Dimo Ipalubos a Dadaelen ti Panagduadua ti Pammatim

Adda aldaw a pagarupem a nasalun-atka. Iti sumaganad nga aldaw, mariknam a masakitka. Kellaat a nagpukaw ti pigsam wenno kiredmo. Agsakit ti ulom ket agpapaut-ot ti bagim. Ania ti napasamak? Ti sistema ti depensa ta bagim ket sinerrek dagiti napeggad nga organismo ken rinautda dagiti napateg nga organo. No di maagasan, dagitoy a rimmaut nga organismo mabalin a permanente a madadaelda ti salun-atmo​—mangpapatay pay ketdi kenka.

SIEMPRE, no saanka a nakaradkad ket maimpeksionanka, nalaklakaka a makaptan iti sakit. Kas pagarigan, kuna ni Peter Wingate, a mannurat kadagiti topiko a mainaig iti medisina, a no kumapsut ti bagim gapu iti malnutrision, “nakapuy [ti resistensiam] nga uray ti kabassitan nga impeksion ket mabalin a makapapatay.”

No kasta ti kaso, siasino ti mayat nga agbiag a mabisbisinan? Mabalin nga aramidem ti amin a kabaelam a mangan a nasayaat ken agtalinaed a nasalun-at. Nalabit aramidem met ti amin a kabaelam tapno maliklikam ti maimpeksionan iti virus wenno bakteria. Nupay kasta, ar-aramidem kadi ti isu met laeng a kinaannad no maipapan iti panagtalinaed a “nasalun-at iti pammati”? (Tito 2:2) Kas pagarigan, alertoka kadi kadagiti peggad ti makaallilaw a panagduadua? Nalakada la a serken ti panunot ken pusom, a dadaelenda ti pammatim ken relasionmo ken Jehova. Kasla di mapupuotan ti dadduma daytoy a peggad. Bay-anda a maapektaranda kadagiti panagduadua babaen ti dida pannangan iti naespirituan. Posible ngata a kasta met ti ar-aramidem?

Panagduadua​—Kanayon Kadi a Dakes?

Siempre, saan nga amin a panagduadua ket dakes. No dadduma, kasapulan a dimo pay la anamongan ti maysa a banag agingga a masiertom dagiti detalye. Napeggad ken makaallilaw no basta patiem lattan ken dimon pagduaduaan dagiti narelihiosuan a pammagbaga. Agpayso a kuna ti Biblia a ti ayat “patienna ti amin a bambanag.” (1 Corinto 13:7) Ti maysa a naayat a Kristiano sigurado a sisasagana a mamati kadagidiay napaneknekan a mapagtalkan iti napalabas. Ngem mamakdaar met ti Sao ti Dios maibusor iti ‘panamati iti tunggal sao.’ (Proverbio 14:15) No dadduma, adda nainkalintegan a rasontayo nga agduadua no madi ti pakasarsaritaan ti maysa a tao. “Nupay [ti manangallilaw a sumasao] paimnasenna ti timekna,” mamakdaar ti Biblia, “dika mamati kenkuana.”​—Proverbio 26:24, 25.

Pakdaaran met ni apostol Juan dagiti Kristiano maibusor iti awan panagduaduana a panamati. “Saanyo a patien ti tunggal naipaltiing nga ebkas,” insuratna. Imbes ketdi, “subokenyo dagiti naipaltiing nga ebkas tapno makitayo no nagtaudda iti Dios.” (1 Juan 4:1) Ti maysa nga “ebkas,” sursuro man wenno kapanunotan, mabalin nga agparang a kasla naggapu iti Dios. Ngem talaga kadi a naggapu kenkuana dayta? Ti bassit a panagduadua, wenno di panamati a dagus, ket mabalin a pudno a salaknib agsipud ta, kas iti kinuna ni apostol Juan, “adu a manangallilaw ti nakastrek ditoy lubong.”​—2 Juan 7.

