Kasanoka a Makaaramid Kadagiti Nainsiriban a Desision?

“TI MASIRIB a tao umimdengto ken gumun-od iti ad-adu pay a pammilin,” kinuna ni Solomon nga ari ti nagkauna nga Israel. No maminsan, makaaramid ti kaaduan kadatayo kadagiti di nainsiriban a desision gapu laeng ta ditay impangag ti balakad ti dadduma.​—Proverbio 1:5.

Dagita a sasao ni Solomon ket naisurat iti Biblia idi agangay, agraman dagiti dadduma pay iti “tallo ribu a proverbio” a pinutarna. (1 Ar-ari 4:32) Magunggonaantayo kadi iti panangammo ken panangipangag kadagiti nainsiriban a sasaona? Wen. Tulongannatayo a ‘mangammo iti sirib ken disiplina, mangilasin iti sasao ti pannakaawat, mangawat iti disiplina a mangipaay iti pannakatarus, kinalinteg ken panangukom ken kinapalungdo.’ (Proverbio 1:2, 3) Usigentayo ti lima a naibatay-Biblia a pagsurotan a makatulong kadatayo a mangaramid kadagiti nainsiriban a desision.

Utobem Dagiti Agpaut nga Epektona

Dakkel ti epekto ti dadduma a desision. Ngarud, ammuem a nasaksakbay no ania dagita. Agannadka a dimo palubosan dagiti apagbiit a gunggona a mangkullaap iti panunotmo ket dimo makita dagiti agpaut a dakes nga epekto. “Nasaldet daydiay nakakita iti didigra ket rugianna ti aglemmeng, ngem daydiay awanan kapadasan limmasat ket masapul a sagabaenna ti pannusa,” kuna ti Proverbio 22:3.

Mabalin a makatulong no isuratmo dagiti apagbiit ken agpaut nga epekto. Mabalin a nangato a sueldo ken makaay-ayo a trabaho ti apagbiit a resulta ti panangpili iti trabaho. Ngem ti kadi agpaut nga epektona ramanenna ti pannakaadda iti trabaho nga awanan iti napaypayso a masakbayan? Kalikagumanna kadi nga umakarka iti sabali a lugar a mabalin nga adayo kadagiti gagayyem wenno pamiliam? Saannaka ngata nga ipasidong iti dakes nga aglawlaw wenno mabalin ngata a saan a makapainteres daytoy ket mariknam ti nakaro a pannakapaay? Adalem dagiti pagsayaatan ken pagdaksanna, kalpasanna, ikeddengmo no ania ti rumbeng nga ipangpangrunam.

Dika Agdarasudos

Di nainsiriban ti nadarasudos a panagdesision. Impakdaar ti Proverbio 21:5: “Dagiti gakat daydiay nasaet sigurado a mangipaay iti pagsayaatan, ngem tunggal maysa a nadarasudos sigurado nga agturong iti panagkasapulan.” Kas pagarigan, dagiti agayan-ayat nga agtutubo rumbeng nga agpanunotda a nasayaat sakbay nga ikeddengda ti agkasar. Ta no saan, mabalin a mapadasanda ti kinuna ni William Congreve, ti Ingles a mannurat iti drama idi rugrugi ti maika-18 a siglo: “Ti agganat a mangasawa, agbabawinto inton kamaudiananna.”

Nupay kasta, ti di panagdarasudos dina kaipapanan ti panangitantan. Adda dagiti banag a napateg unay ket nainsiriban no desisionan a dagus dagitoy aginggat’ mabalin. Mabalin a pagdaksantayo a mismo wenno dagiti dadduma no mangitungtungkuatayo nga awan gapuna. Ti panangitantan iti desision ket mabalin a desision a mismo​—a nalabit minamaag.

