Isalakanyo ti Biag ti Anakyo!

AGNANAED da Michael ken Alphina iti maysa nga away iti tanap dagiti berde a katurturodan ti KwaZulu-Natal, South Africa. Naipasangoda iti adu a karit iti panangpadakkel iti pito nga annak. Buyogen ti naan-anay a suporta ni baketna, inkagumaan ni Michael a tungpalen ti bilin ti Biblia kadagiti amma: “Itultuloyyo a padakkelen [dagiti annakyo] iti disiplina ken panangiturong-panunot ni Jehova.” (Efeso 6:4) Ngem no dadduma tumanor dagiti problema.

Kas pagarigan, gagangay kadagiti Africano nga agtutubo a pastor a pagtitiponen dagiti baka ti tunggal pamiliada tapno nawaywayada a makapagaayam. No dadduma agriririda ken pagpapatanganda dagiti banag a dida rumbeng a pagsasaritaan. Idi napan nagpastor dagiti babbarito ni Michael kadagiti baka ti pamilia, siiinget a binilinna ida a saanda a makipulapol iti kakasta nga ubbing. (Santiago 4:4) Kaskasdi, no aggapu iti trabaho, no dadduma masangpetanna ida a makipulpulapol. Isut’ gapuna a kasapulan a disiplinaenna ida.​—Proverbio 23:13, 14.

Iti panagkunayo estrikto ngata unay ni Michael kadagiti annakna? Nalabit a kastat’ panagrikna ti dadduma, ngem kinuna ni Jesu-Kristo a ti “kinasirib mapaneknekan a nalinteg babaen iti ar-aramidna.” (Mateo 11:19) Nakapatanor da Michael ken Alphina iti naayat a kasasaad iti pagtaenganda, a mangbusbusbosda iti tiempo kadagiti annakda ken isursuroda ida kadagiti salaysay ken kinapudno iti Biblia.

Addaan da Michael ken Alphina iti uppat nga annak a babbai​—da Thembekile, Siphiwe, Tholakele, ken Thembekani. Aminda ket amin-tiempo a manangaskasaba iti naimbag a damag ti Pagarian ti Dios. Dua kadagiti babbaroda ti agserserbi kas mamangulo a manangaywan kadagiti kongregasion dagiti Saksi ni Jehova. Ti maikatlo a baroda, a ni baketna ket maysa met nga amin-tiempo nga ebanghelisador, agserserbi kas ministerial nga adipen.

Adu a Kristiano a nagannak nga addaan dadakkel a pamilia ti nagballigi a nangpadakkel kadagiti annakda. Nupay kasta, dadduma nga annak a nasayaat ti panangpadakkel kadakuada dagiti nagannakda pagpanawanda ti kinapudno. Di pagduaduaan, adda iti panunot dagiti dadakkelda ti ilustrasion ni Jesus maipapan iti barayuboy nga anak ket mangnamnamada nga agbabawinto ti baro wenno balasangda ken maisalakanto inton kamaudiananna.​—Lucas 15:21-24.

Nupay kasta, nakalkaldaang ta dadduma a Kristiano a nagannak agturturong amin nga annakda iti lubong. Nangnangruna a pakaseknan daytoy kadagiti lugar ti Africa a sadiay kasla agparang a nasingpet dagiti annak agingga a magtengda ti kinatin-edyer. Kalpasanna, iti kinalasbang ti kinaagtutubo, magargarida kadagiti imoral nga aramid ti lubong ni Satanas. (1 Juan 5:19) Kas resultana, adu nga amma ti saan a kualipikado nga agserbi kas panglakayen iti kongregasion. (1 Timoteo 3:1, 4, 5) Nabatad, rumbeng a panunoten ti maysa a Kristiano nga ama a ti pannakaisalakan ti bukodna a sangakabbalayan ket maysa a banag a nagpateg. Gapuna, aniat’ maaramidan dagiti nagannak tapno maisalakan ti biag dagiti annakda?

Agbalinkayo a Nadekket a Gayyem

Ni Jesus ket saan laeng a perpekto no di pay ket natantan-ok nga amang ngem iti asinoman a tao iti pannakaammo ken kapadasan. Nupay kasta, trinatona dagiti imperpekto nga adalanna kas nadekket a gagayyem. (Juan 15:15) Daytat’ gapuna a tinarigagayanda ti kumuyog kenkuana ken agbiag a kaduana. (Juan 1:14, 16, 39-42; 21:7, 15-17) Adda maadal dagiti nagannak iti daytoy. Kas kadagiti babassit a mula a nakaukrad dagiti bulongda a naisarang iti pamarbaraen a lawag ti init, nasalibukag dagiti ubbing no adda naayat, nadekket a relasion iti pagtaengan.

