Panangibaklay iti Responsabilidad a Mangaywan iti Pamilia

“DAKAYO, nga amma, dikay rurruroden dagiti annakyo, no di ket itultuloyyo a padakkelen ida iti disiplina ken panangiturong-panunot ni Jehova.” (Efeso 6:4) Babaen kadagita a naipaltiing a sasao, silalawag nga impabaklay ni apostol Pablo ti responsabilidad a mangaywan iti pamilia iti rebbeng a pakaisaadanna​—iti ama.

Iti kaaduan a pamilia, saan nga agmaymaysa ti ama a mangaywan kadagiti annakna. Ti asawana, nga ina dagiti annakna, siraragsak a makibinnulig ken lakayna. Gapuna, kinuna ni Ari Solomon: “Anakko, denggem ti pannursuro toy amam, ket dika bay-an ti linteg ni inam.”​—Proverbio 1:8.

Panangipaay Kadagiti Material ken Naespirituan a Kasapulan

Dagiti nagannak a mangipatpateg kadagiti annakda saanda nga igagara a baybay-an ida. Kinapudnona, ti panangaramid dagiti Kristiano iti kasta katupagna ti panangtallikud iti pammatida, kas maawatantayo iti sasao ni Pablo ken Timoteo: “Pudno unay no ti asinoman dina taraonan dagidiay bukodna, ken nangnangruna kadagidiay kameng ti sangakabbalayanna, pinaglikudanna ti pammati ket isu dakdakes ngem ti tao nga awanan pammati.” (1 Timoteo 5:8) Ammo dagiti Kristiano a ti panangpadakkel kadagiti annak iti “disiplina ken panangiturong-panunot ni Jehova” ad-adu pay ti kalikagumanna ngem ti basta panangipaay iti material a kasapulanda.

Usigenyo ti pammagbaga ni Moises iti nasion ti Israel idi nagpakarsoda iti tanap ti Moab, sakbay a simrekda iti Naikari a Daga. Inulitna sadiay dagiti linteg ti Dios kadakuada ket binilinna ida: “Ipasnekyonto dagitoy a sasaok kadagita pusoyo ken kararuayo.” (Deuteronomio 11:18) Sakbayna, impalagipna kadakuada a rebbeng nga ayatenda ni Jehova iti amin a puso, kararua, ken pigsada, sana innayon: “Dagitoy a sasao nga ibilinko kenka iti daytoy nga aldaw, agyandanto ita pusom.” (Deuteronomio 6:5, 6) Dagiti nagannak nga Israelita nasken nga ipasagepsepda iti pusoda dagiti sasao ti Linteg ti Dios. No napno ti pusoda iti panangipateg kadagiti naespirituan a banag, matungpal dagiti nagannak nga Israelita ti sumaganad a sasao ni Moises: “Masapul nga itukitmo dagitoy [ti sasao ti Linteg ti Dios] iti anakmo ket dagitoy ti sawem no situtugawka iti balaymo ken no magmagnaka iti dalan ken no agiddaka ken no bumangonka.”​—Deuteronomio 6:7, NW; Deu 11:19; idiligyo ti Mateo 12:34, 35.

Imutektekanyo ta dagiti amma ‘itukitda’ dagidiay a sasao kadagiti annakda ket ‘dagitoy ti sawenda.’ Sigun iti Merriam-Webster’s Collegiate Dictionary, ti kayat a sawen ti “itukit” ket “isuro ken imaldit babaen ti masansan a panangulit wenno pammagbaga.” No inaldaw nga isarsarita dagiti nagannak ti Linteg ti Dios​—iti agsapa, agmatuon, ken rabii​—adu ti ipasimudaag daytoy kadagiti annakda. No marikna dagiti agtutubo ti panagayat dagiti dadakkelda iti Linteg ti Dios, maimpluensiaanda a suminged ken Jehova. (Deuteronomio 6:24, 25) Makapainteres, espesipiko a binilin ni Moises dagiti amma nga isuroda dagiti annakda ‘no situtugawda iti balayda.’ Paset iti panangaywan iti pamilia ti kasta a panangisuro. Ngem komusta met ngay ita?

