“Sanayem ta Bagim”
CITIUS, altius, fortius—paspaspasam, ngatngatuem, pigpigsaam! Dagitoy ti kalat dagiti atleta iti nagkauna a Grecia ken Roma. Iti sinigsiglo, idiay Olympia, Delphi, ken Nemea ken iti Isthmus sadi Corinto, naangay dagiti dadakkel nga atletiko a pasalip buyogen ti “bendision” dagiti didiosen ken iti imatang ti rinibu nga agbuybuya. Ti pribilehio a makisalip kadagita nga ay-ayam ket resulta ti adu a tawen a nasaet a panagsanay. Ti balligi ket mangyeg iti dayaw kadagidiay mangabak ken iti siudad a pagnanaedanda.
Gapu iti kasta a kultura, saan a pakasdaawan a dagiti nagsurat iti Kristiano a Griego a Kasuratan inyaspingda ti naespirituan a lumba dagiti Kristiano kadagiti atletiko a pasalip. Da apostol Pedro ken Pablo sisisigo a nagusarda kadagiti ilustrasion a naibatay kadagiti ay-ayam tapno mayallatiwda dagiti nabileg a punto iti panangisuro. Iti kaaldawantayo, agtultuloy ti kasta a serioso a lumba dagiti Kristiano. Dagiti Kristiano idi umuna a siglo nasken a sanguenda ti Judio a sistema ti bambanag; ita nasken a ‘makidangadangtayo’ iti sangalubongan a sistema nga asidegen a madadael. (2 Timoteo 2:5; 3:1-5) Para iti dadduma, kasla awan patinggana ken makabannog ti ‘lumba ti pammatida.’ (1 Timoteo 6:12, The New English Bible) Pudno a makaisuro ti panangsukimat iti nagpadaan ti dadduma nga atletiko a pasalip ken ti Nakristianuan a lumba.
Nalaing a Mangsansanay
Dakkel ti maaramidan ti mangsansanay (trainer) iti panagballigi ti atleta. No maipapan kadagiti nagkauna nga ay-ayam, kuna ti Archaeologia Graeca: “Dagiti makisalip obligadoda nga agsapata a binusbosda ti sangapulo a bulan a nagensayo.” Kasapulan met dagiti Kristiano ti napinget a panagsanay. Binalakadan ni Pablo ni Timoteo, maysa a Kristiano a panglakayen: “Sanayem ta bagim buyogen ti nadiosan a debosion kas kalatmo.” (1 Timoteo 4:7) Asino ti mangsansanay iti maysa a Kristiano nga “atleta”? Awan sabali no saan a ni Jehova a Dios a mismo! Insurat ni apostol Pedro: “Ti Dios ti isuamin a di kaikarian a kinamanangngaasi . . . turposennanto a mismo ti panagsanayyo, patibkerennakayto, papigsaennakayto.”—1 Pedro 5:10.
Ti ebkas a ‘turposennanto ti panagsanayyo’ ket naggapu iti Griego a sao a, sigun iti Theological Lexicon of the New Testament, kaipapananna “panamagbalin iti maysa a banag [wenno tao] a maitutop iti nakaipanggepanna, panangisagana iti dayta ken panangibagay iti pakausaranna.” Umasping iti dayta, inkomento ti Greek-English Lexicon da Liddell ken Scott a daytoy a sao ket madepinar kas “naan-anay a panangisagana, panangsanay, wenno pananggugor.” Kadagiti ania a wagas a ‘naan-anay nga isagana, sanayen, wenno gugorannatayo’ ni Jehova para iti narigat a Nakristianuan a lumba? Tapno maawatantayo ti pagaspinganda, usigentayo ti sumagmamano a metodo nga us-usaren dagiti mangsansanay.
Kuna ti libro a The Olympic Games in Ancient Greece: “Dagidiay mangsansanay kadagiti agtutubo nagusarda iti dua a pagdamdamuan a metodo. Umuna, pinaregtada dagiti atleta nga ikabilda ti amin a pisikal a kabaelanda tapno maragpatda dagiti kasayaatan a resulta. Maikadua, pasayaatenda ti teknik ken estiloda.”
