Ti Kadi Kasasaadyo ti Mangkonkontrol iti Biagyo?

GAGANGAYEN dagiti narigat a kasasaad ken parikut kabayatan daytoy “napeggad a tiempo.” (2 Timoteo 3:1) Mabalin a temporario ti dadduma a parikut. Dadduma ti agtultuloy iti sumagmamano a bulan wenno tawtawen pay ketdi. Kas resultana, marikna ti adu ti narikna ni salmista David, nga immasug ken ni Jehova: “Dagiti tuok ti pusok immaduda; manipud kadagiti pakarigatak O iruarnak.”​—Salmo 25:17.

Marigrigatankay kadi gapu kadagiti dadakkel a parikut? No wen, makasarakkayo iti tulong ken pammaregta manipud iti Biblia. Usigentayo ti biag ti dua a matalek nga adipen ni Jehova a sibaballigi a nangdaer kadagiti pakarigatan: da Jose ken David. Babaen ti panangsukimat no kasanoda a sinango dagiti pakarigatan, makasursurotayo kadagiti praktikal a leksion a tumulong kadatayo a mangdaer kadagiti umasping a karit ita.

Naipasango Kadagiti Nakaro a Pakarigatan

Idi agtawen iti 17, adda nakaro a parikut ni Jose iti uneg ti pamiliana. Napaliiw dagiti manong ni Jose nga ‘isu ket ad-adda nga inayat ni amada ngem iti amin a kakabsatna.’ Kas resultana, “rinugianda a guraen, ket saanda a makapagsao a sitatalna kenkuana.” (Genesis 37:4) Mailadawantayo ti danag ken pannakariribuk a narikna ni Jose gapu iti daytoy. Idi agangay, dimmegdeg ti gura dagiti kakabsatna nga uray la inlakoda ni Jose kas adipen.​—Genesis 37:26-33.

Bayat ti pannakaadipenna idiay Egipto, nakidangadang ni Jose kadagiti imoral a pannulisog ti asawa ti apona. Gapu iti pungtot ti asawa a babai a napagkedkedan, siuulbod nga inakusarna ni Jose iti pananggandat a mangrames kenkuana. ‘Naibalud’ ni Jose, a sadiay “babaen kadagiti grilios pinarigatda dagiti sakana, kadagiti landok immay ti kararuana.” (Genesis 39:7-20; Salmo 105:17, 18) Anian a suot dayta! Iti agarup 13 a tawen, naadipen wenno naibalud ni Jose gapu iti kinaawan hustisia dagiti dadduma a tattao, agraman dagiti kameng ti mismo a pamiliana.​—Genesis 37:2; 41:46.

Ni David iti nagkauna nga Israel naipasango met kadagiti pakasuotan kas maysa nga agtutubo. Iti adu a tawen, napilitan nga agbiag kas maysa a pugante, a kasla animal nga inanup ni Ari Saul. Kanayon a nagpeggad ti biagna. Naminsan, dimmawat ni David iti taraon ken Ahimelec a padi. (1 Samuel 21:1-7) Apaman a nadamag ni Saul a tinulongan ni Ahimelec ni David, imbilinna ti pannakapapatay, saan laeng a ni Ahimelec, no di pay ket ti amin a papadi ken dagiti pamiliada. (1 Samuel 22:12-19) Mailadawanyo kadi ti pannakatuok ni David gapu ta isu ti maysa a nakaigapuan dayta a trahedia?

Panunotenyo ti adu a tawen a rigat ken di umiso a pannakatrato nga inibturan da Jose ken David. Babaen ti panangusig no kasanoda a tinaming dagiti narigat a sasaadenda, makasursurotayo kadagiti agkakapateg a leksion. Pagsaritaantayo ti tallo a rason no apay a maikari a tuladentayo dagitoy a lallaki.

