Ti Nagan a Mangiturong iti Pudno a Pammati

“DIKAY mamati ken Jesus ken iti darana a pangsubbot,” kinuna ti maysa a babai iti maysa a Saksi ni Jehova. Kinuna ti maysa a lalaki: “Ibagbagayo a Saksi ni Jehova-kayo, ngem saksinak ni Jesus.”

Gagangayen ti kapanunotan a dagiti Saksi ni Jehova dida mamati ken Jesus wenno dida unay itantan-ok. Ngem aniat’ agpayso?

Agpayso a nakapatpateg unay kadagiti Saksi ni Jehova ti nagan ti Dios, a Jehova.a Malaglagip ni Itamar, maysa a Saksi a taga Brazil: “Napasamak ti napateg a panagbalbaliw iti biagko idi naammuak ti nagan ti Dios. Idi damo a mabasak dayta, kas man la nariingak iti nargaan a turog. Riniing ken tinignaynak ti nagan a Jehova; inapektaranna ti kaunggak.” Ngem, innayonna: “Agliplippias met ti ayatko ken Jesus.”

Wen, bigbigen dagiti Saksi ni Jehova a tapno magun-odda ti biag nga agnanayon, masapul nga adda pammatida “iti nagan ti Anak ti Dios,” ni Jesus. (1 Juan 5:13) Ngem aniat’ kayat a sawen ti sasao nga ‘iti nagan ni Jesus’?

No Ania ti Itaktakderan ti Nagan ni Jesus

Ti “iti nagan ni Jesus” ken ti umasping a sasao ket masarakan iti intero a Kristiano a Griego a Kasuratan, wenno “Baro a Tulag.” Kinapudnona, ti sao a “nagan” a nausar a mangtukoy iti akem ni Jesus ket agparang iti nasurok a 80 a daras, agarup 30 a daras iti laeng libro dagiti Aramid. Dagiti Kristiano idi umuna a siglo nangbautisarda iti nagan ni Jesus, nangagasda iti naganna, nangisuroda iti naganna, immawagda iti naganna, nagsagabada maigapu iti naganna, ken indayawda ti naganna.​—Aramid 2:38; 3:16; 5:28; 9:14, 16; 19:17.

Sigun iti maysa a diksionario ti Biblia, ti Griego a sao para iti “nagan” masansan a maaramat iti Biblia nga “agpaay iti amin nga iparipirip dayta a nagan, mainaig iti autoridad, ugali, saad, kinadayag, bileg, kinadarisay, ken dadduma pay, mainaig iti amin a saklawen dayta a nagan.” No kasta, ti nagan ni Jesus itakderanna ti nadaeg ken nasaknap nga autoridadna a mangituray nga intalek kenkuana ni Jehova a Dios. Kinuna a mismo ni Jesus: “Isuamin a kinaturay naiteden kaniak idiay langit ken ditoy daga.” (Mateo 28:18) Idi napaimbag da Pedro ken Juan ti maysa a lalaki a pilay, nagimtuod dagiti Judio a panguluen ti relihion: “Babaen iti ania a pannakabalin wenno makin-nagan nga inaramidyo daytoy?” Situtured nga inyebkas ni Pedro ti pammatina iti autoridad ken bileg nga itakderan ti nagan ni Jesus idi impakaammona nga “iti nagan ni Jesu-Kristo a Nazareno, . . . babaen iti daytoy a maysa sisasalun-at nga agtaktakder daytoy a lalaki ditoy sanguananyo.”​—Aramid 3:1-10; 4:5-10.

Pammati ken Jesus Wenno ken Cesar?

Nupay kasta, saan a nalaka ti panangipaduyakyak iti kasta a pammati iti nagan ni Jesus. Kas impadto ni Jesus, agbalinto dagiti adalanna a ‘puntiria ti pananggura dagiti amin a nasnasion maigapu iti naganna.’ (Mateo 24:9) Apay? Gapu ta ti nagan ni Jesus itakderanna ti saadna kas dinutokan ti Dios nga Agturay, Ari dagiti ar-ari, a rumbeng a pagpasakupan amin a nasion, banag a dida maaramid wenno situtulok nga aramiden.​—Salmo 2:1-7.

