Agbutengkayo ken Jehova ket Salimetmetanyo Dagiti Bilinna
“Agbutengka iti pudno a Dios ket salimetmetam dagiti bilinna. Ta daytoy isu ti intero a pagrebbengan ti tao.”—ECLESIASTES 12:13.
1, 2. (a) Kasano a ti panagbuteng salaknibannatayo iti pisikal? (b) Apay nga ikagumaan dagiti masirib a nagannak nga itukit kadagiti annakda ti umiso a panagbuteng?
“NO TI kinamaingel pagpeggadenna ti biag, ti panagbuteng saluadanna dayta,” kinuna ni Leonardo da Vinci. Saan a makita ti tao ti peggad no aginmamaingel, idinto ta ammona ti agannad no adda panagbutengna. Kas pagarigan, no umasidegtay iti derraas ket makitatayo ti kangato ti mabalintay a pakatnagan, kaaduan kadatayo ti dagus nga agsanud. Umasping iti dayta, ti umiso a panagbuteng saanna laeng a patanoren ti nasayaat a relasion iti Dios, kas naadaltayo iti napalabas nga artikulo, no di pay ket saluadannatayo iti pakadangranan.
2 Nupay kasta, adu a peggad iti kaaldawantayo ti masapul a sursuruen a pagamkan. Gapu ta saan nga ammo dagiti ubbing ti peggad ti koriente wenno trapiko iti siudad, nalakada la a maaksidente.a Ikagumaan dagiti masirib a nagannak nga itukit kadagiti annakda ti umiso a panagbuteng, nga ulit-ulitenda nga ipalagip dagiti peggad iti aglawlawda. Ammo dagiti nagannak a daytoy a panagbuteng ti mabalin a mangsalbar iti biag dagiti annakda.
3. Apay ken kasano a pakdaarannatayo ni Jehova kadagiti naespirituan a peggad?
3 Kasta met laeng ti pannakaseknan ni Jehova iti pagimbagantayo. Kas naayat nga Ama, isurona ti pagsayaatantayo babaen ti Sao ken organisasionna. (Isaias 48:17) Iti daytoy a programa ti nadiosan a panangisuro, nairaman ti “maulit-ulit” a panangpakdaar kadatayo kadagiti naespirituan a palab-og tapno masukaytayo ti umiso a panagbuteng kadagita a peggad. (2 Cronicas 36:15; 2 Pedro 3:1) Iti intero a historia, adu a naespirituan a peggad ti naliklikan koma ken adu a panagsagaba ti nalapdan ‘no pinatanor koma ti tattao iti pusoda ti panagbuteng iti Dios ken sinalimetmetanda ti bilbilinna.’ (Deuteronomio 5:29) Iti daytoy “napeggad a tiempo a narigat a pakilangenan,” kasanotay a masukay ti puso nga agbuteng iti Dios tapno maliklikan ti naespirituan a peggad?—2 Timoteo 3:1.
Adaywanyo ti Dakes
4. (a) Ania a gura ti nasken a patanoren dagiti Kristiano? (b) Ania ti panagrikna ni Jehova iti dakes nga aramid? (Kitaenyo ti footnote.)
4 Kuna ti Biblia a “ti panagbuteng ken Jehova kaipapananna ti panaggura iti dakes.” (Proverbio 8:13) Maysa a diksionario ti Biblia ti nangdeskribir iti daytoy a gura kas “panangbusor, pannakarimon, panangumsi iti tattao ken bambanag a di kayat a pakilangenan wenno pakainaigan ti maysa a tao.” No kasta, ti nadiosan a panagbuteng iramanna ti iyaadayo wenno pannakarimon iti amin a matmatan ni Jehova a dakes.b (Salmo 97:10) Tignayennatayo a mangtallikud iti dakes, no kasano nga adaywantayo ti derraas apaman a mariknatayo ti nainkasigudan a panagbuteng. “Iti panagbuteng ken Jehova umadayo ti maysa iti dakes,” kuna ti Biblia.—Proverbio 16:6.
