Makauraykayo Kadi?
AMMOYO kadi no kasano kaadu ti tiempo a mabusbos ti tattao iti tinawen nga agur-uray? Agpilada iti paggatangan wenno iti gasolinaan. Urayenda ti panangasikaso ti serbidor iti restawran. Urayenda ti doktor wenno ti dentista. Agurayda iti bus wenno tren. Wen, adu a tiempo iti biag ti maysa a tao ti mabusbosna nga agur-uray kadagiti bambanag a mapasamak. Sigun iti maysa a pattapatta, nasayang ti 4.7 a bilion nga oras dagiti Aleman gapu laeng iti panagurayda kadagiti nairut a trapiko! Adda nangkalkulo a dayta a kaadu ti oras ket katupag ti manamnama a kapaut ti biag ti 7,000 a tattao.
Mabalin a makaparurod unay ti aguray. Kadagitoy nga aldaw, kasla kurang ti tiempo tapno mairingpas ti amin a banag, ket talaga a narigat ti aguray no panunotentayo ti dadduma a banag a rumbeng koma nga ar-aramidentayo. Kinuna naminsan ti autor a ni Alexander Rose: “Kagudua ti mangparigat iti biag isu ti panaguray.”
Binigbig ti estadista nga Americano a ni Benjamin Franklin a nabalor met ti aguray. Nasurok a 250 a tawenen ti naglabas, kinunana: “Ti tiempo ket kuarta.” Dayta ti makagapu nga ikagkagumaan dagiti kompania a liklikan dagiti di nasken a pannakataktak kabayatan ti trabaho. Dakdakkel ti ganansia no ad-adu ti mapataud a produkto iti ababa a tiempo. Napartak ti serbisio dagiti establisimiento a direkta nga agserbi kadagiti tattao—fast food (restawran a napartak a mangisagana kadagiti taraon), drive-through banking (pannakitransaksion iti banko a di masapul a dumsaag iti luganyo), ken dagiti umarngi kadagita—gapu ta ammoda a maay-ayo dagiti kustomer no mapaababa ti orasda nga aguray.
Panangsayang iti Biagtayo
Insennaay naminsan ni Ralph Waldo Emerson, Americano a dumadaniw idi maika-19 a siglo: “Manon a biag ti napukaw gapu iti panaguray!” Iti nabiit pay, inreklamo ti autor a ni Lance Morrow ti maipapan iti tuok ken pisikal a pagdaksan ti panaguray. Nupay kasta, dinakamatna ti “di madmadlaw a sagabaen ti aguray.” Ania dayta? “Isu ti pannakaammo a mataktakaw ti tiempona, ti kapatgan nga ik-ikutan ti maysa a tao ken kapaset ti biagna, ket di pulos maisubli dayta.” Nakalkaldaang ngem pudno. Agnanayon a pukaw ti tiempo a masayang gapu iti panaguray.
Siempre, no saan la koma a nakaab-ababa ti biag, saan koma a makapasikor ti aguray. Ngem ababa ti biag. Rinibu a tawenen ti naglabas, kinuna ti salmista ti Biblia: “Dagiti al-aldaw dagiti tawenmi pitopuloda a tawen, wenno agpapan pay gapu iti kinabileg walopulo a tawen; nupay kasta ti laeng sagudayda bannog ken ladingit; ta lumabas nga apagbiit, ket tumayabkamin.” (Salmo 90:10) Sadino man ti pagnanaedantayo ken asinotayo man, ti biagtayo—dagiti aldaw, oras, minuto nga agur-uray kadatayo apaman a nayanaktayo—ket limitado. Kaskasdi, ditay maliklikan dagiti kasasaad a mangsayang iti dadduma kadagiti napateg a tiempotayo nga agur-uray kadagiti mapasamak wenno iti tattao.
Sursuruenyo ti Aguray
Kaaduan kadatayo ti nakapadas a naglugan iti kotse a kaskasero ti drayberna. Masansan nga awan met ti samsambuten ti drayber—awan ti naganat a nakitulaganna. Kaskasdi, dina kayat ti pataktak iti sabali a drayber. Ti kinaawan anusna ti mangipakita a dina nasursuro ti aguray. Nasursuro? Wen, masapul a sursuruen ti aguray. Awan ti nayanak a naanus nga aguray. Kayat a dagus dagiti maladaga a maasikasoda no mabisin wenno alusiisenda. Sada la matarusan bayat a dumakdakkelda nga adda panawen a nasken nga agurayda no adda kasapulanda. Kinapudnona, gapu ta ti panaguray ket di maliklikan a paset ti biag, mangipakita a nataengan ti maysa a tao no ammona ti aganus nga aguray no kasapulan.
Siempre, nakaaawat no dadduma ti kinaawan-anus gapu kadagiti emerhensia. Nainkalintegan ti panagaburido ti maysa nga agkabannuag a lalaki a nangitaray iti ospital iti dandanin aganak nga asawana no adda dagiti pakataktakan. Dagiti anghel a nangdagdag ken Lot a pumanaw iti Sodoma ket saan a makauray gapu iti panagtaktak ni Lot. Dandanin ti pannakadadael, ket agpegpeggad idi ti biag ni Lot ken ti pamiliana. (Genesis 19:15, 16) Ngem iti kaaduan a kasasaad, masapul nga aguray dagiti tattao nupay awan ti biag nga agpelpeligro. Kadagita a situasion, naan-annayas ti bambanag no makauray ti tunggal maysa—uray pay no maigapu iti kinakapuy wenno kinaawan konsiderasion ti maysa a tao. Mainayon pay, nalaklaka ti aganus no ammo ti tunggal maysa nga usaren iti makagunggona a pamay-an ti tiempona nga agur-uray. Adda iti kahon iti panid 5 dagiti sumagmamano a singasing no kasano nga anusan ken aramiden a makagunggona pay ketdi ti panaguray.
