Ania ti Kayat a Sawen ti Panagbalin a Nasungdo?

IDI maikadua a siglo K.K.P., dagiti Judio a Hasidim imbilangda ti bagbagida a pudpudno a nasungdo. Naggapu ti naganda iti cha·sidhʹ, ti kangrunaan a Hebreo a termino para iti “nasungdo.” Naadaw dayta iti nombre a cheʹsedh a masansan a maipatarus kas “naayat a kinamanangngaasi,” “nasungdo nga ayat,” “kinamanangngaasi,” “kinaimbag,” “asi.” Sigun iti Theological Dictionary of the Old Testament, ti cheʹsedh “ket aktibo, mannakitunos, ken manayon [ken] ipasimudaagna saan laeng a ti kababalin ti tao, no di pay ket ti aramid nga aggubuay iti daytoy a kababalin. Maysa dayta a tignay a mangsaluad wenno mangpasayaat iti biag. Kaipapananna ti ibaballaet tapno matulongan ti maysa a daksanggasat wenno marigrigatan. Pakakitaan dayta iti panaggayyem.”

Nalawag nga iti adu a lenguahe, awan ti maysa a sao a makayebkas iti naan-anay a kaipapanan a nainaig iti Hebreo a termino a naaramat iti Biblia. Nupay kasta, ti kinasungdo sigun iti pannakaaramatna iti Biblia ket saan laeng a matalek a panangsalimetmet iti nakaikumitan. Kaipapananna met ti naayat a relasion a buyogen ti panangaramid iti banag nga agpaay a pagimbagan dagiti sabsabali. Tapno maawatantayo ti kayat a sawen ti pudno a kinasungdo, usigenyo no kasano nga impakita dayta ni Jehova kada Abraham, Moises, David, iti nasion ti Israel, ken iti sangatauan.

Nangipakita ni Jehova iti Kinasungdo

Kinuna ni Jehova ken ni Abraham a gayyemna: “Maysaak a kalasag maipaay kenka.” (Genesis 15:1; Isaias 41:8) Saan la a sasao dagitoy. Sinalakniban ken insalakan ni Jehova ni Abraham ken ti sangakabbalayanna kada Faraon ken Abimelec. Tinulonganna ni Abraham a nangispal ken ni Lot kadagiti nagkukumplot nga uppat nga ari. Agtawen iti 100 ni Abraham ken 90 ni Sara idi insubli ni Jehova ti pannakabalinda a maaddaan iti anak tapno agtaud kadakuada ti naikari a Bin-i. Masansan a nakisao ni Jehova ken ni Abraham babaen kadagiti sirmata, tagtagainep, ken anghel a mensaherona. Kinapudnona, impakita ni Jehova ti kinasungdona ken ni Abraham idi sibibiag daytoy ken uray idi nabayagen a natay. Iti las-ud ti adu a siglo, tinungpal ni Jehova dagiti karina kadagiti kaputotan ni Abraham, ti nasion ti Israel, iti laksid ti kinasukirda. Ti pannakilangen ni Jehova ken ni Abraham ipakitana no ania ti kaipapanan ti pudno a kinasungdo​—agtigtignay nga ayat.​—Genesis, kapitulo 12 agingga iti 25.

Naikuna a “ni Jehova nakisao ken Moises a rupanrupa, kas iti pannakisao ti maysa a tao iti kaduana.” (Exodo 33:11) Wen, nasingsinged ti relasion ni Moises ken ni Jehova ngem ti asinoman a sabali a propeta kasakbayan ni Jesu-Kristo. Kasano nga impakita ni Jehova ti kinasungdona ken ni Moises?

Nabileg ken nasaririt a lalaki ni Moises. Idi agtawen iti 40, ginandatna a wayawayaan dagiti kailianna iti bukodna a pamuspusan. Ngem dina pay tiempo idi. Kapilitan a nagtalaw tapno maispal ti biagna. Nagaywan kadagiti karnero iti 40 a tawen idiay Madian. (Aramid 7:23-30) Nupay kasta, saan a binaybay-an ni Jehova. Idi dimteng ti maitutop a tiempo, nagsubli ni Moises idiay Egipto tapno iruarna ti Israel.