5. (a) Kasanotayo a maparayray ti nadiosan a panagbuteng ken ti panangguratayo iti dakes? (b) Ania ti isuro kadatayo ti pakasaritaan ti nasion ti Israel no maipapan iti daytoy a banag?
5 Ad-adda a rumayray ti umiso a panagbuteng ken pananggura iti dakes no panunotentayo dagiti di maliklikan a dakes a resulta ti basol. Impasigurado ti Biblia nga apitentayo no ania ti imulatayo—nainlasagan man dayta wenno naespirituan. (Galacia 6:7, 8) Dayta ti makagapu a silalawag a dineskribir ni Jehova ti di maliklikan nga ibunga ti saan a panangikankano kadagiti bilinna ken panangtallikud iti pudno a panagdayaw. No awan ti pannalaknib ti Dios, awan gaway ti bassit a nasion ti Israel kadagiti narungsot ken nabileg a kaarrubada. (Deuteronomio 28:15, 45-48) Ti nakaay-ay-ay a nagbanagan ti kinasukir ti Israel ket detaliado a nairekord iti Biblia kas “pammakdaar” tapno makasursurotayo ken masukay ti nadiosan a panagbuteng.—1 Corinto 10:11.
6. Ania ti sumagmamano a Nainkasuratan a pagarigan a mabalintayo nga usigen tapno masursuro ti nadiosan a panagbuteng? (Kitaenyo ti footnote.)
6 Malaksid iti napasamak iti Israel kas maysa a nasion, naglaon ti Biblia kadagiti pudno a kapadasan dagiti indibidual a natnag iti panagimon, imoralidad, kinaagum, wenno kinatangsit.c Dadduma kadakuada ti nagserbi ken ni Jehova iti adu a tawen. Ngem adda panawen iti biagda a nagkurang ti panagbutengda iti Dios ket inapitda ti napait nga imbungana. Ti panangmennamenna kadagita a Nainkasuratan a pagarigan pabilgenda ti determinasiontayo a di tumulad kadagita a panagkamali. Makapaladingit no satay la ipangag ti balakad ti Dios no naisagmaktayon! Maisupadi iti gagangay a pagsasao, saan a ti kapadasan—nangnangruna no mainaig iti di panangikankano iti Dios—ti kasayaatan a mangisuro.—Salmo 19:7.
7. Siasino ti awisen ni Jehova iti piguratibo a toldana?
7 Ti maysa pay a nabileg a rason a sukayen ti nadiosan a panagbuteng isu ti tarigagay a masaluadan ti relasiontayo iti Dios. Maamaktayo a pagladingiten ni Jehova gapu ta ipategtayo ti pannakigayyemna. Asino ti ibilang ti Dios a gayyemna, nga awisenna iti piguratibo a toldana? Daydiay laeng “magmagna nga awan pagkuranganna ken mangan-annurot iti kinalinteg.” (Salmo 15:1, 2) No ipategtayo daytoy naisangsangayan a relasion iti Namarsua kadatayo, ikagumaantayo ti magna nga awan pagkuranganna iti imatangna.
8. Kasano a ti dadduma nga Israelita idi kaaldawan ni Malakias tinagilag-anda ti pannakigayyem iti Dios?
8 Nakalkaldaang ta adda dagiti Israelita idi kaaldawan ni Malakias a nangtagilag-an iti pannakigayyem iti Dios. Imbes nga agbuteng ken idayawda ni Jehova, nangidatonda iti masakit ken pilay nga animal iti altarna. Ti kinaawan ti nadiosan a panagbutengda ket nayanninaw met iti panangmatmatda iti panagasawa. Tapno makaasawada iti ub-ubing a babbai, awan gapgapuna nga indiborsioda ti orihinal nga assawada. Imbaga ni Malakias kadakuada a kagura ni Jehova ti “panagdiborsio” ket naisinada iti Dios gapu iti inaramidda a panangliput. Kasano koma a maay-ayo ti Dios kadagiti datonda idinto ta piguratibo a nalapunos ti altar kadagiti lulua—ti napait a sangsangit dagiti nabaybay-an nga assawada? Ti kasta a sipapanayag a di panangraem kadagiti pagalagadanna ti makagapu nga inyimtuod ni Jehova: “Sadino ti ayan ti panagbuteng kaniak?”—Malakias 1:6-8; 2:13-16.