Dakayo a nagannak, nalaka kadi nga iyarungaing kadakayo ti annakyo dagiti pakaseknanda? Im-imdenganyo kadi ida? Sakbay a mangeddengkayo, palpalubosanyo kadi ida a mangyebkas iti pampanunot ken rikriknada tapno ad-adda a matarusanyo ti kasasaad? Siaanus kadi a tultulonganyo ida a mangsapul kadagiti sungbat iti sumagmamano a saludsod babaen ti panagsukimat a sangsangkamaysa kadagiti publikasion iti Biblia?

Ilawlawag ti maysa nga ina a taga South Africa: “Manipud iti damo nga aldaw ti panageskuela ti balasitangmi, pinaregtami nga estoriaenna dagiti pasamak iti agmalem. Kas pagarigan, isaludsodko no kua: ‘Siasino ti kaduam a nangaldaw? Padamagannak man maipapan iti baro a mannursurom. Aniat’ langana? Ania dagiti nakaplano nga aktibidadesyo iti daytoy a lawas?’ Iti naminsan a simmangpet idiay balay, kinuna ti balasitangmi a kayat ti maestrana iti Ingles nga agbuya ti klase iti maysa a pelikula sada isurat ti komentoda. Mapagduaduaan ti paulo ti pelikula. Iti panagsukimatmi, naammuanmi a saan a maitutop dayta para iti maysa a Kristiano. Pinagsasaritaanmi dayta kas pamilia. Iti simmaganad nga aldaw inasitgan ti balasitangmi ti mannursuro, nga inlawlawagna a dina kayat a buyaen ti pelikula, tangay ti moralidad nga itamtampokna saan a maitunos iti Nakristianuan a pammatina. Inutob ti mannursuro daytoy a banag ket kamaudiananna nagyaman iti balasitangmi, a kinunana a dina kayat a pagbuyaen ti klase iti banag a mabalin a pagbabawyanna.” Nasayaat ti imbunga ti agtultuloy a naayat a pannakaseknan dagitoy a nagannak iti pannakaisalakan ti balasitangda. Naragsak, addaan positibo a personalidad ken agdama nga agserserbi kas maysa a boluntario iti sanga ti Watch Tower Bible and Tract Society idiay South Africa.

Nangipakita ni Jesus iti nagsayaat nga ulidan iti pannakilangen kadagiti annak dagiti sabsabali a tattao. Kaay-ayona ti makilangen kadakuada. (Marcos 10:13-16) Anian a ragsak koma dagiti nagannak a mangaramid kadagiti bambanag a kaduada dagiti annakda! Iti dadduma a lugar iti Africa, mabain ti maysa nga ama a makita dagiti tao a makiay-ay-ayam iti bola wenno dadduma pay a paglinglingayan a kaduana dagiti babbarona. Ngem di pulos koma marikna ti maysa a Kristiano nga ama nga isu ket importante unay tapno makita dagiti tao a mangar-aramid kadagiti banag a kaduana dagiti annakna. Kasapulan dagiti agtutubo ti nagannak a maragsakan a mangbusbos iti tiempo a kaduada ida. Daytoy ti mamagbalin a nalaklaka para kadagiti ubbing a mangyebkas kadagiti pakaseknanda. No maliwayan ti kasta nga emosional a pakasapulan, mabalin a marurod wenno umikay dagiti ubbing, nangnangruna no kanayon a makorehirda.

Idi nagsurat kadagiti taga Colosas maipapan iti relasion iti pamilia, kinuna ni Pablo: “Dakayo nga amma, dikay rurruroden dagiti annakyo, tapno saan a maupay ti riknada.” (Colosas 3:21) Mabalin nga ipasimudaag daytoy a no dadduma adda di natimbeng a nakaro a panangdisiplina ken apagapaman a pannakigayyem. Dagiti annak, a pakairamanan dagiti tin-edyer, a maay-ayat ken maipatpateg nalabit ad-adda a mangipangagda iti kasapulan a disiplina.