Impakita met ni Jehova ti kinasungdona ken ni David, ti nalatak a maikadua nga ari ti Israel. Idi agtutubo pay laeng ni David, kinuna ni Jehova ken ni propeta Samuel: “Tumakderka, pulotam, ta isu daytoy!” Manipud idin, sisusungdo a sinalakniban ken indalan ni Jehova ni David bayat nga agmatmataengan kas masanguanan nga ari iti intero nga Israel. Inispal ni Jehova ni David “iti gammat ti leon ken iti gammat ti oso” ken iti higante a Filisteo a ni Goliat. Namin-adu a pinagballigina ni David kadagiti kabusor ti Israel, ken insalakan ni Jehova ni David iti gayang ni naimon ken napnuan gura a Saul.​—1 Samuel 16:12; 17:37; 18:11; 19:10.

Siempre, saan a perpekto ni David. Kinapudnona, nagbasol iti nadagsen. Nupay kasta, imbes a binaybay-anna, impakita ni Jehova ti nasungdo nga ayatna gapu iti napasnek a panagbabawi ni David. Iti unos ti panagbiag ni David, maulit-ulit a nagtignay ni Jehova tapno mangsaluad ken mangsalaknib iti biag. Bimmallaet maipuon iti marigrigatan. Pudno a naayat a kinamanangngaasi daytoy!​—2 Samuel 11:1–12:25; 24:1-17.

Simrek ti nasion ti Israel iti naisangsangayan a dedikado a relasion ken ni Jehova idi immanamongda kadagiti sagudayen ti tulag ti Linteg Mosaiko idiay Bantay Sinai. (Exodo 19:3-8) Gapuna, nailadawan ti Israel kas asawa ni Jehova. Naikuna iti Israel: “Ni Jehova inayabannaka a kasla maysaka nga asawa a babai.” Ken kinuna ni Jehova kenkuana: “Buyogen ti naayat a kinamanangngaasi agingga iti tiempo a di nakedngan kaasiankanto.” (Isaias 54:6, 8) Kasano nga impakita ni Jehova ti kinasungdona iti daytoy naisangsangayan a relasion?

Impaay ni Jehova dagiti kasapulan dagiti Israelita ken pinalagdana ti relasionda kenkuana. Inispalna ida idiay Egipto, inorganisarna ida kas maysa a nasion, ken inyegna ida iti “daga a pagay-ayusan ti gatas ken diro.” (Exodo 3:8) Nangted iti regular a naespirituan a pannursuro babaen kadagiti papadi, Levita, ken agsasaruno a propeta ken mensahero. (2 Cronicas 17:7-9; Nehemias 8:7-9; Jeremias 7:25) Idi nagserbi dagiti Israelita kadagiti sabali a didios, tinubngar ida ni Jehova. Idi nagbabawida, pinakawanna ida. Kinapudnona, kas “asawa a babai,” narigat a pakilangenan ti nasion ti Israel. Nupay kasta, saan a linaksid a dagus ni Jehova. Gapu kadagiti karina ken Abraham, sisusungdo a nagtalinaed kadagiti Israelita agingga a natungpal dagiti panggepna mainaig kadakuada. (Deuteronomio 7:7-9) Anian a nagsayaat nga ulidan para kadagiti naasawaan itatta!

Ipakpakita met ni Jehova ti kinasungdona iti sangatauan babaen ti panangtedna kadagiti kangrunaan a kasapulan iti biag dagiti amin a tattao, agpadpada dagiti nalinteg ken nakillo. (Mateo 5:45; Aramid 17:25) Malaksid iti dayta, impaayna ti Anakna a kas daton a subbot tapno maaddaan ti intero a sangatauan iti gundaway a mawayawayaan iti basol ken patay a nakaadipenanda ken mangtagiragsak iti nadayag a namnama nga agbiag a perpekto ken agnanayon iti Paraiso. (Mateo 20:28; Juan 3:16) Ti pannakaipaay ti subbot ti kangrunaan a tignay a mangsaluad ken mangpasayaat iti biag. Pudno a maysa daytoy nga “ibaballaet tapno matulongan ti maysa a daksanggasat wenno marigrigatan.”