9, 10. Kasanotay a maipakita nga ipatpategtayo ti pannakigayyem ni Jehova?
9 Uray ita, makita ni Jehova ti saem ti adu nga inosente nga assawa ken annak a nadadael ti biagda gapu kadagiti garamugam ken imoral nga assawa ken nagannak. Sigurado a maldaangan iti dayta. Ti maysa a gayyem ti Dios matmatanna ti bambanag sigun iti panangmatmat ti Dios ket ikagumaanna a palagdaen ti relasionna iti asawana, iwaksina ti nailubongan a kapanunotan a mangtagibassit iti kinapateg ti panagasawa, ken ‘adaywanna ti pannakiabig.’—1 Corinto 6:18.
10 Iti panagasawa ken iti dadduma a benneg ti biagtayo, magun-odantayo ti pabor ken anamong ni Jehova no guraentay ti amin a dakes iti imatangna, ken no tagipatgentayo unay ti pannakigayyemna. Sititibker a kinuna ni apostol Pedro: “Iti kinapudnona makitak a ti Dios saan a mangidumduma, no di ket iti tunggal nasion anamonganna ti tao nga agbuteng kenkuana ken agaramid iti kinalinteg.” (Aramid 10:34, 35) Adu ti Nainkasuratan a pagarigan a mangipakita kadatayo no kasano a ti nadiosan a panagbuteng tinulonganna ti tattao a makapagtignay a siuumiso iti sidong ti nadumaduma a narigat a kasasaad.
Tallo a Tattao a Nagbuteng iti Dios
11. Iti sidong ti ania a kasasaad a naawagan ni Abraham kas ‘managbuteng iti Dios’?
11 Adda maysa a lalaki iti Biblia nga inawagan a mismo ni Jehova a gayyemna—ni patriarka nga Abraham. (Isaias 41:8) Nasubok ti nadiosan a panagbuteng ni Abraham idi imbilin ti Dios nga idatonna ti bugbugtong nga anakna, ni Isaac, ti pakaitungpalan ti inkari ti Dios ken ni Abraham a ti kaputotanna agbalin a dakkel a nasion. (Genesis 12:2, 3; 17:19) Mapagballigian ngata ti “gayyem ni Jehova” daytoy nasaem a pannubok? (Santiago 2:23) Apaman nga inlayat ni Abraham ti kutsilio a pangpatayna ken ni Isaac, kinuna ti anghel ni Jehova: “Saanmo nga iyunnat ta imam maibusor iti ubing ket saanmo a pulos aramiden ti aniaman kenkuana, ta ita ammokon a managbutengka iti Dios ta saanmo nga impaidam kaniak ti anakmo, ti kakaisuna kenka.”—Genesis 22:10-12.
12. Ania ti nangtignay ken Abraham a mangipakita iti nadiosan a panagbuteng, ket kasano a maipakitatayo ti kasta a kababalin?