Uray dagiti panguluen ti relihion idi kaaldawan ni Jesus dida met kayat ti agpasakup ken Jesus. Kinunada: “Awan ti arimi no di ni Cesar,” iti kasta inlaksidda ti Anak ti Dios. (Juan 19:13-15) Imbes ketdi, insaadda ti pammatida iti nagan​—ti pannakabalin ken autoridad​—ni Cesar ken ti imperial a gobiernona. Inkeddengda pay a rumbeng a matay ni Jesus tapno masalimetmetanda ti posision ken saadda.​—Juan 11:47-53.

Iti sinigsiglo kalpasan ti ipapatay ni Jesus, tinulad ti adu kadagidiay agkunkuna a Kristiano ti kapanunotan nga umasping kadagidi a papanguluen a Judio. Dagitoy a makunkuna a Kristiano insaadda ti pammatida iti bileg ken autoridad ti Estado ket nakinaminda kadagiti panagdadangadangna. Kas pagarigan, idi maika-11 a siglo, kalpasan ti panangorganisar ti iglesia kadagiti di maus-usar a mannakigubat tapno maikameng iti militia Christi, wenno Kristiano a kabaliero, “ti responsabilidad a panangidaulo iti nalinteg a gubat ket naikkat manipud iti sekular a bileg ti Kakristianuan ken, imbes a kasta, imbaklay ti iglesia baeten ti ahensia dagiti Kristiano a kabalierona.” (The Oxford History of Christianity) Innayon ti salaysay nga adda dagiti deklarasion ti papa a nangipapati kadagiti kaaduan a krusado a no makipasetda kadagiti krusada, “nakitulagdan iti Dios ken naipatalgeddan nga adda mismo a lugarda idiay Paraiso.”

Nalabit ikalintegan dagiti dadduma a posible ti agbalin a nasungdo ken Jesus sa maigiddato iti dayta makinaminda kadagiti napolitikaan nga ar-aramid, agraman kadagiti dangadang ti nasnasion. Nalabit ipapanda a rebbengen ti Kristiano a labanan ti kinadakes iti sadinoman a pakasarakan iti dayta ket karaman iti daytoy ti pannakigubat no kasapulan. Ngem kastoy kadi met ti panangmatmat dagiti nagkauna a Kristiano?

“Saan a nagsoldado dagidi nagkauna a Kristiano,” kuna ti artikulo iti magasin a The Christian Century. Inlawlawagna a sakbay ti dekada ti 170-180 K.P., awan aniaman a pammaneknek a nagsoldado dagiti Kristiano. Sa innayon ti artikulo: “Nagin-inut laeng a tinallikudan dagiti Kristiano ti isusupiatda iti panagsoldado.”

Aniada ti imbungana? “Nalabit awanen ti nakarkaro a nakadadael iti dayaw ti Kristianismo no di ti gistay naan-anay a panangtuladda kadagiti di Kristiano no maipapan iti pannakigubat,” kuna ti artikulo a The Christian Century. “Nakaro ti pannakadadael dayta a pammati gapu ta dagiti Kristiano itantandudoda ti pammati iti naasi a Manangisalakan idinto ta supsuportaranda dagiti narelihiosuan wenno nasionalistiko a gubat.”

Panangtulad Kadagiti Nagkauna a Kristiano Itatta

Posible aya a matulad dagiti Kristiano itatta ti nagsayaat nga ehemplo dagidi nagkauna a Kristiano? Naipakita dagiti Saksi ni Jehova iti daytoy a siglo a posible dayta. Maipapan kadakuada, kinuna ti editor ti Holocaust Educational Digest: “Awan ti Saksi ni Jehova a makigubat. . . . No kastoy amin ti pammati dagiti nabibileg ditoy lubong, nikaanoman awan koma ti napasamak [a Gubat Sangalubongan II].”