Umasping iti dayta, paregtaen ken pabilgennatayo ni Jehova tapno maragpat ti kasayaatan a potensialtayo ken tapno maparang-ay dagiti paglaingantayo mainaig iti panagserbi kenkuana. Pabilgennatayo ti Dios babaen ti Biblia, ti organisasionna ditoy daga, ken dagiti nataengan a pada a Kristiano. No dadduma, sanayennatayo babaen ti disiplina. (Hebreo 12:6) No maminsan, ipalubosna a mapasarantayo ti nadumaduma a suot ken rigat tapno mapatanortayo ti panagibtur. (Santiago 1:2-4) Ngem ipaayna ti kasapulan a pigsa. Kuna ni propeta Isaias: “Dagidiay mangin-inanama ken Jehova mapasublidanto ti bilegda. Agpangatodanto a sipapayak a kas kadagiti agila. Agtaraydanto ket saanda a mapakil; magnadanto ket saanda a mabannog.”—Isaias 40:31.
Kangrunaan ti amin, sibubulos nga ipapaay kadatayo ti Dios ti nasantuan nga espirituna, a mangpabileg kadatayo nga agtultuloy a mangipaay kenkuana iti makaay-ayo a panagserbi. (Lucas 11:13) Iti adu a kasasaad, inibturan dagiti adipen ti Dios dagiti naunday, narigat a pakasuotan ti pammati. Dagidiay nakabael a nangaramid iti kasta ket ordinario laeng a tattao a kas kadatayo. Ngem ti naan-anay a panagtalekda iti Dios ti timmulong kadakuada a makapagibtur. Kinapudnona, ‘ti pannakabalin a nalablabes ngem ti gagangay ket biang ti Dios, saan a nagtaud iti bagbagida.’—2 Corinto 4:7.
Mannakipagrikna a Mangsansanay
Ti maysa kadagiti trabaho ti nagkauna a mangsansanay isu ti “panangtimbengna iti kita ken kaadu ti panagsanay a kasapulan ti tunggal atleta ken no ania nga ay-ayam,” kuna ti maysa nga eskolar. Bayat a sansanayennatayo ti Dios, ikabilanganna ti indibidual a kasasaad, abilidad, pakabuklan, ken limitasiontayo. Masansan a kabayatan ti panangsanay kadatayo ni Jehova, ikararagtayo ti kas iti inyasug idi ni Job: “Lagipem, pangngaasim, a manipud iti pila inaramidnak.” (Job 10:9) Ania ti sungbat ti mannakipagrikna a mangsansanay kadatayo? Insurat ni David maipapan ken Jehova: “Pagaammona unay ti pannakapormatayo, a laglagipenna a tapoktayo.”—Salmo 103:14.
Mabalin nga adda nakaro a sakitmo a manglimitar iti magapuanam iti ministerio, wenno nababa ti panangmatmatmo iti bagim. Nalabit ikagkagumaam nga isardeng ti maysa a dakes nga aramid, wenno mabalin a mariknam a kasla dimo kabaelan a sarangten ti impluensia dagiti kaarruba, katrabahuan, wenno kaeskuelaan. Aniaman ti kasasaadmo, dimo pulos liplipatan a matarusan ni Jehova dagiti parikutmo a nangnangruna ngem iti asinoman—uray sika a mismo! Kas maseknan a mangsansanay, kanayon a sidadaan ti Dios a tumulong kenka no umadanika kenkuana.—Santiago 4:8.
Dagiti nagkauna a mangsansanay “malasinda ti pannakabannog wenno panagkapuy a saan a maigapu iti panagsanay no di ket maigapu iti sabali a banag kas iti pannakaburibor ti panunot, saan a nasayaat a rikna, pannakaupay ken dadduma pay. . . . Nalawa ti sakupen ti trabaho [dagiti mangsansanay] nga uray la ammuenda pay ti pribado a biag dagiti atleta ken makibiangda iti dayta no kasapulan.”