12 Nupay napaneknekanen ni Abraham ti panagbutengna ken ni Jehova iti napalabas, naisangsangayan ti impakitana a nadiosan a panagbuteng iti dayta a kanito. Ti situtulok a panangidatonna ken Isaac ket saan a basta panangipakita iti nadayaw a panagtulnog. Imbes ketdi, natignay ni Abraham babaen ti naan-anay a panagtalek a tungpalen ti nailangitan nga Amana ti inkarina babaen ti panangpagungarna ken ni Isaac no kasapulan. Kas insurat ni Pablo, “naan-anay a nakumbinsir [ni Abraham] a no ania ti inkari [ti Dios] kabaelanna met nga aramiden.” (Roma 4:16-21) Sidadaantayo kadi a mangaramid iti pagayatan ti Dios uray no agkalikagum daytoy iti dakkel a panagsakripisio? Naan-anay kadi ti panagtalektayo a mangyeg kadagiti napaut a gunggona ti kasta a panagtulnog, yantangay ammotayo a ni Jehova ti “mananggunggona kadagidiay sipapasnek a mangsapsapul kenkuana”? (Hebreo 11:6) Dayta ti pudno a panagbuteng iti Dios.—Salmo 115:11.
13. Apay a maikanatad nga inawagan ni Jose ti bagina kas tao a ‘nagbuteng iti pudno a Dios’?
13 Usigentayo ti maysa pay a nangipakita iti nadiosan a panagbuteng—ni Jose. Kas maysa nga adipen iti sangakabbalayan ni Potifar, inaldaw a naipasango ni Jose iti sulisog a makikamalala. Agparang a dina maliklikan a makalangen ti asawa ti apona, a kanayon a nanggargari kenkuana. Kamaudiananna, idi “ginammatanna” ni Jose, “nagtalaw [ni Jose] ket napan iti ruar.” Ania ti nangtignay kenkuana nga umadayo nga insigida iti dakes? Di pagduaduaan a ti kangrunaan a makagapu isu ti panagbuteng iti Dios, ti tarigagay a di agaramid iti ‘kasta a dakkel a kinadakes ket pudno nga agbasol a maikaniwas iti Dios.’ (Genesis 39:7-12) Maikanatad nga inawagan ni Jose ti bagina kas tao a ‘nagbuteng iti pudno a Dios.’—Genesis 42:18.
14. Kasano a ti kinamanangngaasi ni Jose inyanninawna ti pudno a panagbuteng iti Dios?
14 Sumagmamano a tawen kalpasanna, nagkikita da Jose ken dagiti kakabsatna, nga awanan-asi a nangilako idi kenkuana kas adipen. Nalaka la koma a ginundawayanna ti panagkasapulanda iti taraon tapno makabales iti inaramidda a dakes kenkuana. Ngem ti nagubsang a panangtrato kadagiti tattao dina iyanninaw ti panagbuteng iti Dios. (Levitico 25:43) Isu nga idi nakita ni Jose ti umdas a pammaneknek a nagbalbaliwen dagiti kakabsatna, siaasi a pinakawanna ida. Kas ken Jose, ti nadiosan a panagbuteng ti mangtignay kadatayo a mangparmek iti dakes babaen ti naimbag, ken mangmedmed kadatayo a matnag iti sulisog.—Genesis 45:1-11; Salmo 130:3, 4; Roma 12:17-21.
15. Apay a naragsakan ni Jehova iti kondukta ni Job?
15 Ni Job ti sabali pay a naisangsangayan nga ulidan iti panagbuteng iti Dios. Kinuna ni Jehova iti Diablo: “Insaadmo kadi ta pusom ken adipenko a Job, nga awan asinoman a kas kenkuana iti daga, maysa a lalaki nga awan pakababalawanna ken nalinteg, agbuteng iti Dios ken sumiasi iti dakes?” (Job 1:8) Iti adu a tawen, ti awan pakababalawanna a kondukta ni Job ti nangparagsak iti puso ti nailangitan nga Amana. Nagbuteng ni Job iti Dios gapu ta ammona a dayta ti maiparbeng ken kasayaatan a wagas ti panagbiag. “Adtoy! Ti panagbuteng ken Jehova—dayta ti sirib,” kinuna ni Job, “ket ti iyaadayo iti dakes isu ti pannakaawat.” (Job 28:28) Gapu ta kasado, saan a nangipaay ni Job iti di maiparbeng nga atension iti ub-ubing a babbai, ken awan ti imoral a panaggartem iti pusona. Nupay nabaknang, dina nagkamatalkan ti kinabaknang, ket inidianna ti amin a kita ti idolatria.—Job 31:1, 9-11, 24-28.
