Masukayyo Pay Kadi nga Ad-adda ti Pannakaawat?

TI PANNAKAAWAT isut’ “pannakabalin wenno kabaelan ti isip a mangilasin iti maysa a banag manipud iti sabali.” Kaipapananna met ti “kinalaing a mangeddeng” wenno ti “kabaelan a mangilasin iti panagduduma dagiti bambanag wenno ideya.” Kastat’ kuna ti Webster’s Universal Dictionary. Nalawag, ti pannakaawat ket maysa a kualidad a matarigagayan. Makita ti kinapategna iti sasao ni Solomon: “No ti sirib sumrekto dita pusom ken ti pannakaammo makaay-ayonto ita kararuam, . . . ti pannakaawat saluadannakanto, igaganaka iti dakes a dana.”​—Proverbio 2:10-12.

Wen, ti pannakaawat tulongannatayo a mangilaksid “iti dakes a dana,” a nasaknap ita. Ken mangyeg iti adu a dadduma pay a gunggona. Kas pagarigan, dagiti nagannak masansan a mangngegda dagiti annakda nga agkuna, ‘Saanyo la ngamin a matarusan!’ Buyogen iti bassit a panangsukimat, ammo dagiti mannakaawat a nagannak no kasano nga aonen ti karirikna ken parikut a mangburburibor kadagiti annakda. (Proverbio 20:5) Dumngeg ti mannakaawat nga asawa a lalaki ken ni baketna ken tukodenna ti pampanunot ken rikriknana imbes a sidadarasudos nga agkonklusion. Kasta met laeng ti aramiden ti asawa a babai ken ni lakayna. Iti kasta, “gapu iti kinasirib mapatakder ti balay, ket gapu iti pannakaawat mapasingkedan.”​—Proverbio 24:3

Ti pannakaawat tumulong iti maysa a tao a sibaballigi a mangtaming kadagiti kasasaad. Kuna ti Proverbio 17:27: “Ti mangmedmed kadagiti saona addaan pannakaammo, ket ti nalamiis ti nakemna tao a mannakaawat.” Ti mannakaawat a tao saan a napudot ti panagul-ulona, nga agdarasudos iti tunggal kasasaad a di pulos agpanunot. Siaannad nga utobenna dagiti posible a pagbanagan sakbay nga agtignay. (Lucas 14:28, 29) Matagiragsakna met ti nataltalna a relasion kadagiti sabsabali gapu ta ti “ngiwat ti pannakaawat” ti mangidalan kenkuana a mangpili a siaannad kadagiti sasaona. (Proverbio 10:19; 12:8) Ngem, kapatgan iti amin, ti mannakaawat a tao sipapakumbaba a bigbigenna dagiti limitasionna ken agpaiwanwan iti Dios imbes a kadagiti tattao. Makaay-ayo daytoy ken Jehova ken maysa pay a rason tapno sukayen ti pannakaawat.​—Proverbio 2:1-9; Santiago 4:6.

Kinaawan Pannakaawat ti Israel

Ti peggad iti di panangsukay iti pannakaawat ket makita iti maysa a pasamak iti nagkauna a pakasaritaan ti Israel. Maipapan iti dayta a panawen, kinuna ti napaltiingan a salmista: “Dagiti ammami saanda a nangipakita iti aniaman a nauneg a pannakaawat kadagiti datdatlagmo idiay Egipto. Dida linagip ti kaadu dagiti kinamanagayatmo, ngem simmukirda ketdi idiay baybay, idiay Nalabaga a Baybay.”​—Salmo 106:7.

Idi iruar ni Moises ti Israel iti Egipto, naipakitan ni Jehova ti pannakabalin ken determinasionna a mangwayawaya kadagiti tattaona babaen ti panangipaayna iti sangapulo a saplit iti dayta a nabileg a pannakabalin ti lubong. Kalpasan a pinalubosan ni Faraon dagiti Israelita a pumanaw, inturong ni Moises ida iti igid ti Nalabaga a Baybay. Nupay kasta, kinamakam ida dagiti buyot ti Egipto. Agparang a napupok dagiti Israelita ket apagbiit laeng ti kabbaro a wayawayada. Isu a kunaen ti rekord iti Biblia: “Dagiti annak ti Israel nagbutengda ken inawaganda ni Jehova.” Ket napanda ken Moises, a kunkunada: “Ania daytoy nga inaramidmo kadakami nga impanawnakami sadi Egipto? . . . Ta naim-imbag koma nga agserbikami kadagiti Egipcios ngem ti mataykami iti let-ang.”​—Exodo 14:10-12.