“No Situtugawka iti Balaymo”

“Saan a nalaka dayta,” kuna ni Janet, maysa a Kristiano nga ina nga addaan uppat nga annak.a “Kasapulan ti anus,” immanamong ni Paul a lakayna. Kas kadagiti adu a dadduma pay a nagannak a Saksi, ikagkagumaan da Paul ken Janet nga adalen ti Biblia a kaduada dagiti annakda iti maminsan kada lawas. “Ikagkagumaanmi a sangapamiliaan a pagsasaritaan ti Biblia iti kada rabii ti Lunes iti naituding nga oras,” inlawlawag ni Paul, nga inannugotna: “Ngem saanmi a maaramid a kanayon.” Kas nadutokan a panglakayen iti kongregasion a nakaitimpuyoganna, maayaban no dadduma a mangtaming kadagiti naganat a banag. Agserserbi ti dua nga in-inauna nga annakna kas amin-tiempo a ministro. Nakitada a nabunga ti pannakisaritada kadagiti tattao iti ministerio iti rabii. Gapuna, kas pamilia, baliwbaliwanda ti oras ti panagadal ti pamiliada. “No dadduma, agadalkami a dagus kalpasan ti panangrabiimi,” kuna ni Paul.

Nupay nainsiriban a baliwbaliwan dagiti nagannak ti oras ti panagadal ti pamiliada, ikagumaanda nga aramiden a regular dayta. “No kasapulan a baliwan ti oras ti panagadalmi,” kuna ti balasangda a ni Clare, “kanayon nga ikabil ni Tatang ti baro nga eskediul iti rikep ti repriheradura, tapno ammomi amin no kaano.”

Ti panagtitipon para iti regular a sangapamiliaan a panagadal iti Biblia ipaayanna met dagiti ub-ubing a kameng ti pamilia iti nasayaat a gundaway a mangipeksa iti dadakkelda kadagiti pakaseknan ken parikutda. Nasayaat ti ibunga ti kasta a panagadal no saan a nainget unay, a basta basaen laeng dagiti agtutubo ti sungbat kadagiti saludsod iti libro a mausar iti panagadal iti Biblia. “Ti panagadalmi a sangapamiliaan ikkandakami iti gundaway nga agsasarita,” inlawlawag ni Martin, nga addaan dua nga annak a lallaki. “No agtitiponkayo iti maminsan kada lawas tapno pagsasaritaanyo ti Nainkasuratan a suheto, maammuam no ania ti sasaaden ti pamiliam iti naespirituan,” kunana. “Nagduduma a banag ti mapagsasaritaan. Maammuam no ania ti mapaspasamak idiay eskuelaan, ken ti ad-adda a makapainteres, maammuam no ania a kababalin ti patpatanoren dagiti annakmo.” Umanamong ti asawana a ni Sandra ken mariknana nga adu met ti magunggonana iti panagadal ti pamiliada. “Bayat nga idadaulo ni lakay ti panagadalmi,” kunana, “adu ti maammuak babaen ti panagimdengko iti panangsungbat dagiti annakko kadagiti saludsodna.” Kalpasanna iyataday ni Sandra dagiti komentona tapno matulongan dagiti annakna a lallaki. Ad-adda a kaay-ayona ti panagadalda agsipud ta siaaktibo a makiraman. Wen, dagiti tiempo a panagadal ti pamilia ipaayanna dagiti nagannak iti gundaway a mangammo a naimbag iti panagpampanunot dagiti annakda.​—Proverbio 16:23; 20:5.

Makibagay ken Aganuskayo

No dumteng ti oras ti panagadal ti pamiliayo, mabalin a mapaliiwyo nga alerto ken interesado ti maysa nga ubing, idinto ta kasapulan nga ay-aywenyo ti sabali tapno maipamaysana ti agpanunot ken magunggonaan. Kuna ti maysa a Kristiano nga ina: “Kasta ti biag ti pamilia! Ammuem no ania ti rebbeng nga aramidem kas ina wenno ama. Isu a no agan-anuska, tumulong ni Jehova ken pagballigiennaka.”