16. (a) Kadagiti ania a wagas nga impakita ni Job ti naayat a kinamanangngaasi? (b) Kasano nga impakita ni Job nga ammona ti mangpakawan?
16 Ngem ti panagbuteng iti Dios kaipapananna ti panagaramid iti naimbag ken iyaadayo iti dakes. Dayta ti makagapu a siaasi a naseknan ni Job kadagiti bulsek, pilay, ken napanglaw. (Levitico 19:14; Job 29:15, 16) Natarusan ni Job nga “asinoman a mangigawid iti naayat a kinamanangngaasi manipud bukodna a kadua, idiannanto met uray ti panagbuteng iti Mannakabalin-amin.” (Job 6:14) Ti panangigawid iti naayat a kinamanangngaasi mabalin nga iramanna ti saan a panangpakawan wenno panagipempen iti sakit ti nakem. Babaen ti panangiwanwan ti Dios, inkararagan ni Job ti tallo a kakaduana a namagsennaay unay kenkuana. (Job 42:7-10) Mapakawantayo met kadi ti kapammatian a mabalin a nangsair iti riknatayo? Dakkel ti maitulong ti napasnek a panangikararag kadagidiay nakabasol kadatayo tapno maikkat ti sakit ti nakemtayo. Dagiti bendision a tinagiragsak ni Job gapu iti nadiosan a panagbutengna ti mangted kadatayo ti pangripiripan ‘iti kinaruay ti kinaimbag nga indulin ni Jehova maipaay kadagidiay agbuteng kenkuana.’—Salmo 31:19; Santiago 5:11.
Ti Panagbuteng iti Dios Kontra iti Panagbuteng iti Tao
17. Ania ti maaramidan kadatayo ti panagbuteng iti tao, ngem apay a di nainsiriban ti kasta a panagbuteng?
17 No ti panagbuteng iti Dios gutugotennatayo nga agaramid iti umiso, ti panagbuteng iti tao rebbaenna ti pammatitayo. Dayta ti makagapu nga idi indagadag ni Jesus kadagiti apostol a pagreggetanda nga ikasaba ti naimbag a damag, kinunana kadakuada: “Dikay agbuteng kadagidiay mangpapatay iti bagi ngem saanda a kabaelan a papatayen ti kararua; no di ket agbutengkayo iti daydiay makabalin a mangdadael agpadpada iti kararua ken bagi idiay Gehenna.” (Mateo 10:28) Sigun ken Jesus, di nainsiriban ti panagbuteng iti tao yantangay di kabaelan ti tao a dadaelen ti namnamatayo nga agbiag iti masanguanan. Kanayonanna, agbutengtay iti Dios gapu ta bigbigentayo ti nagbileg a pannakabalinna, nga iti dayta awan ti pakaimudingan ti pannakabalin ti amin a nasion. (Isaias 40:15) Kas ken Abraham, naan-anay nga agtalektayo iti pannakabalin ni Jehova a mangpagungar kadagiti matalek nga adipenna. (Apocalipsis 2:10) Gapuna, maikunatayo buyogen ti panagtalek: “No ti Dios adda kadatayo, siasinonto ti bumusor kadatayo?”—Roma 8:31.
18. Iti ania a wagas a gunggonaan ni Jehova dagidiay agbuteng kenkuana?
18 Kameng ti pamilia man wenno kaeskuelaan ti bumusor kadatayo, makitatayo nga “iti panagbuteng ken Jehova adda napigsa a panagtalek.” (Proverbio 14:26) Mabalin nga ikararagtayo iti Dios nga ikkannatay iti bileg, yantangay ammotayo nga ipangagnatayo. (Salmo 145:19) Di pulos lipaten ni Jehova dagidiay agbuteng kenkuana. Babaen ken propetana a Malakias, impanamnamana kadatayo: “Iti dayta a tiempo nagsao iti maysa ken maysa dagidiay agbuteng ken Jehova, tunggal maysa iti kaduana, ket ni Jehova nangipangpangag ken immim-imdeng. Ket maysa a libro a pakalaglagipan nangrugi a masuratan iti sanguananna maipaay kadagidiay agbuteng ken Jehova ken maipaay kadagidiay mangpampanunot iti naganna.”—Malakias 3:16.
