Silalagip ni Jehova Kadagiti Masakit ken Nataenganen
MABALIN a nakarigrigat ti maipasango iti “tiempo ti didigra.” (Salmo 37:18, 19) Mabalin a dumteng ti kasta a tiempo no lumakay wenno bumaket ken kumapuy ti maysa a tao. Mapasaran dagiti dadduma ti tiempo ti didigra no agsagabada iti grabe, napaut a sakit. Nalabit mariknada a ti sakitda ti kasla mangtengtengngel iti biagda, nga iturayanna ti amin a panunot ken tignayda.
Nupay kasta, makaliwliwa a lagipen a sikikita ni Jehova kadagiti amin nga adipenna. Maragsakan ti pusona no itultuloy dagiti napudno nga adipenna nga ipakita ti kinasungdo ken sirib iti baet ti kinalakay/kinabaket, sakit, wenno dadduma pay a makasuot a kasasaad. (2 Cronicas 16:9a; Proverbio 27:11) Ipanamnama ni Ari David kadatayo: “Asideg ni Jehova kadagiti amin nga umawag kenkuana, . . . ken denggenna ti asugda.” Wen, makitana ti panagrigrigatda; pakirdenna ida babaen ti espirituna. “Ket isalakanna ida.” Silalagip kadakuada ken tulonganna ida nga agibtur. (Salmo 145:18, 19) Ngem datayo met ngay? Kas ken Jehova, silalagiptay kadi kadagiti masakit ken nataenganen?
Iti daytoy agdama a sistema, dagiti pagkapuyan gapu iti sakit wenno kinalakay ket paspasamak iti biag a di mailibak. Masapul nga ibturantayo dagitoy agingga a maibanag ni Jehova ti panggepna agpaay iti daga ken sangatauan. Adu ita dagiti lakay ken baket unayen, isu nga adu ti makaammo kadagiti pagkapuyan dagiti nataenganen. Maysa pay, nupay ubingda pay laeng, adu ti nagbalin nga inutil wenno agpegpeggad ti biagna gapu iti aksidente wenno sakit. Agingga nga adda pay la ditoy daytoy duduogan a lubong, agtalinaed ti sakit ken panaglakay kas dadakkel a karit.
Anian ti panangipategtayo kadagiti masakit ken nataenganen a pagulidanan “ti panagsagaba iti dakes ken ti kinaanus”! Wen, “naganentayo a naragsak dagiti nagitured.” (Santiago 5:10, 11) Adu a nataenganen a nakapsut itan ti nakiramraman iti adu a tawen iti panangisuro, panangsanay, ken panangmolde kadagiti mangidadaulo ita iti kongregasion. Adu a nataenganen ti maragsakan met a makakita kadagiti annakda a makipaspaset iti amin-tiempo a ministerio.—Salmo 71:17, 18; 3 Juan 4.
Apresiarentayo met dagiti kakabsattayo nga, iti baet ti grabe a sakit a sagsagabaenda, mapabilegdatayo pay laeng babaen ti kinamatalekda. No paneknekan dagitoy ti di maisin a namnamada, maliwliwa ken mapabilegda ti pammati dagiti sabsabali. Ti talna ti panunot ken pannakapnekda iyanninawna ti pammati a pudno a maikari a tuladen.
Maburiboran la ketdi ti maysa a tao no maammuanna nga adda kanserna, maatake iti puso, wenno maipasidong iti dadduma pay a kasasaad a mangbalbaliw a mamimpinsan iti biagna. Masuot met iti kasta unay dagiti nagannak iti pannakakitada kadagiti annakda nga agsaksakit wenno agsagsagaba gapu iti aksidente. Kasano a makatulong dagiti sabsabali? Ti kasta a tiempo ti didigra subokenna ti intero a Nakristianuan a panagkakabsat. Ikkannatay dayta iti gundaway a mangipaneknek a ‘ti pudno a gayyem maysa a kabsat a nayanak a maipaay iti didigra.’ (Proverbio 17:17) Siempre, saan a mangnamnama dagiti amin a masakit ken nataenganen iti personal a tulong ti tunggal kameng ti kongregasion. Ngem babaen ti espiritu ni Jehova, adu ti matignay a tumulong iti nadumaduma a wagas. Ket dagiti panglakayen naalibtakda a mangkita nga awan ti mabaybay-an.—Kitaenyo ti Exodo 18:17, 18.