Mabalin nga agbaliwbaliw ti kapaut ti atension ti maysa nga ubing sigun iti tawenna. Ikonsiderar daytoy ti mannakaawat nga ama wenno ina. Addaan ti maysa a pagassawaan iti lima nga annak, a manipud 6 agingga iti nasurok a 20 ti tawenda. Ti ama, ni Miguel, kunana: “Ti buridek ti paunaem a mangsungbat kadagiti saludsod. Kalpasanna bay-am dagiti in-inauna a mangnayon kadagiti detalye ken mangiruar kadagiti punto nga insaganada.” Ti kastoy a nainsiriban a pannakilangen kadagiti annakda tulonganna dagiti nagannak a mangisuro iti kinapateg ti panangikabilangan kadagiti sabsabali. “Mabalin a maawatan ti maysa kadagiti annakmi a lalaki,” kuna ni Martin, “ngem kasapulan a tulonganmi a naimbag ti sabali nga anakmi tapno maalana ti punto. Makitak a ti panagadal sanayennatayo a mangiparangarang iti Nakristianuan a kinaanus ken kadagiti dadduma pay a bunga ti espiritu.”​—Galacia 5:22, 23; Filipos 2:4.

Madadaankay koma a makibagay iti nagduduma nga abilidad ken edad dagiti annakyo. Idi ubbing pay laeng da Simon ken Mark, nga ita agtutubodan, talaga a kaay-ayoda nga adalen ti libro a Ti Katan-okan a Tao a Nagbiag Pay Laeng a kaduada dagiti dadakkelda. “Ipaakto idi ni tatang kadakami ti nagduduma a paset a kas man la drama,” kunada. Malaglagip ni tatangda ti panagsarimbaboyna idi inyaktona a kaduana dagiti annakna ti pangngarig maipapan iti naimbag a Samaritano. (Lucas 10:30-35) “Realistiko daydi ken pagaayatmi.”

Adu dagiti ubbing a marurod iti rutina a panagadal ti pamilia. Rason kadi daytoy tapno saanen nga ituloy dagiti nagannak ti panagadal a naiplano? Saan. “Ti kinamaag maikapet iti puso ti ubing,” kuna ti Proverbio 22:15. Impagarup ti maysa nga agsolsolo nga ina a nagkurang kas konduktor ti panagadal ti pamiliana idi a namin-adu a nasinga ti panagadalda. Ngem nagan-anus. Ita dakkel ti panagraem kenkuana dagiti annakna ken ipatpategda ti ayat ken pannakaseknan nga impakitana babaen ti agtultuloy a panangikonduktana iti regular a panagadal ti pamiliana.

Panangtulong Kadagiti ‘Ulila’

Dagiti Kristiano a panglakayen ‘ipastoranda ti arban ti Dios.’ (1 Pedro 5:2, 3) Ti regular nga ibibisitada kadagiti pamilia iti kongregasionda ipaayanna ida kadagiti gundaway a mangkomendar kadagiti nagannak a mangibakbaklay kadagiti Nakristianuan a responsabilidadda. Siasino ti nakaipabaklayan ti responsabilidad a mangisuro kadagiti annak dagiti agsolsolo a nagannak? Diyo koma pulos liplipatan a naipabaklay iti ama wenno ina ti responsabilidad a mangisuro kadagiti annak.

Ti Nakristianuan a kinaannad tulonganna dagiti panglakayen a mangliklik kadagiti makaikompromiso a kasasaad a mabalin a tumaud no akmenda ti saad ti awan nga ama wenno ina. Nupay mabalin a sarungkaran ti dua a kakabsat a lallaki ti maysa a Kristiano a kabsat nga agsolsolo nga ina, kankanayon a naannadda iti urnos nga aramidenda a mangsuporta iti panagadal ti pamilia. No dadduma, mabalin a makapabileg ken praktikal ti panangawis kadagiti annak (ken, kinapudnona, iti agsolsolo nga ina wenno ama) iti panagadal ti mismo a pamilia ti panglakayen. Nupay kasta, pulos a diyo koma liplipatan a ni Jehova ti naindaklan a nailangitan nga Amatayo. Sigurado nga iwanwan ken tulonganna ti ina a mangikondukta iti panagadal a kaduana dagiti annakna, uray pay no agmaymaysa a mangaramid iti dayta.

