas ti kaputotan ti 1914, ti trabaho a panangikasaba ti Pagarian maaramidnanton ti panggepna. “Kalpasanna,” impakpakauna ni Jesus, “addanto dakkel a rigat a nanipud idi punganay ti lubong agingga ita, awan pay kasta a napasamak, ket awanto metten iti uray kaano. Kinapudnona, no dagita nga aldaw saanda koma a napaababa, awan koma ti lasag a maisalakan; ngem gapu kadagiti napili dagita nga aldaw mapaababadanto.”​—Mateo 24:21, 22.

Dikay aramiden ti biddut nga inaramid ti sakbay-1914 a kaputotan. Saanto a kankanayon nga agtultuloy dagiti bambanag kas iti kasasaadda ita. Dagiti makapakellaat a panagbalbaliw ket adda iti asideg. Ngem kadagidiay agtignay a sisisirib, adda dagiti nakaskasdaaw a panginanamaan.

Umimdengkayo, ngarud, kadagiti sasao ti mammadto idi ugma: “Birukenyo ni Jehova, dakayo amin a naemma iti daga . . . Birukenyo ti kinalinteg, birukenyo ti kinaemma. Nalabit maitalimengkayto iti aldaw ti pungtot ni Jehova.” (Sofonias 2:3) Kasanotayo a maipakat daytoy a balakad? Dagiti sumaganad nga artikulo tumulongda a sumungbat iti dayta a saludsod.

[Dagiti Footnote]

[Tsart iti panid 7]

Dagiti Ginggined iti Dekada a Simmaruno iti 1914

Petsa: Lugar: Natay:

Enero 13, 1915 Avezzano, Italia 32,600

Enero 21, 1917 Bali, Indonesia 15,000

Pebrero 13, 1918 Kwangtung Province, China 10,000

Oktubre 11, 1918 Puerto Rico (makinlaud) 116

Enero 3, 1920 Veracruz, Mexico 648

Setiembre 7, 1920 Reggio di Calabria, Italia 1,400

Disiembre 16, 1920 Ningsia Province, China 200,000

Marso 24, 1923 Szechwan Province, China 5,000

Mayo 26, 1923 Iran (amianan a daya) 2,200

Setiembre 1, 1923 Tokyo-Yokohama, Japan 99,300

Manipud listaan ti “Significant Earthquakes of the World” iti libro a Terra Non Firma, ni James M. Gere ken Haresh C. Shah.