Mariknam kadi no dadduma a kasla nabannog wenno kimmapuyka gapu iti awan sardayna a pammarigat ken panangsulisog daytoy a lubong? Kas mangsansanay kenka, maseknan unay ni Jehova kenka. (1 Pedro 5:7) Makitana a dagus ti aniaman a pagilasinan iti naespirituan a panagkapuy wenno pannakabannog. Nupay raemen ni Jehova ti wayawayatayo nga agpanunot ken agpili, ipaayna ti umdas a tulong ken pannubngar no kasapulan gapu ta pampanunotenna ti agnanayon a pagimbagantayo. (Isaias 30:21) Kasano? Babaen ti Biblia ken dagiti naibatay-Biblia a publikasion, dagiti naespirituan a panglakayen iti kongregasion, ken dagiti naayat a kakabsattayo.
“Panagteppel iti Amin a Banag”
Siempre, saan laeng a ti nalaing a mangsansanay ti pagpannurayan ti balligi. Dakkel ti responsabilidad ti mismo nga atleta ken ti determinasionna iti nainget a panagsanay. Narigat ti panagsanay ta iramanna ti nainget a panangpili iti kanen ken panangliklik iti sekso ken de alkohol nga inumen. Ni Horace, maysa a mannaniw idi umuna a siglo K.K.P., kunana a dagiti makisalip “liniklikanda ti babbai ken arak” tapno “maragpatda ti il-iliwenda unay a kalat.” Ken sigun iti eskolar ti Biblia a ni F. C. Cook, dagiti makisalip ket nasken nga ‘agteppel ken pilienda ti kanenda iti sangapulo a bulan.’
Inusar ni Pablo daytoy a pangyaspingan idi sinuratanna dagiti Kristiano sadi Corinto, maysa a siudad a pamiliar iti adda iti asidegda nga Isthmian Games: “Tunggal tao a makisalsalisal watwatenna ti panagteppel iti amin a bambanag.” (1 Corinto 9:25) Dagiti pudno a Kristiano liklikanda ti materialistiko, imoral, ken nalulok nga estilo ti panagbiag daytoy a lubong. (Efeso 5:3-5; 1 Juan 2:15-17) Masapul met nga uksoben dagiti dakes ken saan a nainkasuratan a kababalin ket isuot dagiti Nakristianuan a galad.—Colosas 3:9, 10, 12.
Kasano a maaramid daytoy? Ti maysa, imutektekanyo ti sungbat ni Pablo babaen ti napuersa nga ilustrasion: “Disdisnogek ti bagik ket ad-adipenek, tapno, kalpasan a nakaskasabaak ti sabsabali, uray kasano siak saanak nga agbalin a di naanamongan.”—1 Corinto 9:27.
Anian a nagbagas a punto ti impaganetget ditoy ni Pablo! Saanna nga isingsingasing ti pisikal a panangparigat iti bagi. Imbes ketdi, bigbigbigenna nga adda dagiti panagsupiat iti mismo a riknana. No dadduma, maaramidna dagiti bambanag a dina kayat nga aramiden ken dina maaramid dagiti kayatna nga aramiden. Ngem nakidangadang tapno saan a dagiti pagkapuyanna ti mangringbaw kenkuana. ‘Dinisdisnogna ti bagina,’ a sipipinget a pinarmekna dagiti nainlasagan a tarigagay ken ugali.—Roma 7:21-25.
Masapul nga aramiden dayta ti amin a Kristiano. Dinakamat ni Pablo dagiti panagbalbaliw nga inaramid ti dadduma a taga Corinto a dati a mannakiabig, managrukbab kadagiti idolo, homoseksual, agtatakaw, ken dadduma pay. Ania ti namagbalbaliw kadakuada? Ti bileg ti Sao ti Dios ken ti nasantuan nga espiritu buyogen ti determinasionda a tumunos iti dayta. “Ngem naugasankayon,” kinuna ni Pablo, “ngem nasantipikarkayon, ngem naideklarakayon a nalinteg iti nagan ni Apotayo a Jesu-Kristo ken babaen iti espiritu ti Diostayo.” (1 Corinto 6:9-11) Kasta met laeng ti insurat ni Pedro kadagidiay nangiwaksi kadagiti kasta a dakes nga ugali. Kas Kristiano, nakaaramidda amin iti pudno a panagbalbaliw.—1 Pedro 4:3, 4.