Iwaksiyo ti Gura ken Sakit ti Nakem

Umuna, saan a binaybay-an dagitoy a lallaki a rumusing kadakuada ti gura ken sakit ti nakem. Bayat ti pannakaibaludna, natural la koma nga agsakit ti nakem ni Jose kadagiti kakabsatna, nalabit panunotenna no kasano nga agibales no makitananto manen ida. Kasanotay nga ammo nga inwaksi ni Jose ti kasta a makadadael a panagpampanunot? Usigenyo ti inaramidna idi adda gundawayna nga agibales kadagiti kakabsatna a napan idiay Egipto tapno gumatang iti sebada. Kuna ti salaysay: “[Ni Jose] immadayo kadakuada ket nangrugi nga agsangit. . . . Kalpasan dayta ni Jose intedna ti bilin, ket [dagiti adipenna] napanda pinunno dagiti pagkargaan [dagiti kakabsatna] iti bukbukel. Kasta met, isublida ti kuarta dagiti lallaki iti kada sako ti tunggal maysa ken ikkan ida kadagiti pagtaraon iti panagbaniaga.” Kalpasanna, idi imbaonna dagiti kakabsatna nga ipanda idiay Egipto ni tatangda, pinaregta ida ni Jose babaen kadagitoy a sasao: “Dikay karurod ti maysa ken maysa iti dalan.” Agpada iti sao ken aramid, impakita ni Jose a dina pinalubosan a madadael ti biagna gapu iti gura ken sakit ti nakem.​—Genesis 42:24, 25; 45:24.

Umasping iti dayta, saan a nagimula ni David iti sakit ti nakem ken ni Ari Saul. Namindua nga adda gundaway ni David a mangpapatay ken ni Saul. Kaskasdi, idi indagadag dagiti buyotna nga aramidenna ti kasta, kinuna ni David: “Narigat a pagarupen, iti biangko, manipud panangmatmat ni Jehova, nga aramidek daytoy a banag iti apok, ti pinulotan ni Jehova, babaen ti panangyunnatko iti imak maibusor kenkuana, ta isu ti pinulotan ni Jehova.” Impabiang laengen ni David dayta a banag ken ni Jehova, a kunkunana kadagiti buyotna: “Kas sibibiag ni Jehova, kabilento a mismo ni Jehova; wenno dumtengto ti aldawna ket kasapulanto a matay, wenno sumalogto a mapan iti bakal, ket sigurado a mapunasto.” Idi agangay, nangputar pay ketdi ni David iti maysa nga un-unnoy kas panagdung-awna iti ipapatay ni Saul ken ti anakna a ni Jonatan. Kas ken Jose, saan a nangimula iti gura ni David.​—1 Samuel 24:3-6; 26:7-13; 2 Samuel 1:17-27.

Mangimulatayo kadi iti gura ken sakit ti nakem no nasaktantayo gapu iti di umiso a pannakatrato? Nalaka la a mapasamak dayta. No agbalintayo nga emosional, mabalin nga ad-adda a makadangran ti resulta dayta ngem iti mismo a madi a pannakatratotayo. (Efeso 4:26, 27) Nupay bassit laeng wenno ditay pulos makontrol ti aramiden ti dadduma, mabalintayo a kontrolen ti mismo a reaksiontayo. Nalaklaka nga iwaksi ti gura ken sakit ti nakem no agtalektayo a tamingen dayta ni Jehova iti umiso a tiempona.​—Roma 12:17-19.