Kasta met laeng ti maikuna maipapan kadagiti kallabes a rehional a gubat, a kas iti nakaro a gubat idiay Makin-amianan nga Ireland. Sumagmamano a tawenen ti napalabas, mangaskasaba ti maysa a Saksi ni Jehova iti binalaybalay iti maysa a lugar dagiti Protestante idiay siudad ti Belfast. Idi naammuan ti maysa a bumalay a dayta a Saksi ket dati a Katoliko, dinamagna: “Idi Katolikoka pay, sinuportaram kadi ti IRA [Irish Republican Army]?” Napanunot ti Saksi a mabalin a mangranggas ti lalaki. Ngamin, naibalud ta natiliwan nga adda paltogna idi mapanna koma patayen ti maysa a Katoliko ket karuruarna laeng. Isu nga insungbat ti Saksi: “Saanakon a Katoliko. Maysaakon a Saksi ni Jehova. Kas pudno a Kristiano, pulos a diak pumatay iti asinoman para iti aniaman a gobierno wenno tao.” Gapu iti dayta inalamano ti bumalay sana kinuna: “Dakes amin a kita ti panangpapatay. Nasayaat ti ar-aramidenyo. Itultuloyyo dayta.”

No Ania ti Kaipapanan ti Panangisaad ti Pammati iti Nagan ni Jesus

Nupay kasta, saan laeng a ti di pannakigubat ti kaipapanan ti panangisaad ti pammati iti nagan ni Jesus. Kaipapananna ti panangtungpal iti amin a bilin ni Kristo. Kinapudnona, kinuna ni Jesus: “Dakayo ti gagayyemko no aramidenyo ti ibilbilinko kadakayo,” ket maysa a bilinna ti ‘panagayat[tayo] iti maysa ken maysa.’ (Juan 15:14, 17) Ti ayat ikagumaanna nga aramiden ti naimbag iti sabsabali. Ikkatenna amin a panangidumduma maigapu iti puli, relihion, ken kasasaad ti biag. Impakita ni Jesus no kasano.

Dagiti Judio idi kaaldawan ni Jesus kabusorda unay dagiti Samaritano. Maisupadi iti dayta, nakisarita ni Jesus iti maysa a Samaritana, ket kas resultana, dayta a babai ken ti adu a sabsabali pay naaddaanda iti pammati iti nagan ni Jesus. (Juan 4:39) Imbaga met ni Jesus a dagiti adalanna agbalindanto a saksina “agpadpada idiay Jerusalem ken iti intero a Judea ken Samaria ken agingga iti kaadaywan a paset ti daga.” (Aramid 1:8) Saan laeng a kadagiti Judio ti pakaipaayan idi ti makaited-biag a mensahena. Gapuna, naibilin ken Pedro a sarungkaranna ti Romano a senturion a ni Cornelio. Nupay maiparit idi a bumisita ti maysa a Judio iti sabali ti pulina, impakita ti Dios ken ni Pedro nga ‘awan koma ti tao a naganenna iti natulawan wenno narugit.’​—Aramid 10:28.

Kas panangtuladda ken Jesus, situtulok dagiti Saksi ni Jehova a tumulong iti amin a tattao​—aniaman ti nagtaudanda a puli, relihion, wenno kasasaad ti panagbiag​—a mangammo maipapan iti pannakaisalakan babaen iti nagan ni Jesus. Ti pammati iti nagan ni Jesus tignayenna ida a ‘silalatak a mangideklara a ni Jesus ket Apo.’ (Roma 10:8, 9) Idagadagmi nga awatenyo ti tulongda tapno masursuroyo met nga isaad ti pammatiyo iti nagan ni Jesus.

Pudno a ti nagan ni Jesus iparegtana koma ti panangidayaw, panagraem, ken panagtulnog. Kinuna ni apostol Pablo: “Iti nagan ni Jesus agparintumeng koma ti tunggal tumeng dagidiay adda sadi langit ken dagidiay adda ditoy daga ken dagidiay adda iti uneg ti daga, ket tunggal dila bigbigenda koma a sipapanayag a ni Jesu-Kristo ket Apo a maipaay a dayag ti Dios nga Ama.” (Filipos 2:10, 11) Nupay nalabit di kayat ti kaaduan nga agnanaed ditoy daga ti agpasakup iti turay ni Jesus, ipakita ti Biblia nga asidegen ti tiempo a masapul nga agpasakup amin a tattao ta no saan madadaelda. (2 Tesalonica 1:6-9) Ngarud, itan ti tiempo a panangisaad ti pammati iti nagan ni Jesus babaen ti panangtungpal kadagiti amin a bilinna.

[Footnote]

[Ladawan iti panid 6]

Iti nagan ni Jesus, minilion ti nangpapatay ken napapatay

[Ladawan iti panid 7]

Saan a nangidumduma ni Jesus iti puli. Kastakayo aya?