Maawatanyo Koma Ida
Iti panangtulong iti maysa a tao, napateg ti nasayaat a komunikasion. Sapulen dayta ti panawen, anus, ken pannakipagrikna. No tumulongkayo, siempre tarigagayanyo ti ‘mangpabileg babaen kadagiti sasao’; ngem umuna pay a dumngegkayo a naimbag sakbay nga agsao wenno agtignaykayo, ta no saan agbalinkayo a ‘makatuok a mangliwliwa.’—Job 16:2, 5.
No dadduma marigatan dagiti masakit ken nataenganen a mangilinged iti pannakaupayda. Adu ti agtarigagay a makalasat a sibibiag iti dakkel a rigat, ngem ita amkenda amangan no saandan a mauray pay ti dakkel a rigat. Kasta met, masansan a mabannog ken mariribukanda gapu iti sasaadenda. Kadakuada, maysa a pannakidangadang ti panangtaginayon iti pammati a nabiag ken natibker, aglalo no didan kabaelan ti makipaset a naan-anay iti Nakristianuan a ministerio. Sinarungkaran ti maysa a Kristiano a panglakayen ti maysa a nataenganen a sister; idi makipagkararag kenkuana, indawat ti panglakayen a pakawanen koma ni Jehova dagiti basbasoltayo. Kalpasan ti kararag nadlawna nga agsangsangit ti sister. Inlawlawag ti sister a mariknana a kasapulanna ti naipangruna a pammakawan ni Jehova gapu ta dinan kabaelan ti mangasaba iti binalaybalay. Wen, ti pannakarikna iti kinaawan wenno kinakurang ti kabaelan, nupay masansan nga awan pakaibatayanna, mabalin a pagleddaangenna iti kasta unay ti maysa a tao.
Sipapanunotkayo koma a ti panagdandanag ken pannakabannog maapektaranna ti nasimbeng a panagpampanunot. Gapu kadagiti pagkapuyan iti kinalakay wenno pannakariribuk a parnuay ti makapakapsut a sakit, mabalin a marikna ti maysa a tao nga isu ket binaybay-anen ni Jehova. Mabalin a kastoy ti kunana: “Ania aya ti naaramidko? Apay a siak pay?” Laglagipenyo ti kuna ti Proverbio 12:25: “Ti bantot iti puso ti maysa a tao mamagdumog kenkuana, ngem ti naimbag a sao paragsakenna.” Mangpanunotkayo kadagiti naimbag a sao a makaliwliwa. Dagiti nataenganen a marigrigatan mabalin nga ibagada pay ketdi a kayatdan ti matay, kas ken ni Job. Dikay koma maklaat; maawatanyo koma ida. Ti kasta a reklamo saanna a kanayon a paneknekan ti kinakurang ti pammati wenno panagtalek. Inkararag ni Job a ‘mailemmeng koman iti Sheol,’ ngem dagiti simmaruno a sasaona ipakitana ti natibker a pammatina nga isu ket pagungarento ni Jehova inton dumteng ti tiempo. Ti natibker a pammati tulonganna ti maysa a tao nga agtalinaed a nadekket ken ni Jehova nupay agsagsagaba ken madukdukotan.—Job 14:13-15.
