Ti Naimbag a Damag Asidegen!

AGLADINGITTAYO amin no makaawattayo iti dakes a damag a mangapektar kadatayo a personal. Iti kasumbabangirna, agragsaktayo no sumangbay ti naimbag a damag​—damdamag iti kinaragsak para kadatayo wenno kadagiti ipatpategtayo. Ngem no apektaran ti dakes a damag dagiti sabsabali ket saan a datayo, masansan a magagarantayo a mangammo; maragsakan pay ketdi ti dadduma a makadamag iti kinadaksanggasat ti sabsabali. Daytoy ti maysa a makagapu no apay a pagay-ayat ti adu ti dakes a damag!

Kabayatan ti nasapa a paset ti Gubat Sangalubongan II, adda nabatad a pagarigan iti makarimon a panaginteres ti dadduma a tattao iti didigra. Idi 1939, pagpampannakkel ti buyot ti Aleman ti 10,000-tonelada a barko a pakigubat, ti Graf Spee. Adun a lawas a daddadaelen daytoy a barko a pakigubat dagiti barko dagiti Aliado a negosiante kadagiti taaw ti Abagatan nga Atlantico ken India. Kamaudiananna, simmalog ti tallo a barko a pakigubat ti Britania ket rinautda ti Graf Spee, a nakatayan ti adu ken nakapilitan ti barko a sumanglad iti pantalan ti Montevideo idiay Uruguay tapno matarimaan. Imbilin ti gobierno ti Uruguay nga isublida a dagus iti baybay ti barko a pakigubat, ta no saan makompiskar daytoy. Gapuna kasla dandanin ti nadara a gubat a pangabakan ti Britania.

Idi mangngegda daytoy, nangarkila ti maysa a bunggoy dagiti nababaknang a negosiante idiay Estados Unidos iti maysa nga eroplano, iti gatad nga agarup $2,500 kada tao, tapno mapan idiay Uruguay a mangbuya iti nadara a gubat. Iti pannakapaayda, pulos a di napasamak ti gubat. Imbilin ni Adolf Hitler ti pannakapalned ti Graf Spee. Dagiti rinibu nga immaribungbong iti igid ti pantalan a manginanama a maimatanganda ti maysa a nadara a gubat iti baybay, ti nakakita ken nakangngeg ketdi iti makatitileng a panagbettak a nangpalned iti Graf Spee, a pinalned dagiti mismo a tripolantena. Nagpakamatay ti kapitan babaen ti panangpaltogna iti ulona.

Iti laksid ti medio panaggagar ti dadduma a tattao kadagiti makapakigtot a banag, kaaduan ti umanamong a kaykayatda ti naimbag a damag ngem ti dakes a damag. Saan kadi a kasta ti mariknayo? No kasta, apay nga adu unay ti ilanad ti historia a dakes a damag ket nakabasbassit ti naimbag a damag? Mabaliwan pay ngata ti kasasaad?

Dagiti Makagapu iti Amin a Dakes a Damag

Dakdakamaten ti Biblia ti maipapan iti tiempo a ti laeng naimbag a damag ti adda idi. Saan nga ammo ti dakes a damag, di nangngegan. Idi naileppas ni Jehova a Dios ti panamarsuana, sisasaganan idi ti planeta a Daga a tagiragsaken ti tao ken animal. Kuna kadatayo ti salaysay ti Genesis: “Ti Dios nakitana amin nga inaramidna ket, adtoy! nasayaatda unay.”​—Genesis 1:31.

Saan unay a nagpaut ti kinaawan ti dakes a damag kalpasan ti pannakaparsua ti tao. Sakbay a naaddaan iti anak da Adan ken Eva, naipakaammon ti dakes a damag ti iyaalsa maibusor iti Dios ken iti sapasap a nasayaat nga urnosna. Maysa a natan-ok nga espiritu nga anak ti nagbalin a mangliliput iti naitalek a saadna ken nagballigi a namagtignay iti immuna a pagassawaan a tao a tumipon kenkuana iti managalsa, mangliliput a danana.​—Genesis 3:1-6.

Nangrugi iti dayta a tiempo ti nakaad-adu a dakes a damag a nasaksian ti sangatauan. Saan ngarud a pakasdaawan a ti intriga, panangallilaw, kinaulbod, panagparparbo, ken panangilibak iti naan-anay a kinapudno ti silalatak a naitampok kadagiti dakes a damag a nanglayus iti lubong sipud idi. Siuumiso nga inturong ni Jesu-Kristo ti pammabasol ken ni Satanas a Diablo kas ti namunganay iti dakes a damag, a kunana kadagiti pangulo ti relihion idi kaaldawanna: “Naggapukayo iti amayo a Diablo, ket kayatyo nga aramiden dagiti tarigagay ni amayo. Dayta a maysa ket mammapatay idi a nangrugi, ket saan a nagtakder a di maisin iti kinapudno, agsipud ta awan kenkuana ti kinapudno. No sawenna ti ulbod, agsao a maitunos iti bukodna a kababalin, agsipud ta isu maysa a managulbod ken ti ama ti kinaulbod.”​—Juan 8:44.

Bayat nga immadu ti populasion ti tao, kagiddan dayta ti iyaadu ti dakes a damag. Siempre, di kayat a sawen daytoy nga awan panawen ti rag-o ken kinaragsak, ta adu dagiti banag iti biag a pakaigapuan ti rag-o. Ngem, nakabatbatad dagiti ulep ti riribuk ken kinaliday iti tunggal kaputotan ti sangatauan agingga ita.