Dagiti Awan Pakaibatayanna a Panagduadua

Wen, masansan a kasapulan ti napudno ken napakumbaba a panangamiris iti bambanag tapno maipasdek ti kinapudno. Nupay kasta, saan a kapada daytoy ti panangipalubos a tumanor iti panunot ken pusotayo dagiti awan pakaibatayanna ken makadadael a panagduadua​—panagduadua a makadadael kadagiti natibker pannakaipasdekna a pammati ken relasion. Nadepinar daytoy a panagduadua kas ti “di pannakasierto iti patpatien wenno kapanunotan a masansan a mangsinga iti panagdesision.” Malagipyo kadi no kasano nga inimpektaran ni Satanas ti panunot ni Eva kadagiti panagduadua maipapan ken Jehova? “Pudno kadi a kinuna ti Dios a dikay mangan manipud iti tunggal kayo iti minuyongan?” inyimtuodna. (Genesis 3:1) Ti panagduadua a pinarnuay dayta a kasla inosente a saludsod ket siningana ti panagdesision ni Eva. Kadawyan dayta kadagiti metodo ni Satanas. Kas iti tao nga agar-aramid kadagiti pammardaya a surat, nalaing ni Satanas nga agusar iti panagiparipirip, parparbo, ken kinaulbod. Dinadael ni Satanas ti di mabilang a makagunggona ken napnuan panagtalek a relasion babaen kadagiti makaallilaw a panagduadua a nasikap ti pannakaimulana.​—Galacia 5:7-9.

Silalawag a naawatan ni adalan a Santiago ti makadadael nga epekto daytoy a kita ti panagduadua. Nagsurat maipapan iti adda kadatayo a nakaskasdaaw a pribilehio nga umadani a siwayawaya iti Dios tapno agpatulong iti tiempo ti pakasuotan. Ngem impakdaar ni Santiago a no agkararagkayo iti Dios, ‘agtultuloykayo koma nga agdawat buyogen ti pammati, a saan a pulos agduadua.’ No pagduaduaantay ti relasiontayo iti Dios, mayarigtayo “iti dalluyon ti baybay nga iduron ti angin ket maipalpallayog.” Agbalintayo a kasla iti “di makapangngeddeng a tao, di agtaltalinaed kadagiti amin a dalanna.” (Santiago 1:6, 8) Mapatanortayo ti panagduadua iti pammati a mamagbalin kadatayo a di makapangngeddeng. Kalpasanna, kas iti napasamak ken Eva, nakalaklakatayon a maimpluensiaan iti amin a kita ti sinasairo a sursuro ken pilosopia.

Panangtaginayon iti Nasayaat a Naespirituan a Salun-at

Kasanotay ngarud a masalakniban kadagiti makadadael a panagduadua? Nakasimsimple ti sungbat: babaen ti napinget a panangiwaksi iti sataniko a propaganda ken naan-anay a panangaprobetsar kadagiti amin a probision ti Dios a mamagbalin kadatayo a “natibker iti pammati.”​—1 Pedro 5:8-10.

Nakapatpateg ti nasayaat a personal a pannangan iti naespirituan a taraon. Ti autor a ni Wingate, a nadakamaten, inlawlawagna: “Uray no agin-inana ti bagi, kasapulanna ti agtultuloy a suplay ti enerhia para kadagiti kemikal a proseso ken iti trabaho dagiti napateg nga organona; ket dagiti material iti adu a tisyu kasapulan nga agtultuloy a masukatanda.” Kasta met laeng no iti naespirituan a salun-attayo. No awan ti agtultuloy a pannangan iti naespirituan a taraon, ti pammatitayo, kas iti bagi a kurang ti pannakataraonna, ket in-inut a madadael agingga a matay. Impaganetget ni Jesu-Kristo daytoy idi kinunana: “Ti tao agbiag, saan nga iti tinapay laeng, no di ket iti tunggal sao a rumrummuar iti ngiwat ni Jehova.”​—Mateo 4:4.

Amirisenyo dayta. Kasanotay a damo a napatanor ti natibker a pammati? “Ti pammati sumaruno iti banag a nangngeg,” insurat ni apostol Pablo. (Roma 10:17) Kayatna a sawen a damo a napatanortayo ti pammati ken panagtalek ken Jehova, kadagiti karina, ken iti organisasionna babaen ti panagtaraon iti Sao iti Dios. Siempre, saantay a basta namati iti amin a nangngegtayo. Inaramidtayo ti kas inaramid dagidi adda iti siudad ti Berea. ‘Siaannad a sinukimattayo ti Kasuratan iti inaldaw no agpayso dagitoy a banag.’ (Aramid 17:11) ‘Pinaneknekantayo iti bagbagitayo ti naimbag ken makaay-ayo ken naan-anay a pagayatan ti Dios’ ket siniguradotayo a pudno ti nangngegtayo. (Roma 12:2; 1 Tesalonica 5:21) Sipud idin, mabalin a napatibkertay ti pammatitayo bayat nga ad-adda a sibabatad a makitkitatayo a saan a pulos mapaay ti Sao ken dagiti kari ti Dios.​—Josue 23:14; Isaias 55:10, 11.

