Dagiti Buya Manipud Naikari a Daga

Sinai​—Bantay ni Moises ken ti Kaasi

NO MAPANUNOTYO ti Bantay Sinai, nalabit malagipyo ni Moises. Apay? Agsipud ta inawat ni Moises ti Linteg ti Dios iti maysa a bantay ti Peninsula ti Sinai. Sadino a bantay? Posible a ti naiparang iti ngato.a

Idiay makin-abagatan a paset ti peninsula, iti agarup tengnga iti baet dagiti sanga ti Nalabaga a Baybay, adda turod nga addaan dua a tuktok. Maiyataday ti lugar kadagiti pasamak iti Biblia a nakairamanan ni Moises. Maaw-awagan iti Jebel Musa ti maysa a tuktok, kayatna a sawen “Bantay ni Moises.”

Dagiti nadumaduma a pasamak iti Biblia ti mamagtutop iti dayta a nagan. Malagipyo pay aya nga ipaspastor ni Moises dagiti karnero ni Jetro idi nagparang ti maysa nga anghel iti dumardarang a kayo? Sadino daydi? Kuna ti Biblia nga idiay ‘Horeb, ti bantay ti pudno a Dios,’ a naawagan met Bantay Sinai. (Exodo 3:1-10; 1 Ar-ari 19:8) Kalpasan ti panangiruar ni Moises iti ili ti Dios iti Egipto, impanna ida ditoy. Kuna ti Exodo 19:2, 3 a “nagkampo ti Israel sadiay iti sango ti bantay. Ket ni Moises napan iti pudno a Dios, ket ni Jehova inayabanna nanipud iti bantay.”

Dayta ti damo nga isasang-at ni Moises iti Bantay Sinai, ket saan nga agingga iti bakras laeng ti inulina. Mabasatayo: “Ket bimmaba ni Jehova iti rabaw ti Bantay Sinai iti tuktok ti bantay. Ket ni Jehova inayabanna ni Moises a dumanon iti tuktok ti bantay.”​—Exodo 19:20.

Ikarkarigatan a sang-aten dagiti rinibo a turista itatta ti natandaan a dalan iti rabii tapno madanonda ti tuktok, agtalinaedda a mangur-uray ti ileleggak ti init, sada sumalog no agtengnga ti aldaw. Saan a kasta idi ken Moises. Kinuna ti Dios kenkuana: “Dumanonka kaniak iti bantay ket agyanka kaniak idiay, ket itdekto kenka dagiti taptapi a bato ken ti linteg.” Iti dayta a gundaway “uppat a pulo nga aldaw ken uppat a pulo a rabii a nagyan ni Moises iti bantay.”​—Exodo 24:12-18.

Isu a maawatantayo a naisinggalut ti nagan ni Moises iti daytoy a bantay, ngem apay a ti “kaasi” naipaset iti nagan? Bueno, bayat nga adda ni Moises sadiay nga umaw-awat ti Linteg, nagaramid iti minamaag a banag dagiti tao iti kapatagan iti baba (mabalin nga iti Kapatagan ti er-Raha iti ladawan). Pinilitda ti kabsat ni Moises nga agaramid iti maysa a dios. Kinuna ni Aaron: “Mangkettakayo kadagiti ar-aritos a balitok . . . ket yegyo ida kaniak.” Gapuna nagaramidda ti balitok a sinan-urbon ti baka a pagdaydayawan. Daytoy ti namagpungtot iti pudno a Dios ken nagtungpal iti pannakapapatay dagiti rinibo. (Exodo 32:1-35) Ngem naipakitaan ti asi ni Aaron ken nailaksid. Apay?

Ti sinao ti Dios idiay Exodo 32:10 ipasimudaagna a saanna a minatmatan ni Aaron kas ti kangrunaan a nangisungsong iti dakes nga inaramid ti Israel. Ket idi dimteng ti panangikeddeng, “amin dagiti annak a lallaki ni Levi” dimmasigda iti Dios, nga awan duadua a karaman ni Aaron. (Exodo 32:26) Isu a nupay nakabasol ni Aaron, kinaasian ti Dios idiay sakaanan ti Bantay Sinai.

Kalpasanna, tinarigagayan ni Moises a maam-ammo a nasayaat ni Jehova ken makita ti dayagna. (Exodo 33:13, 18) Nupay imposible a makita ni Moises ti rupa ti Dios, imparang ni Jehova kenkuana ti dayagna, nga impaganetgetna a “kaasian[nan]to ti kayat[nan]to a kaasian.” (Exodo 33:17–34:7) Maiyanatup unay nga inyunay-unay ti Dios ti asina, ta masansan nga usaren ti Biblia ti “asi” mainaig iti pannakilangen ti Dios iti Israel a nakitulaganna idiay Sinai.​—Salmo 103:7-13, 18.

Makakita dagiti agpasiar iti Bantay Sinai itatta ti maysa a monasterio iti sakaananna, a nikaanoman a mangipalagip iti maysa iti pudno a panagdayaw a nasursuro ni Moises iti tuktok ti bantay. Imbes ketdi, naisentro kadagiti ladawan ti relihion idiay monasterio. Ti naiparang ditoy ket “Ti Agdan nga Agturong iti Paraiso.” Naibatay daytoy iti libro ni John Climacus, maysa a Bizantino a monghe. Kalpasan a nangbusbos ti 40 a tawen iti maysa a selda ti monasterio, nagbalin a monghe iti monasterio ken nagsurat maipapan iti simboliko nga agdan nga agturong idiay langit. Ngem paliiwenyo ta nailadawan dagiti dadduma a klero kas guyguyoden dagiti demonio nga agturong iti agnanayon a pannakatutuok iti umap-apuy nga impierno. Maysa a napatak a ladawan, ngem saan a nainkasuratan!​—Eclesiastes 9:5, 10; Jeremias 7:31.

Maisupadi iti dayta ulbod a sursuro, ti kinapudno ket ti Mannakabalin-amin ket “maysa a Dios a naasi ken managparabur, nainayad nga agpungtot, ken aglaplapusanan iti naayat a kinamanangngaasi ken kinapudno.” (Exodo 34:6) Immadani ni Moises iti daytoy manangngaasi a Dios idiay Bantay Sinai.

[Footnote]

[Picture Credit Line iti panid 8]

Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.

[Picture Credit Line iti panid 9]

Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.

[Picture Credit Line iti panid 9]

Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.