Komusta met ngay no naespirituan ti panagpampanunot ti maysa nga agtutubo, ngem bassit laeng wenno awan pannakaseknan dagiti dadakkelna kadagiti naespirituan a responsabilidadda? Di rumbeng a maupay dagiti matalek nga adipen ni Jehova. “Ti di makaannong agtalek kenka [Jehova a Dios]; sika ti nangsaranay kadagiti ul-ulila,” inkanta ti salmista. (Salmo 10:14) Iti sabali a bangir, dagiti naayat a panglakayen iti kongregasion ikagumaanda a paregtaen dagiti nagannak bayat nga ay-aywananda dagiti annakda. Mabalinda nga isingasing ti panagsasarita ti pamilia sa addada a mangipaay kadagiti sumagmamano a praktikal a singasing no kasano ti agadal a sangsangkamaysa. Siempre, saanda nga ikkaten ti responsabilidad dagiti nagannak, ta isuda ti nangipabaklayan ti Kasuratan iti dayta.

Dagiti annak a saan a mamati dagiti dadakkelda kasapulanda unay ti pannaranay. Ti panangiraman kadakuada iti panagadal ti pamiliayo mabalin a makagunggona no la ket umanamong dagiti dadakkelda. Ni Robert, a nataenganen ken addan bukodna a pamilia, ket timmabtabuno kadagiti Nakristianuan a gimong a kaduana dagiti dadakkelna idi tallo pay laeng ti tawenna. Maay-ayatan a manglagip kadagidi a gimong uray idi saanen a makitimtimpuyog dagiti dadakkelna iti kongregasion Kristiano. Idi sangapulo ti tawenna, naam-ammona ti maysa nga ubing a lalaki a Saksi a nangikuykuyog kenkuana kadagiti gimong. Ni Robert ket siraragsak nga inaywanan dagiti dadakkel ti ubing a Saksi kas ulila iti naespirituan ket idi agangay inyadalanda. Gapu iti kastoy a naayat a panangaywan, napartak ti irarang-ayna ket tagtagiragsakenna itan ti agserbi kas panglakayen iti kongregasion.

Uray no busoren dagiti nagannak ti irarang-ay dagiti annakda, saan nga agmaymaysa dagiti annak. Agtalinaed ni Jehova a matalek a nailangitan nga Ama. “Ama dagiti ul-ulila . . . ti Dios iti nasantuan a pagnaedanna,” kuna ti Salmo 68:5. Ammo dagiti ulila iti naespirituan a mabalinda ti agtaklin kenkuana iti kararag, ket saranayenna ida. (Salmo 55:22; 146:9) Ti kasla ina nga organisasion ni Jehova sipapasnek a tungtungpalenna ti responsabilidadna a mangisagana iti makaay-ayo a naespirituan a taraon a maidasdasar babaen kadagiti publikasionna ken kadagiti gimong iti nasurok a 85,000 a kongregasion dagiti Kristiano iti intero a lubong. No kasta, babaen ti naespirituan a tulong nga aggapu iti Amatayo a ni Jehova, ken ti kasla ina nga organisasionna, uray dagiti ‘ulila’ matagiragsakda ti agadal iti Biblia.

Maikari iti pammadayaw dagiti Kristiano a nagannak a mangang-angay iti regular a sangapamiliaan a panagadal iti Biblia a kaduada dagiti annakda. Dagiti agsolsolo a nagannak a siaanus a mangsansanay kadagiti annakda iti daldalan ni Jehova maikarida a maipaayan iti naisangsangayan nga atension ken pammadayaw gapu iti panagreggetda. (Proverbio 22:6) Amin a mangisakit kadagiti annak nga ulila iti naespirituan ammoda a makaay-ayo daytoy iti nailangitan nga Amatayo, ni Jehova. Nadagsen a responsabilidad ti panangasikaso kadagiti naespirituan a kasapulan ti pamilia. Ngem ‘dikay sumuko, ta iti naikeddeng a panawen agapitkayto no dikay mabannog.’​—Galacia 6:9.

[Footnote]

[Ladawan iti panid 23]

Ti sangapamiliaan a panagadal ipaayanna dagiti ubbing iti nasayaat a gundaway a mangipeksa kadagiti dadakkelda iti pakaseknanda

[Picture Credit Line iti panid 20]

Harper’s