Panangraem Kadagiti Masakit ken Nataenganen
Nagpateg ti panangtrato kadagiti masakit ken nataenganen a buyogen ti panagraem ken dignidad. (Roma 12:10) No saanen a kas iti sigud ti kaalibtakda nga agtignay, wenno no limitadon ti maaramidanda, anusanyo ida. Dikay agdardarasudos a makibiang ken mangaramid kadagiti pangngeddeng agpaay kadakuada. Uray no kasano ti kapasnektayo no naturaytayo met, mapukaw ti sabali a tao ti panagraemna iti bagina. Iti maysa a doctoral thesis a naipablaak idi 1988, inlawlawag ni Jette Ingerslev, maysa a managsukisok, no aniat’ imbilang ti maysa a grupo dagiti agtawen iti 85 a kapatgan iti kalidad ti biagda: “Tallo ti dinakamatda a napateg unay: ti kaaddada iti denna dagiti kakabagian; nasayaat a salun-at; ken kamaudiananna, pannakabael a mangaramid kadagiti bukodda a pangngeddeng.” Laglagipenyo nga idi lakayen ni patriarka a Jacob, saan a dagiti annakna a lallaki ti nakaammo a nagdesision agpaay kenkuana; rinaemda dagiti dawatna.—Genesis 47:29, 30; 48:17-20.
Masapul met a raementayo dagiti masakit. Adda maysa a panglakayen a saanen a makapagsao, makabasa, ken makasurat gapu iti maysa a kamali a napasamak bayat ti operasion. Nakaro a didigra daytoy, ngem inaramid dagiti padana a panglakayen ti amin a kabaelanda tapno saanna a panunoten nga awanen ti serserbina. Ibasada kenkuana dagiti amin a surat iti kongregasion ken iramanda iti panagplano kadagiti dadduma pay a banag a pakaseknan ti kongregasion. Iti miting dagiti panglakayen, ikagumaanda nga ammuen ti kapanunotanna. Ipariknada nga isu ket ibilangda pay laeng a padada a panglakayen ken apresiarenda ti kaaddana. Iti kongregasion Kristiano, adda maaramidan ti tunggal maysa kadatayo tapno marikna dagiti masakit wenno nataenganen a saanda a ‘napagtalaw’ wenno naipuera.—Salmo 71:9.
Tulongan Ida a Gumun-od iti Naespirituan a Pigsa
Kasapulantay amin ti naespirituan a taraon tapno agtalinaed a nabiag ken natibker ti pammatitayo. Dayta ti gapuna a maparegtatayo nga agbasa iti Biblia ken kadagiti publikasion ti Biblia iti inaldaw ken sireregta a makipaset kadagiti Nakristianuan a panaggigimong ken iti panangasaba. Masansan a kasapulan dagiti masakit ken nataenganen ti tulong tapno maaramidanda daytoy, ket napateg nga aramidentayo ti praktikal iti kasasaadda. Makaparagsak ta adu pay laeng ti makabael a makigimong no maipaayanda iti transportasion ken bassit a tulong idiay Kingdom Hall. Makaparegta iti kongregasion ti pannakigimongda. Makaliwliwa ken makapabileg pammati ti panagibturda.
Adu dagiti masakit ken nataenganen a mabalin met a maaddaan iti makagunggona a pannakipaset iti Nakristianuan a ministerio. Mabalintay nga iraman dagiti dadduma iti maysa a grupo a nakakotse a mapan mangasaba, ket sigurado a maragsakanda no mabalinanda ti mangaramid iti sumagmamano nga isasarungkar. No saanen a posible daytoy, makasarakda iti rag-o iti impormal a panangasaba kadagiti makasaritada. Adda kanser ti maysa a sister ket yantangay mabilbilangen dagiti aldawna inaramidna ti amin a kabaelanna a nangikasaba ti naimbag a damag. Ti natured a panangasabana ket maysa a pammaregta kadagiti amin. Isu pay ketdi ti nangiplano iti pumponna tapno maipaay ti nasayaat a pammaneknek kadagiti di mamati a kabagian, katrabahuan, ken kaarrubana. Iti kasta, ti nakakaasi a kasasaadna “nagbanag a nangparang-ay iti naimbag a damag,” ket ti determinasionna a mangiyebkas iti pammati ken panagtalekna inikkanna dagiti maudi nga aldaw ti biagna iti naisangsangayan a kaipapanan.—Filipos 1:12-14.