Dumngegka iti Balakad

Yantangay awan ti dua a situasion nga agpada, ti dua a tao mabalin a saan a kanayon nga agpada ti desisionda no maipasangoda iti agpada a parikut. Ngem makatulong ti iyiimdeng kadagiti dadduma no ania ti inaramidda kadagiti kasasaad nga umasping iti kasasaadtayo. Damagem kadakuada no ania ti nagbanagan ti desisionda. No agpilika iti negosio, kas pagarigan, damagem kadagidiay addaan iti kasta a negosio ti amin a maipapan iti dayta. Ania dagiti nagunggonada iti pilida, ken ania dagiti disbentaha wenno posible a pagdaksanna?

“Adda pannakapaay dagiti gakat no sadino nga awan ti kompidensial a saritaan,” napakdaarantayo, “ngem iti kinaadu dagiti manangbalakad adda maitungpal.” (Proverbio 15:22) Siempre, no agpabalakad ken agsursurotayo iti kapadasan dagiti dadduma, bigbigentayo a datayo ti masapul nga agdesision ken mangibaklay iti responsabilidad nga agdesision.​—Galacia 6:4, 5.

Ipangagmo ti Nasanay a Naimbag a Konsiensiam

Ti konsiensia matulongannatayo nga agdesision maitunos kadagiti napateg a prinsipiotayo iti biag. Para iti maysa a Kristiano, kaipapanan daytoy ti panangsanay iti konsiensia a mangyanninaw iti pampanunot ti Dios. (Roma 2:14, 15) Kuna ti Biblia kadatayo: “Isu imutektekam iti amin a daldalanmo, ket isu palintegennanto dagiti danam.” (Proverbio 3:6) Siempre, no dadduma, ti dua a tao nga addaan iti nasanay a naimbag a konsiensia mabalin nga agduma ti panangtingitingda kadagiti bambanag ket iti kasta agduma ti desisionda.

Nupay kasta, ti nasanay a naimbag a konsiensia dina ipalubos nga aramidentayo ti kaykayattayo no agdesisiontayo maipapan kadagiti banag a nabatad a kondenaren ti Sao ti Dios. Kas pagarigan, ti konsiensia a saan a nasanay kadagiti prinsipio ti Biblia mabalin a palubosanna ti lalaki ken babai a mangpadas nga umuna no agkatunosanda sakbay nga agkasarda babaen ti panagkabbalayda. Mabalin a panunotenda a nainsiriban ti desisionda, nga irasonda a daytoy ti manglapped kadakuada nga agdarasudos iti minamaag a panagasawa. Mabalin a saanda a makonsiensia. Nupay kasta, ti tao nga umanamong iti panangmatmat ti Dios iti sekso ken panagasawa dina aramiden ti kasta a temporario ken imoral nga urnos.​—1 Corinto 6:18; 7:1, 2; Hebreo 13:4.

No Kasano a Dagiti Desisionmo Apektaranna ti Dadduma

Masansan a dagiti desisionmo mabalin nga apektaranna ti dadduma. Isu a dimo igagara ti mangaramid kadagiti di nainsiriban​—minamaag pay ketdi​—a desision a mangdadael iti napateg a relasionmo kadagiti gagayyem ken kakabagiam, wenno, kangrunaan iti amin, iti Dios. Kuna ti Proverbio 10:1: “Ti masirib nga anak isu daydiay mamagrag-o iti ama, ket ti maag nga anak isu ti ladingit ni inana.”

Iti sabali a bangir, bigbigem a no dadduma, nasken ti agpili iti pakigayyemam. Kas panangyilustrar, mabalin nga ikeddengmo nga iwaksimon ti dati a narelihiosuan a panangmatmatmo a naammuam a maikontra iti Biblia. Wenno mabalin a kayatmo ti mangaramid iti dakkel a panagbalbaliw iti personalidadmo gapu iti tarigagaymo nga agbiag a maitunos kadagiti inawatmo a pagalagadan ti Dios. Mabalin a saan a maay-ayo ti dadduma a gagayyem wenno kakabagiam gapu iti desisionmo, ngem nainsiriban ti aniaman a desision a makaay-ayo iti Dios.

