Ni Jehova—Ti Pudno ken Sibibiag a Dios
NAGSAO ni Faraon nga ari ti Egipto a buyogen ti panangkarit ken pananglais idi a sinaludsodna: “Siasino ni Jehova?” (Exodo 5:2) Kas naipakita iti napalabas nga artikulo, inyeg dayta a kababalin dagiti saplit ken ipapatay kadagiti Egipcio, agraman ti pannakaitanem ni Faraon ken ti armadana iti baybay.
Iti kadaanan nga Egipto, pinaneknekan ni Jehova a Dios nga isu ket nabilbileg ngem dagiti ulbod a didiosen. Ngem adu pay ti maammuantayo maipapan kenkuana. Ania dagiti sumagmamano a parupa ti personalidadna? Ken aniat’ dawatenna kadatayo?
Ti Nagan ken Dayawna
Idi adda dinawatna iti Faraon ti Egipto, saan a kinuna ni Moises: ‘Kastoy ti kuna ti Apo.’ Imbilang ni Faraon ken dagiti dadduma pay nga Egipcio dagiti adu nga ulbod a didiosenda kas appo. Inusar ketdi ni Moises ti nagan ti Dios a Jehova. Nangngegna a mismo dayta a naisao manipud ngato idi nga adda iti asideg ti sumsumged a bassit a kayo iti daga ti Madian. Kastoy ti kuna ti naipaltiing a rekord:
“Intuloy ti Dios ti nakisao ken Moises ket kinunana kenkuana: ‘Siak ni Jehova. . . . Nangngegko ti asug dagiti annak ti Israel, nga ad-adipnen dagiti Egipcio, ket malagipko ti tulagko. Ngarud, ibagam kadagiti annak ti Israel, “Siak ni Jehova, ket ilapsutkayto kadagiti pammarparigat dagiti Egipcio ket ispalenkayto iti panangadipenda, ket subbotenkayto iti siuunnat a takkiag ken kadagiti naindaklan a panangukom. Ket alaenkayto nga ilik, ket siakto ti Diosyo; ket maammuanyonto a siak ni Jehova a Diosyo a mangilapsut kadakayo kadagiti pammarparigat dagiti Egipcio. Ket iyegkayto iti daga [ti Canaan] nga insapatak nga ited ken ni Abraham, ni Isaac ken ni Jacob [a kapuonanyo]; ket itedkonto a kukuayo. Siak ni Jehova.”’”—Exodo 6:1-8.
Kasta nga agpayso ti inaramid ni Jehova. Winayawayaanna dagiti Israelita iti pannakaadipen idiay Egipto ken intedna kadakuada ti daga ti Canaan. Kas inkarina, tinungpal ti Dios amin dagitoy. Anian a maitutop! Ti naganna a Jehova, kaipapananna “Isut’ Mamagbalin.” Idiay Biblia, nagaladan ni Jehova kas “Dios,” “Soberano nga Apo,” “Namarsua,” “Ama,” “ti Mannakabalin-amin,” ken “ti Kangatuan.” Ngem ti naganna a Jehova ti mangipabigbig kenkuana kas maymaysa a pudno a Dios a mangibanag kadagiti naindaklan a panggepna iti progresibo a pamay-an.—Isaias 42:8.
No basaentayo ti Biblia kadagiti orihinal a pagsasao a nakaisuratanna, masarakantayo ti nagan ti Dios iti rinibo a daras. Iti Hebreo, nairepresentar dayta iti uppat a konsonante a Yod He Waw He (יהוה), a maaw-awagan Tetragrammaton, a mabasa manipud kannawan nga agpakannigid. Dagidiay agsasao iti Hebreo isuda ti manginayon kadagiti bokales, ngem saan a masinunuo dagiti tao ita no ania dagidiay a bokales. Nupay anamongan dagiti dadduma ti Yahweh, ti porma a Jehova ti kadawyan a maus-usar ken maitutop a mangipabigbig iti Namarsuatayo.
Ti panangusar iti nagan a Jehova idumana met ti Dios iti daydiay maaw-awagan “Apok” idiay Salmo 110:1, a sigun iti maysa a patarus, kunana: “Ti APO [Hebreo, יהוה] kunana iti Apok, Agtugawka iti makannawanko, agingga a mapagbalinko dagiti kabusormo a pagbatayam.” (King James Version) Iti panangbigbig iti panagparang ti nagan ti Dios ditoy iti Hebreo a teksto, kastoy ti mabasa iti New World Translation: “Ni Jehova kunana iti Apok: ‘Agtugawka iti makannawanko agingga nga ikabilko dagiti kabusormo a pagbayatan dagiti sakam.’” Dagidiay a sasao ni Jehova a Dios naimpadtuan a tuktukoyenna ni Jesu-Kristo, nga inawagan ti nagsurat nga “Apok.”