Nasayaat ti Panggepna a Panagregget
Inyilustrar ni Pablo ti determinasion ken naipamaysa nga atensionna a mangragpat kadagiti naespirituan a kalat, a kunkunana: “Ti wagas a panangiturongko kadagiti danogko saan a kasla panangkabkabil iti angin.” (1 Corinto 9:26) Kasano a dumanog ti maysa a makisalip? Sumungbat ti libro a The Life of the Greeks and Romans: “Saan la a napigsa a danog ti kasapulan, no di ket nasiput a mata a mangkita iti pagkapuyan ti kalaban. Dakkel ti usar dagiti nataktika a panagdanog a nasursuro kadagiti pagadalan iti pannakigubal ken ti kapartak a mangpaksiat iti kalaban.”
Ti imperpekto a lasagtayo ti maysa kadagiti kalabantayo. Ammotayo kadi dagiti personal a ‘pagkapuyantayo’? Sidadaantayo kadi a mangmatmat iti bagitayo kas iti panangmatmat kadatayo ti sabsabali—nangnangruna iti panangmatmat kadatayo ni Satanas? Kalikaguman dayta ti napudno a panangsukimat iti bagi ken determinasion a mangaramid kadagiti panagbalbaliw. Nalakatay la nga allilawen ti bagitayo. (Santiago 1:22) Naglaka la ketdi nga ikalintegan ti kamalitayo! (1 Samuel 15:13-15, 20, 21) Mayarig dayta iti ‘panangdanog iti angin.’
Kadagitoy maudi nga al-aldaw, dagidiay agtarigagay a mangay-ayo ken ni Jehova ken gumun-od iti biag masapul a dida agpangadua no maipapan iti panagpili iti umiso ken di umiso, iti kongregasion ti Dios ken iti dakes a lubong. Masapul a liklikanda ti agpangadua, a ‘di makapangngeddeng, di agtaltalinaed kadagiti amin a dalanda.’ (Santiago 1:8) Nasken a dida sayangen ti pigsada kadagiti awan kaes-eskanna a kalat. No suroten ti tao daytoy nalinteg, naipamaysa a dana, naragsakto ken ‘maiparangarang ti panagrang-ayna iti amin a tattao.’—1 Timoteo 4:15.
Wen, agtultuloy pay laeng ti Nakristianuan a lumba. Ni Jehova—ti Naindaklan a Mangsansanay kadatayo—siaayat nga ipapaayna ti instruksion ken tulong a kasapulan tapno makapagibtur ken naan-anay a makapagballigitayo. (Isaias 48:17) Kas kadagiti nagkauna nga atleta, nasken a sukayentayo ti disiplina ti bagi, panagteppel, ken determinasion iti pannakidangadangtayo maipaay iti pammati. Dagiti nasayaat ti panggepna a panagreggettayo ket sibabaknang a mabendisionan.—Hebreo 11:6.
[Kahon iti panid 31]
‘Sapsapuanyo iti Lana’
Kas paset iti panagsanay dagiti atleta iti nagkauna a Grecia, adda maysa a tao a ti annongenna ket sapsapuanna iti lana ti bagi dagiti atleta a mangrugi nga agensayo. Sigun iti The Olympic Games in Ancient Greece, ‘nadlaw dagiti mangsansanay a ti umiso a panangmasahe kadagiti masel sakbay ti panagsanay ket addaan kadagiti makagunggona nga epekto, ken ti naannad, nalag-an a masahe tulonganna nga agrelaks ken sumaranta manen ti atleta a nakairingpas iti naunday a sesion a panagsanay.’
No kasano a ti panangyapros iti literal a lana iti bagi ket makabang-ar, makaagas, ken makapaimbag, ti panangusar iti Sao ti Dios kadagiti nabannogan a Kristiano nga “atleta” ket mangatur, mangliwliwa, ken mangpaimbag kenkuana. Gapuna, iti panangiwanwan ni Jehova, maparegta dagiti lallakay iti kongregasion nga ikararaganda ti kasta a tao, a piguratibo a “sapsapuanda iti lana iti nagan ni Jehova,” maysa a napateg nga addang tapno umimbag iti naespirituan.—Santiago 5:13-15; Salmo 141:5.
[Ladawan iti panid 29]
Kalpasan ti panagsakripisioda, agsapata dagiti atleta a nagsanayda iti sangapulo a bulan
[Credit Line]
Musée du Louvre, Paris
[Picture Credit Line iti panid 29]
Copyright British Museum