Nainsiriban a Panangaramid iti Kasayaatan a Desision

Saan nga ammo ti kaaduan a tattao a tunggal maysa iti kaaldawantayo ket maipaspasango iti desision a biag wenno patay ti kaipapananna. Naipasango iti kasta a situasion dagiti nagkauna nga Israelita a nagpakarso iti beddeng ti Naikari a Daga idi 1473 K.K.P. Kas pannakangiwat ti Dios, ni Moises kinunana kadakuada: “Inkabilko ti biag ken patay iti sangom, ti bendision ken ti lunod; ket masapul a piliem ti biag tapno makapagtalinaedka a sibibiag, sika ken ti putotmo, babaen ti panangayat ken Jehova a Diosmo, babaen ti panagimdeng iti timekna ken babaen ti panagtalinaed kenkuana; ta isu ti biagmo ken ti kaatiddog ti al-aldawmo, tapno makapagnaedka iti daga nga insapata ni Jehova kadagiti ammam a da Abraham, Isaac ken Jacob nga ited kadakuada.”​—Deuteronomio 30:19, 20.

Ipakita ti padto ken kronolohia ti Biblia nga agbibiagtayon iti “napeggad a tiempo a narigat a pakilangenan” ket “ti buya daytoy a lubong agbaliwbaliw.” (2 Timoteo 3:1; 1 Corinto 7:31) Maibanagto a naan-anay ti naipadto a panagbalbaliw inton madadael ti dakes a sistema dagiti tattao, a sukatanto ti nalinteg a baro a lubong ti Dios.

Addatayon iti wangawangan dayta a baro a lubong. Makastrekkanto ngata tapno tagiragsakem ti agnanayon a biag ditoy daga iti sidong ti Pagarian ti Dios? Wenno magessatkanto ditoy daga inton madadael ti sistema ni Satanas? (Salmo 37:9-11; Proverbio 2:21, 22) Sika ti mangikeddeng no ania ti aramidem, ket biag wenno patay ti kaipapanan ti desisionmo. Kayatmo kadi ti agpatulong a mangaramid iti umiso ken nainsiriban a desision?

Ti panangpili iti biag ramanenna ti panangammo nga umuna no ania dagiti kalikaguman ti Dios. Kaaduan a relihion saanda a mailawlawag a siuumiso no ania dagitoy. Masansan a dagiti pangulo ti relihion allilawenda dagiti tattao a mamati iti kinaulbod ken agaramid kadagiti banag a di makaay-ayo iti Dios. Dida ilawlawag ti panagkasapulan a mangaramid iti personal a desision nga agdayaw iti Dios “buyogen ti espiritu ken kinapudno.” (Juan 4:24) Isu nga adu a tattao ti saan a mangar-aramid iti kasta. Ngem imutektekantayo ti kinuna ni Jesus: “Ti awan iti dasigko bumusor kaniak, ket ti di makipagurnong kaniak agiwara.”​—Mateo 12:30.

Pagragsakan dagiti Saksi ni Jehova a tulongan dagiti tattao a gumun-od iti nasaysayaat a pannakaammo iti Sao ti Dios. Mangikonkonduktada iti regular a panagadal iti Biblia kadagiti indibidual wenno grupo iti oras ken lugar a kombeniente kadakuada. Dagidiay mayat a mangaprobetsar iti daytoy a probision makiumanda kadagiti Saksi iti lugarda wenno agsuratda kadagiti mangipabpablaak iti Ti Pagwanawanan.

Siempre, dagiti dadduma a tattao mabalin nga adda ammodan maipapan kadagiti kalikaguman ti Dios. Mabalin pay ketdi a kombinsidoda iti kinapudno ken kinamapagtalkan ti Biblia. Nupay kasta, adu pay laeng dagiti mangitantan nga agdesision no agdedikarda iti Dios. Apay? Mabalin nga adda sumagmamano a rason.