Naidaydayaw ni Jehova idi kaaldawan ni Faraon. Babaen ken Moises, kinuna ti Dios iti dayta natangken panagpuspusona nga agturay: “Ita met laeng, ibaonko ti amin a pangdidigrak ita pusom ken kadagiti adipenmo ken kadagiti tattaom, tapno maammuam nga awan sabali a kas kaniak iti amin a daga. Ta ita nailayatkon koma ti imak tapno kabilenka ken dagiti tattaom iti angol ken tapno mapukawkan iti daga. Ngem, kinaagpaysona, pinalubosanka nga agbiag, tapno ipakitak kenka ti pannakabalinko ken tapno maibunannag ti naganko iti amin a daga.”—Exodo 9:14-16.
Maipapan iti ipapanaw ti Israel idiay Egipto ken ti pannakaparmek ti sumagmamano nga ari ti Canaan, kinuna ni Rahab a taga-Jerico kadagiti dua nga espia a Hebreo: “Ammok nga ited ni Jehova daytoy a daga kadakayo [dagiti Israelita], ket mabutengkami kadakayo, ket nagpulkok dagiti amin nga agnaed iti daga gapu kadakayo. Ta nadamagmi no kasano a pinagmaga ni Jehova dagiti danum ti Nalabaga a Baybay iti sanguananyo idi rimmuarkayo idiay Egipto, ken daydi inaramidyo kadagiti dua nga ari dagiti Amorreo iti ballasiw ti Jordan, da Sehon ken Og, isuda a pinapatayyo a tinalipupos. Idi nadamagmi dayta, nagrunaw ti pusomi, ket awanen ti natda nga ingel iti uray maysa gapu kadakayo, ta ni Jehova a Diosyo isu ti Dios idiay ngato sadi langit ken iti baba ditoy daga.” (Josue 2:9-11) Wen, nagsaknap ti dayaw ni Jehova.
Ni Jehova ken Dagiti Galadna
Impeksa ti salmista daytoy naimpusuan a tarigagay: “Maammuan koma dagiti tattao a siksika laeng, nga agnagan Jehova, ti Kangatuan iti amin a daga.” (Salmo 83:18) Yantangay sapasap ti kinasoberano ni Jehova, naikararag dagiti naidadanes a pasurot ni Jesus: “Soberano nga Apo, sika a nangaramid ti langit ken ti daga ken ti taaw ken ti amin nga adda kadakuada.” (Aramid 4:24) Ken anian a makaliwliwa a maammuan a ni Jehova isu ti “Managdengngeg iti kararag”!—Salmo 65:2.
Ayat ti kangrunaan a galad ni Jehova. Wen, “ti Dios isu ti ayat”—ti mismo a ladawan daytoy a galad. (1 Juan 4:8) Maysa pay, “kenkuana adda sirib ken pannakabalin.” Di matukod ti sirib ken awan pagpatinggaan ti pannakabalin ni Jehova, ngem pulos a dina abusuen ti pannakabalinna. (Job 12:13; 37:23) Masiguradotay met a kanayon a nainkalintegan ti pannakilangen ni Jehova kadatayo, ta “kinalinteg ken kinahustisia ti nagbatayan ti tronona.” (Salmo 97:2) No nakabasoltayo ngem managbabawi, maliwliwatayo iti pannakaammo a ni Jehova ket “maysa a Dios a manangngaasi ken naparabur, natanang nga agpungtot ken nawadwad iti naayat a kinamanangaasi ken kinapudno.” (Exodo 34:6) Saan ngarud a pagsiddaawan a mabalintay ti agrag-o iti panagserbi ken Jehova!—Salmo 100:1-5.
Ti Awan Kaaspingna a Nailangitan nga Ari
Kinuna ti Anak ni Jehova, ni Jesu-Kristo: “Ti Dios maysa nga Espiritu.” (Juan 4:24) Ngarud, awan ti tao a makakita ken Jehova. Kinapudnona, kinuna ni Jehova ken Moises: “Dika mabalin a kitaen ti rupak, ta awan ti tao a makakita kaniak ket agbiag.” (Exodo 33:20) Kasta unay ti kinadayag daytoy nailangitan nga Ari ta di mabalin a kitaen dagiti tao.