Liklikanyo ti Naespirituan a Panagbisin

Ita, ti karit isu ti panangtaginayon iti pammatitayo ken panangliklik iti aniaman a panagduadua iti patpatien a mangpakapuy iti panagtalektayo ken ni Jehova ken iti organisasionna. Tapno maaramidtay daytoy, masapul nga itultuloytay a sukimaten dagiti Kasuratan iti inaldaw. Namakdaar ni apostol Pablo a “kadagiti maud-udi a periodo ti tiempo umikayto ti sumagmamano [nga idi damo, kasla napigsa ti pammatida] manipud iti pammati, nga ipangagda dagiti makayaw-awan a naipaltiing a sasao ken sursuro dagiti sairo.” (1 Timoteo 4:1) Dagitoy a makaallilaw a sasao ken sursuro parnuayenda dagiti panagduadua iti panunot ti sumagmamano ken isinada ida iti Dios. Kasanotay a masalakniban? Babaen ti agtultuloy a ‘pannakataraon iti sasao ti pammati ken iti nasayaat a sursuro a sinurottayo a sisisinged.’​—1 Timoteo 4:6.

Ngem makapaladingit ta pinili ti sumagmamano ita ti saan a ‘mataraonan iti sasao ti pammati’​—uray pay no nalaka a magun-odan ti kasta a taraon. Kas impasimudaag ti maysa kadagiti mannurat iti libro a Proverbio, posible ti mapalikmutan iti nasayaat a naespirituan a taraon, arigna maysa a naespirituan a bangkete, ket kaskasdi a saantay a mangan ken runawen ti taraon.​—Proverbio 19:24; 26:15.

Napeggad daytoy. Kinuna ti autor a ni Wingate: “Apaman a mangrugi nga ibusen ti bagi ti bukodna a protina, mangrugin a kumapuy ti salun-at daytoy.” No mabisinanka, mangrugi ti bagim a mangusar kadagiti reserba a suplay a naidulin iti intero a bagi. No maibus dagitoy a suplay, mangrugi nga ibusen ti bagi ti protina a kasapulan iti agtultuloy nga idadakkel ken pannakatarimaan dagiti tisyu. Mangrugin nga agkapuy dagiti napateg nga organo. Sidadaras metten a madadael ti salun-atmo.

Kasta ti napasamak iti sumagmamano a kameng ti nagkauna a kongregasion Kristiano iti naespirituan a pamay-an. Pinadasda a pagbiagan dagiti reserbada a naespirituan a suplay. Nalabit a liniwayanda ti personal a panagadal, ket kimmapuyda iti naespirituan. (Hebreo 5:12) Inlawlawag ni apostol Pablo ti peggad ti panangaramid iti daytoy idi insuratna kadagiti Hebreo a Kristiano: “Nasken nga ipaayantayo iti panangipangag nga ad-adda ngem iti gagangay, tapno saantayo a pulos mayayus.” Ammona a nakalaklaka ti mayayus nga agturong kadagiti dakes nga ugali no “liniwayantayo ti pannakaisalakan a kasta ti kinadakkelna.”​—Hebreo 2:1, 3.

Makapainteres ta ti tao nga agsagsagaba iti malnutrision ket saan a kanayon a masaksakit wenno nakuttong ti langana. Umasping iti dayta, mabalin a saan a dagdagus a madlaw no ti maysa a tao ket agsagsagaba iti naespirituan a panagbisin. Mabalin nga aglanglangaka a nasalun-at iti naespirituan idinto ta saan a nasayaat ti pannakataraonmo​—ngem saan nga agbayag dayta! Pulos a saanmonto a maliklikan ti kumapuy iti naespirituan, a nalaka a maimpluensiaan kadagiti awan pakaibatayanna a panagduadua, ken saan a makabael a makidangadang a sipipinget maipaay iti pammati. (Judas 3) Sika ti makaammo​—uray no awan ti sabali a makaammo​—iti pudno a kasasaad ti personal a panagtaraonmo iti naespirituan.