Nasayaat a tulongan dagiti masakit ken nataenganen a bumileg iti naespirituan. Mabalintay ida nga awisen a makiraman iti panagtitipon ti pamiliatayo, kas koma iti rabii, wenno mabalin nga iti pagtaengan ti maysa a di makaruar ti sagpaminsan a pangangayantayo iti panagadal ti pamilia. Impan ti maysa nga ina dagiti dua nga inaudi nga annakna iti pagtaengan ti maysa a nataenganen a sister tapno mabasada a sangsangkamaysa Ti Librok Dagiti Estoria ti Biblia. Naragsakan ti nataenganen a sister, ken naay-ayo met dagiti ubbing iti panangasikasona kadakuada.
Nupay kasta, adda dagiti tiempo a di rumbeng a singaen iti mabayag ti maysa a masakit a tao, ket mabalin a nasaysayaat nga ibasaan laeng sagpaminsan iti sumagmamano a material. Ngem laglagipenyo a no dina kabaelan ti makipatang gapu ta nakapsut unay, mabalin a kasapulanna latta ken tarigagayanna ti naespirituan a panaglalangen. Mabalintay ti makipagkararag kenkuana, ibasaan, wenno mangisalaysay kadagiti kapadasan; ngem ditay koma agbayag unay.
Adda maysa a sagrado a serbisio a maaramidan pay laeng ti kaaduan a masakit ken nataenganen: panangikararag kadagiti dadduma. Dagiti immuna nga adalan imbilangda a nagpateg daytoy a ministerio. Iti naminsan, inwarasda ti nadumaduma nga annongen iti kongregasion, iti kasta maipamaysa dagiti apostol ti agkararag. Ni matalek nga Epafras ket nadakamat a ‘kankanayon a siaagawa kadagiti panangikarkararagna kadagiti dadduma.’ (Colosas 4:12; Aramid 6:4) Nagpateg ken makagunggona ti kasta a kararag.—Lucas 2:36-38; Santiago 5:16.
Silalagip ni Jehova kadagiti masakit ken nataenganen ken aywananna ida iti tiempo ti didigra. Siuumiso a namnamaenna a panunotentayo met no kasano a matulongan ken masaranaytayo ida. Ti pannakaseknantayo iyanninawna ti determinasiontayo a mangsalimetmet iti kinatarnawtayo. Ket maragsakantayo a mangpanunot kadagiti sasao ni Ari David: “Ni Jehova ammona dagiti aldaw a napnuan-imbag, ket ti tawidda agnanayonto.”—Salmo 37:18.
[Kahon iti panid 28]
Panangipaay Iti Praktikal a Tulong Buyogen ti Pannakaawat
RUMBENG a gumun-od dagiti gagayyem ken kabagian iti simple ngem umiso a pannakaammo no kasano nga aywanan dagiti masakit ken nataenganen. Kangrunaanna, mabalin a paregtaen ida a mangtaginayon iti positibo a panangmatmat iti biag, iparikna kadakuada a kasapulan ken patpatgentay ida, ken tulongan ida a makarikna nga adda pategda. Iti kasta agtalinaed ti kalidad ti panagbiagda iti rukod a masalimetmetanda ti rag-oda ken ni Jehova, iti baet dagiti ut-ot ken rigat a sagsagabaenda. Adu kadagiti Saksi ni Jehova ti atiddog ti biagna a mamagsiddaaw kadagiti dadduma. Awan duadua a ti maysa a napigsa a makagapu isu ti nabiag a namnamada iti masanguanan, ti positibo a panagpampanunotda, ken ti panangaramidda iti amin a kabaelanda a makipaset iti trabaho ti Pagarian. Maysa a nasayaat a pagwadan iti daytoy daydi presidente ti Watch Tower Society a ni Frederick W. Franz, a pimmusay a sitatalna iti maika-100 a tawenna kalpasan ti naragsak ken nabunga a panagbiagna.—Idiligyo ti 1 Cronicas 29:28.