Adda pay sabali a makagapu iti daytoy nakalkaldaang a kasasaad. Dayta ti natawidtayo a panagduyos nga agaramid iti di umiso ken pakadangranan. Dakamaten a mismo ni Jehova daytoy di maliklikan a pakaigapuan ti dakes a damag babaen ti panangikunana: “Ti darepdep ti puso ti tao dakes manipud iti kinaubingna.”​—Genesis 8:21.

Apay a Limmanlan ti Dakes a Damag?

Nupay kasta, adda makagapu no apay a limmanlan ti dakes a damag iti daytoy maika-20 a siglo. Sibabatad a nadakamat daytoy a makagapu iti Biblia, a nangipadto a sumrek ti sangatauan iti maika-20 a siglo iti naisangsangayan a periodo ti panawen a pagaammo kas ti “maudi nga al-aldaw” wenno ‘ti tiempo ti panungpalan.’ (2 Timoteo 3:1; Daniel 12:4) Itudo ti padto ken kronolohia ti Biblia daytoy “panawen ti panungpalan,” a nangrugi idi 1914. Maipaay iti detaliado a Nainkasuratan a pammaneknek iti daytoy, pangngaasiyo ta kitaenyo ti kapitulo 11 ti libro a Pannakaammo a Mangiturong iti Biag nga Agnanayon, nga impablaak ti Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc.

Mangrugi ti maudi nga al-aldaw buyogen ti maysa a pasamak nga automatiko a pakaigapuan ti ilalanlan dagiti dakes a damag ditoy daga. Ania dayta? Ti pannakaitapuak ni Satanas a Diablo ken dagiti demoniona manipud langit. Mabalinyo a basaen daytoy nabatad a pannakailadawan a di maliklikan nga iyaadu ti dakes a damag iti Apocalipsis 12:9, 12: “Naitappuak ti dakkel a dragon, ti kadaanan a serpiente, daydiay naawagan iti Diablo ken Satanas, a mangiyaw-awan iti intero a mapagnaedan a daga; isu naitappuak iti daga, ket dagiti anghelna naitappuakda a naikanunong kenkuana. . . . ‘Asi pay ti daga ken ti baybay, agsipud ta ti Diablo immulog kadakayo, nga addaan iti dakkel nga unget, yantangay ammona nga ababan ti periodo ti tiempona.’”

Gapuna iti aniaman a tiempo a nabatbati pay agingga nga agngudo ti maudi nga al-aldaw, manamnamatayo nga agtultuloy, umadu ken kumaro pay dagiti dakes a damag.

Saanto a Kanayon a Kastoy

Makaparagsak kadagiti agnanaed ditoy daga, saanto a kanayon nga adda ti nakalkaldaang a kasasaad a mangpatpataud ita iti epidemia dagiti dakes a damag. Kinapudnona, maikunatayo a buyogen ti panagtalek a nabilangen dagiti aldaw a panagtultuloy dagiti dakes a damag. Adda pay namnama ti kasasaad, iti laksid dagiti mapaspasamak. Asidegen ti panagpatingga ti amin a dakes a damag ket awan duadua a dumtengto iti tiempo nga intuding ti Dios.

Makasiguradotayo iti daytoy gapu ta naipadto a dumteng iti kangitingitanna wenno agngudo ti maudi nga al-aldaw babaen ti panangdadael ken panangikkat ti Dios kadagiti amin a pakaigapuan ti dakes a damag. Ikkatennanto dagiti dakes a tattao a manangrubrob iti panagsususik a dida balbaliwan ken tallikudan ti kinadakesda. Dumteng daytoy iti kangitingitanna iti gubat ti naindaklan nga aldaw ti Dios a Mannakabalin-amin, a pagaammo kas ti gubat ti Armagedon. (Apocalipsis 16:16) Madagdagus kalpasan dayta, mapukawton ti bileg ni Satanas a Diablo ken dagiti buyotna a demonio. Iladawan ti Apocalipsis 20:1-3 ti pannakaparaut ni Satanas, ti namunganay iti amin a dakes a damag: “Nakitak ti maysa nga anghel a bumabbaba manipud langit nga addaan iti tulbek ti mangliwengliweng ken maysa a dakkel a kawar iti imana. Ket kinemmegna ti dragon, ti kadaanan a serpiente, nga isu ti Diablo ken Satanas, ket pinarautanna iti las-ud ti sangaribo a tawen. Ket inggarangugongna iti mangliwengliweng ket rinikpanna dayta ken sinelioanna dayta iti rabawna, tapno saannan a maiyaw-awan dagiti nasion iti uray kaanoman.”

Kalpasan dagitoy a dramatiko a pasamak, dumtengto ti tiempo dagiti naimbag a damag nga awan pay kapadana agpaay iti daga ken kadagiti agnaed iti daytoy. Mairamanto kadagitoy nga agnaed dagiti riniwriw a nakalasat iti maudi a gubat ti Armagedon ken dagiti binilion a mapagungarto manipud iti pannaturogda ken patay kadagiti tanem. Nailadawan daytoy kasasayaatan a naimbag a damag iti maudi a libro ti Biblia: “Ti tolda ti Dios adda iti sangatauan, ket isu makipagnaedto kadakuada, ket isudanto dagiti tattaona. Ket ti Dios a mismo addanto kadakuada. Ket punasennanto ti amin a lua kadagiti matada, ket awanton ni patay, awanto metten ti panagleddaang wenno panagsangit wenno ut-ot. Dagiti immuna a bambanag naglabasdan.”​—Apocalipsis 21:3, 4.

Mailadawanyo kadi iti panunotyo dayta a naragsak a tiempo? Pudno a maysa a nadayag a masanguanan a sadiay awanton ti dakes a damag. Wen, nagpatingganton amin a dakes a damag ket saanton a mangngegan pay. Iti kasta agarinton a sitatan-ok ti naimbag a damag, ken agsaknapto iti agnanayon.