Nupay saantay a makita ni Jehova, naruay ti pammaneknek iti kaaddana kas Mannakabalin-amin a Dios. Kinapudnona, “dagiti di makita a galadna nalawag a makita manipud pannakaparsua ti lubong, ta maipakitada gapu kadagiti bambanag a naaramid, uray pay ti agnanayon a pannakabalin ken kina-Diosna.” (Roma 1:20) Ti daga—agraman dagiti ruot, kaykayo, bungbunga, natnateng, ken sabsabong nga adda kenkuana—paneknekanna ti kina-Dios ni Jehova. Saan a kas kadagiti awan serserbina nga idolo a didiosen, ni Jehova ti mangipapaay iti tudo ken kadagiti nabunga a tiempo. (Aramid 14:16, 17) Kitaenyo dagiti bituen iti rabii. Anian a naindaklan a pammaneknek iti kina-Dios ni Jehova ken abilidadna a mangorganisar!
Inorganisar met ni Jehova dagiti nasantuan, nasaririt nga espiritu a parsuana sadi langit. Kas nagkaykaysa nga organisasion, tungpalenda ti pagayatan ti Dios, kas kuna ti salmista: “Bendituenyo ni Jehova, O dakayo nga anghelna, a mannakabalin iti bileg, a manungtungpal iti saona, babaen ti panagimdeng iti timek ti saona. Bendituenyo ni Jehova, dakayo amin a buyotna, dakayo amin a ministrona, nga agar-aramid iti pagayatanna.” (Salmo 103:20, 21) Inorganisar met ni Jehova dagiti tattaona ditoy daga. Nasayaat ti pannakaorganisar ti nasion ti Israel, kasta met dagiti immuna a pasurot ti Anak ti Dios. Kasta met ita, addaan ni Jehova iti sangalubongan nga organisasion dagiti naregta a Saksi, a mangiwarwaragawag ti naimbag a damag a ti Pagarianna ket asidegen.—Mateo 24:14.
Ni Jehova ti Pudno ken Sibibiag a Dios
Naiparangarang ti kina-Dios ni Jehova iti nakaad-adu a pamay-an! Imbabainna dagiti ulbod a didiosen ti Egipto ken inyegna a sitatalged dagiti Israelita iti Naikari a Daga. Mangipaay ti sangaparsuaan iti nawadwad a pammaneknek ti kina-Dios ni Jehova. Ken awan a pulos ti pakaipadaanna kadagiti awan serserbina nga idolo a didiosen ti ulbod a relihion.
Impakita ni mammadto Jeremias ti nagdakkelan a nakaidumaan ni Jehova, ti sibibiag a Dios, kadagiti awan biagna nga idolo nga inaramid ti tao. Nagsayaat ti pannakaiyebkas dayta a panamaggiddiat iti Jeremias kapitulo 10. Malaksid kadagiti dadduma a banag, insurat ni Jeremias: “Ni Jehova isu ti pudno a Dios. Isu ti sibibiag a Dios ken ti agnanayon nga Ari.” (Jeremias 10:10) Ti sibibiag ken pudno a Dios, ni Jehova, ti namarsua kadagiti amin a banag. Inispalna dagiti Israelita nga agsagsagaba idi iti pannakaadipen idiay Egipto. Awan ti imposible kenkuana.
Sungbatanto ni Jehova, “ti agnanayon nga Ari,” ti kararag nga: “Amami nga addaka sadi langit, madaydayaw koma ti naganmo. Umay koma ti pagariam. Maaramid koma ti pagayatam, kas sadi langit, kasta met ditoy daga.” (1 Timoteo 1:17; Mateo 6:9, 10) Din agbayag, ti nailangitan a Mesianiko a Pagarian, nga addan iti ima ni Jesu-Kristo, agtignayto a maibusor kadagiti managdakdakes ken dadaelennanto amin dagiti kabusor ni Jehova. (Daniel 7:13, 14) Iserrekto met dayta a Pagarian ti natulnog a sangatauan iti baro a lubong a pangsagrapanda kadagiti agnanayon a bendision.—2 Pedro 3:13.
Adu pay ti nasken nga ammuen maipapan ken Jehova ken kadagiti panggepna. Apay a dikay ipasnek ti gumun-od iti kasta a pannakaammo ken agtignay a maitunos iti dayta? No aramidenyo daytoy, addaankayto iti pribilehio a mangtagiragsak iti biag nga agnanayon iti naindagaan a paraiso iti sidong ti turay ti Pagarian. Agbiagkayto iti panawen nga awanen ti ladingit, ut-ot, ken uray pay ipapatay ket ti pannakaammo ken Jehova agsaknap iti daga. (Isaias 11:9; Apocalipsis 21:1-4) Mabalin a dayta ti masakbayanyo no la ket ta biruken, masarakan, ken agtignaykayo a maitunos kadagiti naibatay-Biblia a sungbat iti saludsod a, “Siasino ni Jehova?”
[Picture Credit Line iti panid 7]
Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.