Mabalin a matarusantay ti panagbutengda no ditay ammo a naimatangandan ti sangapulo a naisangsangayan a parangarang ti pannakabalin ni Jehova. Ammoda a mismo ti impalagip ni Moises kadakuada agarup 40 a tawen kalpasanna: “Iti maysa nga ima a mannakabalin ken takiag a siuunnat ken dakkel a nakakigkigtot ken dagiti pagilasinan ken dagiti milagro ti pinangaon ni Jehova kadatayo sadi Egipto.” (Deuteronomio 26:8) Gapuna, kas insurat ti salmista, idi binusor dagiti Israelita ti panangiwanwan ni Moises, “saanda a nangipakita iti aniaman a nauneg a pannakaawat.” Nupay kasta, kas inkarina, pinarmek ni Jehova dagiti buyot ti Egipto iti nakaskasdaaw a pamay-an.​—Exodo 14:19-31.

Iti umasping a pamay-an, mabalin a kumapuy ti pammatitayo no sanguentayo dagiti suot a buyogen ti panagduadua. Ti pannakaawat tulongannatay a mangmatmat a siuumiso kadagiti bambanag iti amin a kanito, a laglagipentayo a dakdakkel nga amang ni Jehova ngem iti siasinoman a bumusor kadatayo. Tulongannatay met ti pannakaawat a manglaglagip no aniat’ naaramidanen ni Jehova kadatayo. Tulongannatay dayta a di manglipat iti kinapudno nga isu daydiay Maysa a ‘mangsalsalaknib kadagidiay amin a mangayat kenkuana.’​—Salmo 145:18-20.

Pananggun-od iti Naespirituan a Pannakaawat

Saan nga automatiko a magun-od ti pannakaawat bayat nga agmatmataengantayo. Masapul a sukayen dayta. Ni masirib nga Ari Solomon, a nagdindinamag ti pannakaawatna, kinunana: “Naragsak ti tao a makasarak iti sirib, ken ti tao a makasarak iti pannakaawat, ta ti pannakagun-od iti dayta nasaysayaat ngem pannakagun-od iti pirak ken ti magunggona iti dayta nasaysayaat ngem balitok a nasudi.” (Proverbio 3:13, 14) Sadinot’ nangalaan ni Solomon iti pannakaawatna? Manipud ken Jehova. Idi sinaludsod ni Jehova ken Solomon no ania a bendision ti kayatna, simmungbat ni Solomon: “Ikkam ngarud ti adipenmo iti maysa a mannakaawat a puso nga agukom iti ilim, tapno mabalinko nga ilasin ti naimbag ken dakes.” (1 Ar-ari 3:9) Wen, nagpannuray ni Solomon ken Jehova kas katulonganna. Dimmawat iti pannakaawat, ket impaay ni Jehova dayta kenkuana iti karkarna a pamay-an. Ti resultana? “Ti kinasirib ni Solomon gundawayanna ti kinasirib ti amin nga annak a taga Daya ken ti amin a kinasirib ti Egipto.”​—1 Ar-ari 4:30.

Ipakita kadatayo ti kapadasan ni Solomon no sadino ti pakasarakantayo iti pannakaawat. Kas ken Solomon, rumbeng nga agpannuraytay ken Jehova. Kasano? Bueno, impaay ni Jehova ti Saona, ti Biblia, a mangipaay kadatayo iti nauneg a pannakaawat iti pampanunotna. No basaentay ti Biblia, agkalkalitayo iti napateg a gubuayan ti pannakaammo a pakaibatayan ti naespirituan a pannakaawat. Rumbeng a mennamennaentay ti impormasion a maurnongtayo iti panagbasatay iti Biblia. Kalpasanna, mabalin nga aramaten dayta iti panangaramid kadagiti umiso a pangngeddeng. Inton agangay, rumang-ay ti pannakaawattayo agingga nga ‘agbalin a nataenganen iti pannakabalin ti pannakaawat,’ a makabael a “mangilasin [wenno, mangiduma] agpadpada iti umiso ken di umiso.”​—1 Corinto 14:20; Hebreo 5:14; idiligyo ti 1 Corinto 2:10.

Makapainteres, kaskasdi a magunggonaantay iti pannakaawat nga inted ni Jehova ken ni Solomon. Kasano? Nagbalin ni Solomon a nasigo iti panangyebkas iti kinasirib babaen kadagiti proverbio, nga iti kinapudnona, bassit laeng a pakagupgopan ti nadibinuan pannakaipaltiingna a sirib. Naitalimeng ti adu kadagitoy a pagsasao iti libro ti Biblia a Dagiti Proverbio. Ti panangadal iti dayta a libro tulongannatayo a magunggonaan iti pannakaawat ni Solomon ken kasta met tapno masukaytay a mismo ti pannakaawat.