Paneknekanyo ti Kinasungdoyo Babaen Kadagiti Positibo a Tignay

Yantangay naayat a kinamanangngaasi ti maysa a kayuloganna, ti kinasungdo kaipapananna met ti napasnek a panagsinnubad. No maipakitaankayo iti naayat a kinamanangngaasi, manamnama a subadanyo dayta. Ti kinasungdo ket masupapakan iti kinasungdo. Naawatan ni David no ania ti nainaig iti cheʹsedh kas ipakita dagitoy a sasaona: “Agruknoyakto a sisasango iti nasantuan a templom, ket idayawkonto ti naganmo.” Apay? “Gapu iti naayat a kinamanangngaasim ken gapu iti kinapudnom.” (Salmo 138:2) Gapu iti naayat a kinamanangngaasi ni Jehova kenkuana, nalawag a natignay ni David nga agdayaw ken mangitan-ok kenkuana. Gapuna, bayat nga ut-utobentayo ti naayat a kinamanangngaasi ni Jehova kadatayo, matignaytay kadi a sumubad? Kas pagarigan, no adda mangumsi iti nagan ni Jehova, agsaokayo kadi a kas panangikaluya kenkuana gapu ta maseknankayo iti reputasionna?

Kasta ti napasamak iti maysa a kabbaro a Kristiano ken ti asawana idi timmabunoda iti pumpon ti kabagianda a natay iti aksidente iti motorsiklo. Saan a narelihiosuan a serbisio ti pumpon, ket napalubosan dagiti nakipamumpon nga agsao maipapan iti pimmusay. Adda nangibaga a nakem ti Dios ti di napakpakadaan nga ipapatay ti lalaki. ‘Kayat ngamin ti Dios nga agnaed idiay langit, isu nga innalanan,’ kinunana. Napanunot ti Kristiano a kabsattayo a di rumbeng nga agulimek lattan. Simmagpat iti podium, uray no awan Biblia wenno notana. “Iti panagkunayo, anamongan aya ti naasi, mannakipagrikna, ken mannakabalin-amin a Dios dagiti kasasaad a kas iti daytoy?” insaludsodna. Kalpasanna, nagdiskurso iti uneg ti sangapulo a minuto nupay saan a nakapagsagana. Nagadaw kadagiti Kasuratan a mangilawlawag no apay a mataytayo, no ania ti inaramid ti Dios tapno maispal ti sangatauan iti ipapatay, ken ti nakaskasdaaw a namnama a panagungar nga agturong iti biag nga agnanayon iti paraiso a daga. Nagpalakpak iti napaut ti nasurok a 100 a tattao a nakipamumpon. Malagip ti kabsat idi agangay: “Iti daydi laeng a nalapunosak iti rag-o. Nagyamanak ken ni Jehova gapu iti panangisurona kaniak iti siribna ken panangtedna kaniak iti gundaway a mangikaluya iti nasantuan a naganna.”

Ti kinasungdo ken ni Jehova ramanenna ti kinasungdo iti Saona, ti Biblia. Apay? Gapu ta babaen kadagiti binulong ti Biblia, isursuronatayo ni Jehova no kasano ti agbiag. Dagiti linteg ken prinsipio a nailanad iti dayta ti kasasayaatan ken makagunggona unay a bagnos iti biag. (Isaias 48:17) Diyo ipalubos a sumiasikayo kadagiti linteg ni Jehova gapu iti impluensia dagiti sabsabali wenno gapu kadagiti bukodyo a pagkapuyan. Agtalinaedkayo a nasungdo iti Sao ti Dios.

Ti kinasungdo iti Dios ramanenna met ti kinasungdo iti organisasionna. Iti panaglabas dagiti tawen, adda dagiti nasken a maatur ken mapasayaat no maipapan iti pannakaawattayo iti dadduma a kasuratan. Kinapudnona, awanen ti sabali a matartaraonan a naimbag iti naespirituan a kas kadatayo. (Mateo 24:45-47) Di pagduaduaan a sisusungdo a sinuportaran ni Jehova ti organisasionna iti moderno a panawen. Maaramidtay met kadi dayta? Kasta ti inaramid ni A. H. Macmillan. Sakbay unay ti ipapatayna, kinunana: “Nakitak ti idadakkel ti bassit nga organisasion ni Jehova, idi indedikarko ti biagko iti Dios idi agtawenak iti 23 idi Setiembre 1900, iti sangalubongan a kagimongan dagiti nararagsak a tattao a sireregta a mangiwarwaragawag kadagiti kinapudnona. . . . Bayat a makitkitak nga asidegen nga agpatingga ti panagserbik iti Dios ditoy daga, ad-adda ita a kombinsidoak nga iturturong ni Jehova ti ilina ken ipapaayna kadakuada ti eksakto a kasapulanda iti maitutop a tiempo.” Simamatalek ken sisusungdo a nagserbi ni Kabsat Macmillan iti agarup 66 a tawen, agingga iti ipapatayna idi Agosto 26, 1966. Isu ket maysa a nagsayaat a pagwadan iti kinasungdo iti makitkita nga organisasion ti Dios.