Gapuna, taginayonem ti personal a panagadalmo. Sipipinget a labanam dagiti panagduadua. No saanmo nga ikankano ti kasla bassit laeng nga impeksion, no baybay-am dagiti mangburburibor a panagduadua, mabalin a dakes dagiti ibungana. (2 Corinto 11:3) ‘Talaga kadi nga agbibiagtayon kadagiti maudi nga aldaw? Mabalinmo kadi a patien amin a kuna ti Biblia? Talaga kadi a daytoy ti organisasion ni Jehova?’ Kayat ni Satanas nga imula ti kakasta a panagduadua iti panunotmo. Dimo ipalubos a ti panagliway nga agtaraon iti naespirituan pagbalinennaka a nalaka a biktima dagiti makaallilaw a sursurona. (Colosas 2:4-7) Surotem ti naibalakad ken Timoteo. Saetam nga adalen “ti nasantuan a sursurat” tapno ‘makapagtultuloyka iti bambanag a nasursurom ken nakaguyugoyam a patien.’​—2 Timoteo 3:13-15.

Mabalin a kasapulam ti tulong tapno maaramidmo daytoy. Ituloy a kunaen ti mannurat a nadakamat itayen: “Gapu iti nakaro a panagbisin, mabalin a madangran unay dagiti organo a pagrunaw gapu iti kaawan dagiti bitamina ken dadduma pay a sustansia, iti kasta saandan a kabaelan ti umawat kadagiti gagangay a taraon. Mabalin nga agkasapulan iti taraon a nalaklaka a marunaw dagiti tattao a kasta ti kasasaadna.” Kasapulan ti naisangsangayan a panangtaripato tapno maagasan dagiti epekto ti panagbisin iti bagi. Umasping iti dayta, ti tao a nakaro ti panangliwayna iti personal a panagadalna iti Biblia ket mabalin nga agkasapulan iti adu a tulong ken pammaregta tapno mapasublina ti gagarna iti naespirituan a taraon. No kasta ti kasasaadmo, agpatulongka ket siraragsak nga awatem ti aniaman a tulong a maipaay tapno mapapigsam manen ti naespirituan a salun-at ken kiredmo.​—Santiago 5:14, 15.

Dika ‘Agpangpangadua iti Kaawan Pammati’

Yantangay ammoda dagiti kasasaad ni patriarka nga Abraham, nalabit pagarupen ti dadduma nga adda nainkalintegan a pangibatayan ni Abraham nga agduadua. Mabalin a kasla rasonable unay nga ipapan nga ‘awan namnamanan nga agbalin nga ama ti adu a nasion’​—iti laksid ti kari ti Dios. Apay? Bueno, no ibasartayo iti panangmatmat laeng ti tao, kasla awanen ti panginanamaan. Kunaen ti rekord ti Biblia, ‘imbilangna ti bukodna a bagi, nga itan natayen, ken kasta met ti natay a kasasaad ti aanakan ni Sara.’ Ngem pulos a di impalubos ni Abraham nga agramut iti panunot ken pusona ti panagduadua iti karkari ti Dios. Insurat ni apostol Pablo: “Di kimmapuy iti pammati,” wenno “di nagpangpangadua iti kaawan pammati.” Nagtalinaed ni Abraham a “naan-anay a nakombinsir a no ania ti inkari [ti Dios] kabaelanna met nga aramiden.” (Roma 4:18-21) Nakapatanor iti natibker, nasinged, ken napnuan panagtalek a relasion ken Jehova iti adu a tawen. Inwaksina ti aniaman a panagduadua a mabalin koma a nangpakapuy iti dayta a relasion.

Maaramidam met dayta no “itultuloymo a salimetmetan ti pagtuladan iti makapasalun-at a sasao”​—no agtaraonka a nasayaat iti naespirituan. (2 Timoteo 1:13) Ibilangmo a serioso ti peggad dagiti panagduadua. Ar-aramiden ni Satanas ti mabalin a maawagan iti naespirituan a bakteriolohiko a pannakigubat. No liwayam ti mangan iti nasayaat a naespirituan a taraon babaen ti personal a panagadal iti Biblia ken babaen ti itatabuno kadagiti Nakristianuan a gimong, isarsarakmo ti bagim iti kakasta a pannakaatakar. Usarem a naimbag ti nawadwad ken naintiempuan a suplay ti naespirituan a taraon nga ipapaay ti “matalek ken masirib nga adipen.” (Mateo 24:45) Itultuloymo ti “umannugot iti makapasalun-at a sasao” ken agtalinaedka a “nasalun-at iti pammati.” (1 Timoteo 6:3; Tito 2:2) Dimo ipalubos a dadaelen ti panagduadua ti pammatim.

[Dagiti Ladawan iti panid 21]

Kasano kasayaat ti pannanganmo iti naespirituan?