19. Aniada a kita ti panagbuteng ti maawanton, ngem ania a panagbuteng ti mataginayon?
19 Asidegen ti tiempo inton amin a sibibiag ditoy daga agdayawda ken ni Jehova ket awanton ti panagbuteng iti tao. (Isaias 11:9) Awanto metten ti bisin, sakit, krimen, ken gubat a pagbutngan. Ngem ti panagbuteng iti Dios agtalinaed nga agnanayon bayat a dagiti adipenna idiay langit ken ditoy daga itultuloyda a raemen, pagtulnogan, ken idayaw ni Jehova. (Apocalipsis 15:4) Kabayatanna, sapay koma ta ipapusotayo amin ti naipaltiing a balakad ni Solomon: “Ti pusom saan koma nga umapal kadagiti managbasol, no di ket agbutengka ken Jehova iti intero nga agmalem. Ta iti dayta a kaso addanto ti maysa a masanguanan, ket ti bukodmo a namnama saanto a makeltay.”—Proverbio 23:17, 18.
[Footnotes]
a Dadduma nga adulto ti saanen a mabuteng iti peggad no kanayon a maipasangoda iti risgo gapu iti trabahoda. Idi napagsaludsodan no apay nga adu a karpintero ti naputdan iti ramay, simple laeng ti sungbat ti maysa nga eksperiensiado a trabahador: “Didan kaamak dagiti moderno a de koriente a ragadi.”
b Marikna a mismo ni Jehova dayta a pannakarimon. Kas pagarigan, deskribiren ti Efeso 4:29 ti naalas a sasao kas “rinuker a sasao.” Ti Griego a sao a nausar para iti “rinuker” literal a tukoyenna ti nalungsot a prutas, ikan, wenno karne. Ti kasta a termino ti nalawag a mangipakita a nasken a busorentayo ti panagbassawang wenno naalas a sasao. Iti Kasuratan, masansan met a nadeskribir dagiti idolo kas “makadurmen.” (Deuteronomio 29:17; Ezequiel 6:9) Ti natural a pannakaariektayo iti ibleng tulongannatayo a mangtarus iti pannakarimon a marikna ti Dios iti aniaman a kita ti idolatria.
c Kas pagarigan, usigenyo ti Nainkasuratan a salaysay maipapan kada Cain (Genesis 4:3-12); David (2 Samuel 11:2–12:14); Gehazi (2 Ar-ari 5:20-27); ken Ozias (2 Cronicas 26:16-21).
Malagipyo Pay Kadi?
• Kasano a masursurotayo a guraen ti dakes?
• Kasano a ti dadduma nga Israelita idi kaaldawan ni Malakias tinagilag-anda ti pannakigayyem ni Jehova?
• Ania ti maadaltayo kada Abraham, Jose, ken Job no maipapan iti panagbuteng iti Dios?
• Ania a panagbuteng ti dinto pulos mapukaw, ken apay?
[Ladawan iti panid 19]
Dagiti masirib a nagannak itukitda kadagiti annakda ti umiso a panagbuteng
[Ladawan iti panid 20]
No kasano a ti panagbuteng ilikliknatayo iti peggad, ti nadiosan a panagbuteng iyadayonatayo iti dakes
[Ladawan iti panid 23]
Tinaginayon ni Job ti panagbutengna iti Dios uray idi naipasango iti tallo nga ulbod a gagayyem
[Credit Line]
Manipud iti Vulgata Latina a patarus ti Biblia, 1795