Kadawyanna, dakkel ti maaramidan ti panangipaay iti atension kadagiti simple a banag iti inaldaw a panangaywan: kinadalus, umno a taraon, umdas a likido ken asin, kalalainganna nga arsisio, presko nga angin, panangpekpekkel, ken makaparagsak a panagpapatang. Ti umno a taraon pasayaatenna ti panagdengngeg, panagkita, panagpanunot, ken mangpasaranta, kasta met patibkerenna ti maysa maibusor iti sakit. Nasalsalun-at dagiti nataenganen ken malapdan ti panagkabaw no umno ti taraon ken adu ti likido nga ipapaunegda. Mabalin a kasapulanda ti maysa a kita ti arsisio a tumutop iti kasasaadda. Tunggal sarungkaran ti maysa a sister ti maysa a nataenganen ken dandani di makakitan a sister tapno ibasaanna, umuna pay nga isalana a siiinayad iti aglikmut ti siled, sananto aramiden manen sakbay nga agawid. Kanayon nga adda nakasagana a napili a tokar iti tape recorder. Kaay-ayoda a dua daytoy nga “arsisio.” Linawas nga aramidenda dayta.
Iti adu a pagilian, adda dagiti organisasion a mangipapaay iti nagpateg a praktikal a tulong ken impormasion ken balakad no maipanggep kadagiti espesipiko a kondision ken no kasano a tamingen dagitoy. (Siempre, rumbeng nga agannad a kanayon ti maysa a Kristiano tapno di makumikom kadagiti aktibidad a mangsinga iti pannakipasetna iti pudpudno a Nakristianuan a ministeriotayo.) No dadduma matulongantay ida babaen ti panangipabulod iti katre ti ospital wenno saan, sagutan ida iti support, braces, wheelchair, hearing aid, ken dadduma pay. Yantangay adu a nataenganen ti mamati a saanda a kasapulan ti aniaman wenno awan maitulongna ti maaddaan iti kakasta a baro a banag, masansan a masapul a mangipaay dagiti kabagian iti nasayaat a balakad wenno ikarigatanda pay ketdi nga allukoyen ida. Ti praktikal nga iiggaman ti ridaw ti banio mabalin nga ad-adda a mangparagsak iti maysa ngem ti sangareppet a sabong.
Mabalin a makariribuk unay iti panunot ti panangaywan kadagiti nataenganen, aglalo no ti maysa ket agkabawen. Masansan a di madmadlaw ti idadateng ti panagkabaw. Mabalin a malapdan dayta babaen ti panangtulong iti pasiente nga agtalinaed nga aktibo. Mabalin a kellaat lattan a karurod ti tao nga agkabaw ti sigud a patpatgenna. Masapul a laglagipen dagiti kabagian a mabalin a malipatan pay ketdin ti lumakayen a tao ti amin a mainaig iti kinapudno—maysa a nakalkaldaang a resulta ti panagkapuy ti bagi, saan a pammaneknek ti pannakapukaw ti pammati.
No adda ti pasiente iti ospital wenno iti balay a pagaywanan, nasken ti nasayaat a pannakisarita kadagiti agtartrabaho sadiay tapno ammoda ti aramidenda no maipanggep iti panagkasangay, Christmas, wenno dadduma pay a nailubongan a piesta. No kasapulan ti operasion, mabalin nga ilawlawag ken idokumento dagiti kabagian ti panangmatmat ti pasiente iti panangyalison iti dara.