Saan ngata a dida mabigbig ti kinapateg ti panagdedikar iti Dios? Nalawag a kinuna ni Jesus: “Saan a tunggal maysa nga agkunkuna kaniak, ‘Apo, Apo,’ makastrekto iti pagarian ti langlangit, no di ket daydiay mangar-aramid ti pagayatan ni Amak nga adda iti langlangit.” (Mateo 7:21) Saan nga umdas ti basta pannakaammo iti Biblia; kasapulan ti aramid. Nangipaay iti pagtuladan ti nagkauna a kongregasion Kristiano. Mabasatayo ti maipapan iti sumagmamano idi umuna a siglo: “Idi namatida ken Felipe, a nangidekdeklara iti naimbag a damag ti pagarian ti Dios ken iti nagan ni Jesu-Kristo, nagpabautisarda, agpadpada dagiti lallaki ken babbai.” (Aramid 2:41; 8:12) Gapuna, no ti Sao ti Dios ket naimpusuan nga inawat ti maysa a tao, patienna ti ibagbagana, ken agbibiag a mayannurot kadagiti pagalagadan ti Dios, ania ti manglapped kenkuana nga agpabautisar kas simbolo ti dedikasionna? (Aramid 8:34-38) Siempre, tapno makaay-ayo iti Dios, rumbeng a situtulok ken siraragsak a mangaramid iti daytoy nga addang.​—2 Corinto 9:7.

Mabalin a bumdeng dagiti dadduma a mangidedikar iti biagda iti Dios gapu ta mariknada a kurang ti ammoda. Ngem amin a mangrugrugi a mangsurot iti baro a wagas ti panagbiag ket limitado pay laeng ti ammoda. Siasino a propesional ti makaibaga a ti ammona ita ket ammonan manipud pay idi damo? Ti panangikeddeng nga agserbi iti Dios kalikagumanna laeng ti pannakaammo maipapan kadagiti napateg a sursuro ken prinsipio ti Biblia, a nabuyogan iti pudno a tarigagay nga agbiag a maitunos kadagita.

Itantantan kadi dagiti dadduma ti agdesision gapu iti butengda a dida matakderan ti pangngeddengda? No adda nakaikumitan ti maysa a tao, mabalin a madanagan amangan ta dina matungpal ti karina. Ti tao a nangikeddeng nga agasawa ken agpamilia mabalin a mariknana a kasla saanna a kabaelan dayta, ngem ti pannakaikumitna ti mangtignay kenkuana a mangaramid iti amin a kabaelanna. Umasping iti dayta, ti agtutubo a damona ti maaddaan iti lisensia nga agmaneho, mabalin a maamak di la ket ta maaksidente​—nangruna no ammona a sigun iti estadistika, nalaklaka a maaksidente dagiti agtutubo nga agmanmaneho ngem kadagiti natataengan. Nupay kasta, mabalin a makagunggona daytoy a pannakaammo, a mangtignay kenkuana nga ad-adda nga agannad no agmaneho. Ti di panangala iti lisensia ket saan a solusion!

Piliem ti Biag!

Ipakita ti Biblia a dandanin agpatingga ti agdama a napolitikaan, nakomersialan, ken narelihiosuan a sangalubongan a sistema ken dagidiay mangsupsuporta iti dayta. Nupay kasta, agtalinaed dagiti tattao a nainsiriban a mangpili iti biag ken agtignay a maitunos iti dayta. Kas pundasion ti baro a lubong a kagimongan, makipasetdanto a mamagbalin iti daga a paraiso, kas pinanggep ti Dios idi punganay. Iti sidong ti panangiwanwan ti Dios, kayatmo kadi ti makipaset iti daytoy naragsak a trabaho?

No kasta, ikeddengmo ti agadal iti Sao ti Dios. Ikeddengmo nga ammuen no ania dagiti kalikaguman ti Dios kadatayo tapno makaay-ayotayo kenkuana. Ikeddengmo ti agbiag a mayannurot kadagita. Kangrunaan iti amin, ikeddengmo a takderan ti desisionmo agingga a maitungpal dayta. Iti ababa a pannao, piliem ti biag!

[Dagiti Ladawan iti panid 4]

Dika agdarasudos a mangaramid kadagiti serioso a desision

[Ladawan iti panid 5]

Dumngegka iti balakad no agpilika iti karera

[Dagiti Ladawan iti panid 7]

Dagidiay agdesision nga agserbida iti Dios itan makipasetdanto a mamagbalin iti daga a paraiso