Aramidenyo ti Kasayaatan Sigun iti Ipalubos ti Kasasaadyo

Ti maikadua a leksion a masursurotayo isu ti ditay koma panangipalubos a maparalisa ti biagtayo gapu iti kasasaadtayo. Mabalin a maburiborantay unay kadagiti banag a ditay kabaelan nga aramiden ket malipatantayo dagiti kabaelantay nga aramiden. Ti kasasaadtayo, no kasta, ti mangrugi a mangkontrol kadatayo. Mabalin koma a napasamak daytoy ken ni Jose. Ngem pinilina nga aramiden ti kasayaatan sigun iti impalubos ti kasasaadna. Bayat ti panagserbina kas adipen, “ni Jose nagtultuloy a nakasarak iti pabor kadagiti mata [ni apona] ket nagpatpatuloy a nagserbi kenkuana, iti kasta dinutokanna nga agaywan iti balayna.” Kasta met laeng ti inaramidna idi naibalud. Gapu iti bendision ni Jehova ken iti kinagagetna, “ti panguluen nga opisial ti balay a pagbaludan inyawatna iti ima ni Jose dagiti amin a balud nga adda iti balay a pagbaludan; ket isuamin nga ar-aramidenda sadiay isu idi ti nangpaaramid.”​—Genesis 39:4, 21-23.

Kabayatan dagiti tawen a nagbiag ni David kas pugante, inaramidna met ti kasayaatan sigun iti impalubos ti kasasaadna. Bayat ti panagindegna iti let-ang ti Paran, sinalaknibanda kadagiti buyotna ti arban ni Nabal kadagiti bunggoy ti tulisan. “Nagbalinda a maysa a pader iti likmutmi agpadpada iti rabii ken iti aldaw,” kinuna ti maysa kadagiti pastor ni Nabal. (1 Samuel 25:16) Kalpasanna, bayat ti panagnaedna idiay Siclag, rinaut ni David dagiti ili a sinakup dagiti kabusor ti Israel iti abagatan, iti kasta nataginayon dagiti beddeng ti Jerusalem.​—1 Samuel 27:8; 1 Cronicas 12:20-22.

Kasapulantayo kadi ti dakdakkel a panagregget tapno maaramidtayo ti kasayaatan sigun iti ipalubos ti kasasaadtayo? Nupay maysa a karit ti panangaramid iti dayta, makapagballigitayo. Iti panangutobna iti biagna, insurat ni apostol Pablo: “Kadagiti aniaman a kasasaadko, naadalko ti mapnek. . . . Iti amin a banag ken kadagiti amin a kasasaad naadalko ti palimed agpadpada no kasano ti mabsog ken no kasano ti mabisinan, agpadpada no kasano ti maaddaan iti kinaruay ken no kasano ti agsagaba iti kinakirang.” Kasano a nasursuro ni Pablo ti kastoy a panangmatmat iti biag? Babaen ti agtultuloy a panagpannurayna ken ni Jehova. Binigbigna: “Ta iti amin a bambanag addaanak iti bileg gapu iti daydiay mangmangted kaniak iti pannakabalin.”​—Filipos 4:11-13.

Urayenyo ni Jehova

Ti maikatlo a maadaltayo: Imbes a balbaliwantayo ti kasasaadtayo babaen dagiti di nainkasuratan a pamay-an, urayentayo koma ti panagtignay ni Jehova. Insurat ni adalan a Santiago: “Bay-anyo a ti panagibtur an-anayenna ti aramidna, tapno maan-anay ken nasalun-atkayo iti amin a bambanag, a saan nga agkurang iti aniaman.” (Santiago 1:4) Bay-antayo koma a ti panagibtur “an-annayenna ti aramidna” babaen ti panangibturtayo iti maysa a pakasuotan agingga a malpas ket saan a mangaramat kadagiti di nainkasuratan a pamay-an a mangyeg iti madagdagus a solusion. Iti kasta, masubok ken magugoran ti pammatitayo ket dayta ti mangipalgak iti pudpudno a katibkerna. Kasta ti panagibtur da Jose ken David. Saanda a nagusar iti solusion a di makaay-ayo ken ni Jehova. Imbes ketdi, inaramidda ti kasayaatan sigun iti impalubos ti kasasaadda. Nagurayda ken ni Jehova, ket anian a bendision ti naawatda gapu iti panagibturda! Agpada nga inusar ida ni Jehova a mangispal ken mangiturong iti ilina.​—Genesis 41:39-41; 45:5; 2 Samuel 5:4, 5.