Ti Ayat iti Dios

Ti kapatgan a maipatawid dagiti nagannak kadagiti annakda isu ti ulidanda a mismo iti panangipakita iti ayat. Kasapulan a makita ken mangngeg dagiti annak ti nagannakda a mangyebkas ken mangipakita iti pudno a panagayat iti Dios. Ilawlawag ti maysa nga agkabannuag a lalaki nga agserserbi iti sanga ti Watch Tower Bible and Tract Society idiay South Africa: “Idi ubingak pay, tultulongak ni tatang kadagiti trabaho iti balay. Pagaayatko a tulongan, gapu laeng ta talaga nga apresiaren ni Tatang ti bassit a maaramidak. Gundawayanna nga isarsarita ti adu a banag maipapan ken Jehova. Kas pagarigan, malagipko ti maysa a Sabado idi nga inggubetmi ti nagtrabaho iti panangtabas ti karuruotan iti paraangan. Nakapudpudot idi. Aglingling-et ni tatang, gapuna timmarayak a napan nangala iti dua a baso a danum ken inikkak iti yelo. Kinuna ni tatang: ‘Barok, makitam kadi no kasanot’ kinasirib ni Jehova? Tumpaw ti yelo iti danum. No lumned dayta, matay amin a biag iti lansad ti dan-aw ken baybay. Imbes ketdi, agserbi ti yelo kas mangsalaknib a kalub! Saan kadi a tulongannatay dayta a mangammo ken Jehova a nasaysayaat?’a Idi agangay, idi naibaludak gapu iti panagtalinaedko a neutral, naaddaanak iti gundaway nga agpanunot. Idi a malmaldayak iti maysa a rabii iti seldak, nalagipko dagidiay a sasao ni Tatang. Anian a napnuan-kaipapanan dagitoy! Agdaydayawak ken Jehova iti agnanayon no kabaelak.”

Wen, kasapulan a makita dagiti annak ti panagayat iti Dios a maanninaw iti amin nga aramiden dagiti nagannakda. Ti ayat iti Dios ken situtulok a panagtulnog kenkuana ti nangnangruna koma a makita kas puersa a mangtigtignay iti itatabuno kadagiti Nakristianuan a panaggigimong, pannakipaset iti tay-ak ti ministerio, ken panagbasa ken panagadal ti pamilia iti Biblia. (1 Corinto 13:3) Kapatgan iti amin, ti ayat iti Dios rumbeng a maanninaw kadagiti naimpusuan a kararag ti pamilia. Maipaganetget unay ti kinapateg ti panangted iti kasta a tawid kadagiti annakyo. Gapuna a naibilin kadagiti Israelita: “Sika ayatemto ni Jehova a Diosmo iti isuamin a pusom, ken iti isuamin a kabaelam. Ket dagitoy a sasao nga ibilinko kenka iti daytoy nga aldaw, agyandanto ita pusom. Ket isuromto a siaagawa dagitoy kadagiti annakmo, ket dagitoy ti sasawemto kadakuada no situtugawka iti balaymo, ken no magmagnaka iti dalan, ken no agiddaka, ken no bumangonka.”​—Deuteronomio 6:5-7; idiligyo ti Mateo 22:37-40.

Ti dakkel a tubeng iti panagayat ken panagtulnog iti Dios isu ti natawidtayo a kinamanagbasol. (Roma 5:12) Gapuna, ibilin met ti Biblia: “O dakayo nga agay-ayat ken Jehova, guraenyo ti dakes.” (Salmo 97:10) Dagiti dakes a pampanunot masansan a mangiturong iti dakes nga aramid. Tapno maliklikan dagitoy, masapul met a patanoren ti ubing ti maysa pay a napateg a kababalin.

Ti Panagbuteng iti Dios

Ti ayat a nabuyogan iti nadayaw a panagbuteng a mangpapungtot ken Jehova ket banag a matarigagayan unay. Impakita a mismo kadatayo ni Jesu-Kristo ti perpekto nga ulidan ti maysa a nakasarak iti rag-o “iti panagbuteng ken Jehova.” (Isaias 11:1-3) Nasken ti kasta a panagbuteng bayat a magteng ti ubing ti kinalasbang ti kinaagtutubo ken mangrugi a mapasaranna ti nabileg a rugso iti sekso. Ti panagbuteng iti Dios tulonganna ti agtutubo a mangliklik kadagiti nailubongan nga impluensia a mabalin a mangiturong iti imoral a kababalin. (Proverbio 8:13) Iti dadduma a komunidad, likliklikan dagiti nagannak nga isuro dagiti annakda no kasano a sarangten dagiti pakasulisogan iti sekso. Kinapudnona, pagarupen ti adu a di umiso a pagsasaritaan dagitoy a banag. Ngem aniat’ imbunga ti kasta a panagliway ti nagannak?

Ininterbiu ti tallo nga espesialista nga agnagan Buga, Amoko, ken Ncayiyana ti 1,702 a babbai ken 903 a lallaki kadagiti away ti Transkei, South Africa. Impadamag ti South African Medical Journal a “76% kadagiti babbai ken 90.1% kadagiti lallaki iti daytoy a surbey ti addaanen kapadasan iti sekso.” Ti promedio nga edad dagiti babbai ket 15, ken adu ti napilit a makikaidda. Nasurok a 250 ti nasikogan iti naminsan wenno ad-adu pay. Ti maysa pay a dakes a bungana isu ti kaadu dagiti addaan kadagiti sakit a mayakar babaen ti sekso.