Saan a mailibak a ti kinaawan ti anus ket mabalin a mangipakita iti kinatangsit, ti panangipapan a di rumbeng nga aguray ti maysa gapu ta nangato ti panangmatmatna iti bagina. Iti asinoman nga addaan iti kasta a kababalin, maiparbeng nga usigenna dagitoy a sasao iti Biblia: “Ti naanus iti espiritu naim-imbag ngem iti napusong iti espiritu.” (Eclesiastes 7:8) Ti kinapalangguad, wenno kinatangsit ket serioso a pakapilawan ti kinatao. Kuna ti proverbio ti Biblia: “Isuamin a natangsit ti pusona makarimon ken ni Jehova.” (Proverbio 16:5) No kasta, tapno masursurotayo ti aganus—masursurotayo ti aguray—nalabit masapul nga usigentayo ti bagitayo ken ti relasiontayo kadagiti tattao iti aglawlawtayo.
Magunggonaan ti Kinaanus
Kadawyan a nalaklaka ti aguray no kombinsidotayo a napateg ti padpadaanantayo nupay agtaktak ket dumtengto met laeng kamaudiananna. Iti daytoy a banag, nasayaat a panunoten nga ur-urayen dagiti amin a napudno nga agdaydayaw iti Dios ti pannakatungpal dagiti naindaklan a karina a masarakan iti Biblia. Kas pagarigan, ibaga kadatayo ti impaltiing ti Dios a salmo: “Ti sililinteg tawidennanto ti daga, ket agtaengto kenkuana nga agnanayon.” Pinatalgedan ni apostol Juan daytoy a kari idi a kinunana: “Ti mangaramid iti pagayatan ti Dios agtalinaed iti agnanayon.” (Salmo 37:29; 1 Juan 2:17) Nalawag, no mabalintay ti agbiag nga agnanayon, saanto a problema ti panaguray. Ngem saan nga agnanayon ti biagtayo ita. Realistiko aya a pagsasaritaan ti maipapan iti biag nga agnanayon?
Sakbay a sungbatantayo, panunotenyo a pinarsua ti Dios dagiti immuna a nagannak kadatayo nga addaan iti namnama nga agbiag nga agnanayon. Idi la nagbasolda a napukawda dayta a namnama, agpadpada agpaay kadakuada ken kadagiti annakda—a pakairamanantayo. Ngem kalpasan unay ti panagbasolda, impakaammo ti Dios ti panggepna a mangikkat kadagiti bunga ti panagsukirda. Inkarina ti iyaay ti “bin-i,” isu ni Jesu-Kristo.—Genesis 3:15; Roma 5:18.
Adda kadatayo nga agdesision no kayattay ti magunggonaan kas indibidual iti pannakatungpal dagiti karina. Nasken ngarud nga aganustayo. Tapno masursurotayo daytoy a kita ti panaganus, iparegta ti Biblia nga utobentayo ti ulidan ti maysa a mannalon. Imulana ti bukel ket masapul a siaanus nga aguray—nga aramidenna amin tapno masaluadan ti mulana—agingga iti panagaapit. Iti kasta, magunggonaan ti anusna, ket makitana dagiti bunga ti panagbannogna. (Santiago 5:7) Dinakamat ni apostol Pablo ti sabali pay a pagwadan ti panaganus. Ipalagipna kadatayo dagiti matalek a lallaki ken babbai idi ugma. Sinegseggaanda ti pannakatungpal dagiti panggep ti Dios, ngem masapul nga urayenda ti tiempo nga intuding ti Dios. Imparegta ni Pablo a tuladentay ida, “a babaen ti pammati ken kinaanus tawidenda dagiti kari.”—Hebreo 6:11, 12.
Wen, paset ti biag ti panaguray. Ngem saan a masapul a pagtaudan dayta ti kankanayon a panagpulkok. Kadagidiay agur-uray iti pannakatungpal dagiti kari ti Dios, pagtaudan dayta ti rag-o. Mabalinda nga usaren ti tiempoda nga agur-uray a mangpatanor iti nasinged a relasion iti Dios ken mangaramid kadagiti banag a mangiparangarang iti pammatida. Ket babaen ti panagkararag, panagadal, ken panagmennamenna, mapatanorda ti di maisin a panagtalek a matungpalto ti amin nga inkari ti Dios iti tiempo nga intudingna.
[Kahon/Dagiti Ladawan iti panid 5]
PALAKAENYO TI PANAGURAY!
Agplano a nasakbay! No ammoyo nga aguraykayo, sisasaganakayo koma nga agbasa, agsurat, ag-knitting, aggansilio, wenno agaramid iti dadduma pay a makagunggona nga aktibidad.
Usarenyo ti tiempo nga agmennamenna, banag a rumigrigat nga aramiden iti okupado unay a lubongtayo.
Adda koma a kanayon ti sumagmamano a material iti asideg ti telepono a basaen bayat a pagur-urayendakayo ti kasarsaritayo iti telepono; iti lima wenno sangapulo a minuto, makabasakayo iti sumagmamano a panid.
No adda kakaduayo nga agur-uray, gundawayanyo nga irugi no maitutop ti pannakipatang ket iranudyo kadakuada dagiti makapabileg a kapanunotan.
Mangidulinkayo a kanayon iti kotseyo iti papel a pagsuratan wenno babasaen no bilang ta adda dagiti di ninamnama a panaguray.
Agkidem, agrelaks, wenno agkararagkayo.
TI NAANUS A PANAGURAY KET AGPANNURAY ITI KABABALIN KEN PANAGPAMPANUNOT.