Mabalin a maipasangotayo met kadagiti situasion a mamagannayas kadatayo nga agaramid kadagiti di nainkasuratan a solusion. Kas pagarigan, maupaykayo kadi gapu ta dikay pay nakabirok iti maitutop a pakiasawaanyo? No kasta, liklikanyo ti aniaman a sulisog a manglabsing iti bilin ni Jehova a mangasawa ‘iti laeng Apo.’ (1 Corinto 7:39) Adda kadi parikutyo iti relasionyo nga agassawa? Imbes a tuladenyo ti kababalin ti lubong a mangitandudo iti panagsina ken diborsio, agbinnuligkayo a mangrisut kadagiti parikutyo. (Malakias 2:16; Efeso 5:21-33) Marigatankayo kadi a mangaywan iti pamiliayo gapu iti pinansial a kasasaadyo? Ti panaguray ken ni Jehova iramanna ti panangliklik kadagiti mapagduaduaan wenno ilegal nga aramid tapno laeng makagun-od iti kuarta. (Salmo 37:25; Hebreo 13:18) Wen, nasken nga ikagumaantayo amin nga aramiden ti kasayaatan agingga iti ipalubos ti kasasaadtayo ket pagreggetantayo a gun-oden ti pamendision ni Jehova. Bayat nga ar-aramidentayo dayta, determinadotay koma nga aguray ken ni Jehova agpaay iti kasayaatan a solusion.​—Mikias 7:7.

Saranayennakayo ni Jehova

Pagimbagantayo ti panangusig no kasano a dagiti karakter iti Biblia a kas kada Jose ken David sibaballigi a sinangoda dagiti makaupay ken narigat a kasasaad. Nupay naisalaysay ti pakasaritaanda kadagiti sumagmamano laeng a panid ti Biblia, nagpaut iti adu a tawen ti pannakasuotda. Imtuodenyo ti bagiyo: ‘Kasano a naanduran dagita nga adipen ti Dios dagiti kasasaadda? Kasanoda a sinalimetmetan ti rag-oda? Aniada a galad ti sinukayda?’

Makagunggona met no usigentayo ti panagandur dagiti moderno-aldaw nga adipen ni Jehova. (1 Pedro 5:9) Dagiti magasin a Pagwanawanan ken Agriingkayo! naglaonda iti adu a pakasaritaan ti biag kada tawen. Basbasaen ken menmennaenyo kadi dagiti ulidan dagitoy a matalek a Kristiano? Maysa pay, adda dagiti matalek a kakabsat iti kongregasiontayo a nangibtur kadagiti narikut a kasasaad. Regular kadi a makilangen ken agsursurokayo kadakuada kadagiti gimong ti kongregasion?​—Hebreo 10:24, 25.

No maipaspasangokayo kadagiti makakarit a situasion, namnamaenyo a maseknan kadakayo ni Jehova ket saranayennakayo. (1 Pedro 5:6-10) Ikagumaanyo a saan a kontrolen dagiti kasasaadyo ti biagyo. Tuladenyo ti ulidan da Jose, David, ken dadduma pay babaen ti panangiwaksi iti gura, babaen ti panangaramid iti kasayaatan sigun iti ipalubos ti kasasaadyo, ken babaen ti panaguray ken ni Jehova agpaay iti kasayaatan a solusion. Umadanikayo kenkuana babaen ti kararag ken dagiti naespirituan nga aktibidad. Iti kasta, masagrapyo met ti rag-o ken kinaragsak uray iti sidong dagiti narigat a kasasaad.​—Salmo 34:8.

[Ladawan iti panid 20 21]

Inkagumaan ni Jose nga inaramid ti kasayaatan sigun iti ipalubos ti kasasaadna

[Ladawan iti panid 23]

Naguray ni David ken ni Jehova agpaay iti solusion dagiti parikutna