Tapno matulongantay iti panagadaltayo iti Biblia, mabalintay nga aramaten dagiti katulongan iti panagadal iti Biblia, kas ti Pagwanawanan ken Agriingkayo! a magasin. Nasurok a 116 a tawenen nga ibumbunannag Ti Pagwanawanan ti Pagarian ni Jehova kadagiti nasingpet panagpuspusona a tattao. Komkomentuan ti magasin nga Agriingkayo! ken dagiti immun-una iti dayta dagiti kasasaad ti lubong manipud pay idi 1919. Sukimaten dagitoy dua a magasin dagiti kinapudno iti Biblia ken mangipaay iti rumangrang-ay a naespirituan a lawag a tumulong kadatayo a mangilasin kadagiti biddut, isursuro man ida ti Kakristianuan wenno masarakan iti bukodtayo a panagpampanunot.​—Proverbio 4:18.

Ti sabali pay a tulong iti panangpatanor iti pannakaawat isut’ umiso a pannakitimpuyog. Kunaen ti maysa kadagiti proverbio ni Ari Solomon: “Ti makikuyog kadagiti masirib a tattao agbalinto a masirib, ngem ti makikuyog kadagiti maag pagsikorannanto.” (Proverbio 13:20) Nakalkaldaang ta saan a linaglagip ti anak a lalaki ni Ari Solomon a ni Roboam daytoy a proverbio iti maysa a napateg a kanito iti biagna. Kalpasan ti ipapatay ni amana, napan kenkuana dagiti tribu ti Israel tapno idawat a palag-anenna ti awitda. Immuna, nakiuman ni Roboam kadagiti lallakay, ket nangipakita dagitoy iti pannakaawat idi pinaregtada a dumngeg kadagiti iturayanna. Kalpasanna, napan kadagiti agkabannuag a lallaki. Nangipakita dagitoy iti kinaawan pannakaammo ken pannakaawat, a pinaregtada ni Roboam a mamutbuteng kadagiti Israelita. Impangag ni Roboam dagiti agkabannuag a lallaki. Ti banagna? Immalsa ti Israel, ket napukaw ni Roboam ti dakkel a paset ti pagarianna.​—1 Ar-ari 12:1-17.

Ti maysa a napateg a paset ti panangpatanor iti pannakaawat isut’ panangsapul iti tulong ti nasantuan nga espiritu. Iti panangrepasona iti pannakilangenlangen ni Jehova kadagiti Israelita kalpasan ti pannakawayawayada idiay Egipto a nakaadipenanda, kinuna ti mannurat iti Biblia a ni Nehemias: “Intedmo met ta naimbag nga espiritum tapno agbalinda a masirib.” (Nehemias 9:20) Matulongannatay met ti nasantuan nga espiritu ni Jehova nga agbalin a masirib. No ikararagyo nga ikkannakay ti espiritu ni Jehova iti pannakaawat, agkararagkayo a buyogen ti panagtalek agsipud ta ni Jehova “mangted a sipaparabur kadagiti isuamin ket awanan panangumsi.”​—Santiago 1:5; Mateo 7:7-11; 21:22.

Pannakaawat ken Nauneg a Pannakaammo

Nangipakita ni apostol Pablo iti pannakaawat idi inkasabana ti kinapudno kadagiti tattao iti nasnasion. Naminsan, kas pagarigan, bayat nga adda idiay Atenas, ‘nalabsan ken siaannad a napaliiwna’ dagiti bambanag a pagdaydayawanda. Napalawlawan ni Pablo kadagiti idolo, ket ti espiritu iti unegna nagrurod. Ita masapul a mangeddeng. Rumbeng kadi nga agulimek lattan tapno awan pakaan-anuanna? Wenno rumbeng kadi nga agsao a sipaprangka maipapan iti panagraira ti idolatria a nakitana a makaparurod unay, nupay ti panangaramid iti dayta mabalin a napeggad?

Nagtignay ni Pablo buyogen ti pannakaawat. Nasarakanna ti maysa nga altar a nakaikitikitan ti kastoy: “Maipaay iti Dios a Di Am-ammo.” Iti nataktika a pamay-an, binigbig ni Pablo ti debosionda kadagiti idolo ket kalpasanna inaramatna dayta nga altar kas pamay-an tapno maiserrekna ti maipapan “iti Dios a nangaramid ti lubong ken dagiti isuamin a bambanag nga adda iti dayta.” Wen, ni Jehova isut’ Dios a dida am-ammo! No kasta inkonsiderar ni Pablo ti kaririknada maipapan iti dayta a banag ket nakaipaay iti nakaskasdaaw a panangsaksi. Aniat’ resultana? Inawat ti adu a tattao ti kinapudno, a pakairamanan ni “Dionisio, maysa nga ukom iti pangukoman ti Areopago, ken ti maysa a babai a managan Damaris, ken sabsabali pay malaksid kadakuada.” (Aramid 17:16-34) Anian nga ulidan ni Pablo iti panangipakita iti pannakaawat!

Di pagduaduaan, saan a nalaka a mapatanor wenno kadawyan ti pannakaawat. Ngem buyogen ti kinaanus, panagkararag, regget, masirib a kakadua, panagadal iti Biblia ken panangmennamenna iti dayta, ken panagpannuray iti nasantuan nga espiritu ni Jehova, masukayyo met dayta.