Malaksid pay iti panagbalin a nasungdo iti organisasion, nasungdotayo met kadi iti maysa ken maysa? No maipasangotayo iti naulpit a pannakaidadanes, agtalinaedtayo kadi a nasungdo kadagiti kakabsattayo? Idi Gubat Sangalubongan II, nangipaay dagiti kakabsattayo idiay Netherlands iti nagsayaat nga ulidan iti kinasungdo. Maysa idi a panglakayen ti Groningen Congregation ni Klaas de Vries. Siuulpit ken awanan asi a pinalutpot dagiti Gestapo a Nazi, naibalud nga agmaymaysa iti maysa a selda iti 12 nga aldaw a tinapay ken danum laeng ti adda a sustentona, ket kalpasanna pinalutpotda manen. Pinaturonganda iti paltog ket pinangtaanda a papatayen. Naikkan iti dua a minuto a mangibaga no sadino ti yan dagiti kakabsat nga addaan kadagiti rebbengen, agraman dadduma pay a napateg nga impormasion. Kastoy laeng ti imbaga ni Klaas: “Awanen ti mangngegyo pay kaniak. . . . Saanak a traidor.” Namitlo a pinangtaanda a paltogan. Idi kamaudiananna, nauma dagiti Gestapo, ket naipan ni Klaas iti sabali a pagbaludan. Pulos a dina liniputan dagiti kakabsatna.

Nasungdotay met kadi iti kaasitgan a kabagiantayo​—ti asawatayo? Kas iti panangtungpal ni Jehova iti tulagna iti nasion ti Israel, tungtungpalentay met kadi ti inkaritayo idi nagkasartayo? Saankay laeng koma a napudno no di ket sipapasnek a patanorenyo ti nasinged a relasion iti asawayo. Ikagumaanyo a mismo a pagbalinen a natalged ti relasionyo nga agassawa. Adda koma panawenyo iti tunggal maysa, sibubulos ken siwayawaya nga agsaritakayo, agsinnaranay ken agpinnaregtakayo, imdenganyo ti tunggal maysa, agkatawakayo a dua, agsangitkayo a dua, agay-ayamkayo a dua, agtinnulongkayo a mangragpat kadagiti kalat, ay-aywenyo ti tunggal maysa, agbalinkayo nga aggayyem. Agannadkayo a di matnag ti riknayo kadagiti sabsabali. Nupay umiso ken maitutop ti makiam-ammo ken uray maaddaan kadagiti nasinged a gagayyem, ti laeng asawayo ti rumbeng a pakaipaayan ti romantiko a riknayo. Diyo ipalubos a mabingay ti pusoyo.​—Proverbio 5:15-20.

Agtalinaedkayo a nasungdo kadagiti kapammatian ken iti pamiliayo. Iti panaglabas dagiti tawen, saanyo ida a liplipatan. Suratan, teleponuan, ken sarungkaranyo ida. Uray ania ti kasasaadyo iti biag, diyo ida upayen. Maragsakanda koma a mangikuna nga am-ammodakayo wenno adda pakainaiganyo kadakuada. Ti kinasungdo kadakuada pagtalinaedennakayo a determinado a mangaramid iti umiso ken pabilgennakayo.​—Ester 4:6-16.

Wen, ti pudno a kinasungdo ramanenna dagiti positibo a tignay a mangsaluad iti napateg a relasion. Aramidenyo ti kabaelanyo a mangsubad iti naayat a kinamanangngaasi ni Jehova. Tuladenyo ti kinasungdo ni Jehova iti pannakilangenyo iti kongregasion Kristiano, iti asawayo, iti pamiliayo, ken kadagiti gagayyemyo. Sisusungdo nga ipakaammoyo dagiti galad ni Jehova kadagiti padayo a tattao. Umiso la unay ti kinuna ti salmista: “Dagiti ebkas ti naayat a kinamanangngaasi ni Jehova kantaekto agingga a mismo iti tiempo a di nakedngan. Iti kinapkaputotan ipakaammokto ti kinamatalekmo babaen iti ngiwatko.” (Salmo 89:1) Ditay kadi maguyugoy iti kasta a Dios? Wen, “ti naayat a kinamanangngaasina ket agingga iti tiempo a di nakedngan.”​—Salmo 100:5.

[Ladawan iti panid 23]

A. H. Macmillan