Agparang nga adu a nagannak ti saan a makakita iti panagkasapulan nga isuro kadagiti annakda no kasano a liklikan ti pannakidenna sakbay ti panagasawa. Imbes ketdi, ilawlawag ti nadakamat a pagiwarnak: “Ti panaganak ken panagbalin nga ina maipatpateg unay a galad ti kinababai iti kagimongan kadagiti away ti Transkei, ket matarusan a dagus daytoy dagiti babbai nga agbalasang pay laeng.” Kasta met laeng a parikut ti naipadamag iti dadduma a paset ti lubong.

Adu nga agtutubo idiay Africa ti mangbabbabalaw kadagiti dadakkelda gapu iti saanda a panangtulong kadakuada a mangtarus iti seksualidadda. Mabain unay ti dadduma a Kristiano a nagannak a mangusar iti libro a Ti Kina-Agtutuboyo​—Pananggun-od ti Kasayaatan iti Dayta.b Iti panid 20-3, ilawlawagna ti nadayaw a panangaramat kadagiti mabagbagi ken kadagiti panagbalbaliw a mapasamak iti pubertad.

Makomendaran dagiti Kristiano a nagannak a nangikagumaan a nangilawlawag kadagiti annakda iti maipapan iti panangmatmat ti Dios iti sekso. Kasayaatan a maaramidan daytoy iti in-inut, sigun iti kabaelan ti ubing a mangtarus iti bambanag. Depende iti edad ti ubing, nalabit kasapulan nga agbalin nga espesipiko dagiti nagannak iti panangtukoy kadagiti paset ti bagi ken iti usarda. Ta no saan a kasta, mabalin a di matarusan ti awan-kapadasanna nga agtutubo ti mailawlawag.​—1 Corinto 14:8, 9.

Ilawlawag ti maysa nga ama a taga South Africa nga addaan dua a babbalasang ken maysa a baro: “Masansan, addada gundawayko a mangilawlawag iti sensitibo a topiko maipanggep kadagiti seksual a banag uray kadagiti annak a babbai. Nupay kasta, impamaysa ni baketko ti atensionna kadagiti babbalasangmi, nga inusarna ti libro a Ti Kina-Agtutuboyo​—Pananggun-od ti Kasayaatan iti Dayta. [Kitaenyo ti panid 26-31.] Idi a ti barok agtawen iti 12, inkeddengko nga ikuyog a magna iti nawatiwat kadagiti bantay. Iti dayta a gundaway, nagsaritaanmi iti detalyado ti panagbalbaliw iti bagi ti maysa a lalaki ken ti naisangsangayan a panggep a pagserbiannanto iti panagasawa. Inlawlawagko met kenkuana ti panagkasapulan a lumiklik iti dakes nga ugali a masturbasion ken matmatan dagiti babbai buyogen ti dayaw ken panagraem​—kas iti panangmatmatna ken ni nanangna ken dagiti kakabsatna a babbai.”

Dagiti Makaparag-o a Gunggona

Sipipinget a nagtrabaho ti kadakdakamat nga ama ken ina ket maragsakanda ta nasayaat ti resulta ti panangpadakkelda kadagiti tallo nga annakda. Amin dagitoy a tallo ket nataengandan, a nakiasawa kadagiti matalek a Kristiano. Ti anakda a lalaki ken dagiti manugangda agserserbida amin kas panglakayen iti kongregasion Kristiano, ket dua kadagiti pagassawaan ti adda iti amin-tiempo a trabaho a panagebanghelio iti adun a tawen.

Wen, dagiti nagannak a mangikagkagumaan para iti pannakaisalakan ti sangakabbalayanda makainanamada iti makaparag-o a gunggona manipud kadagiti annak a mangipangag iti kasta a pannursuro iti Biblia, ta kuna ti Proverbio 23:24, 25: “Ti nagputot iti masirib nga ubing maragsakanto kenkuana. Maragsakan koma da amam ken inam.” Usigenyo ti dakkel a pamilia a nadakamat iti rugrugi daytoy nga artikulo. “No mapampanunotko ti naespirituan a panagrang-ay dagiti annakko,” kuna ni Alphina, “agburburayok iti rag-o toy pusok.” Sapay koma ta amin a Kristiano a nagannak ikagumaanda a gun-oden daytoy makaparagsak a gunggona.

[Dagiti Footnote]

[Ladawan iti panid 23]

Mabalin a mangyurnos ti maysa nga ama iti maitutop a gundaway tapno mailawlawagna dagiti kinapudno iti biag