Magunggonaan Babaen ti Panangsalimetmet Kadagiti Naespirituan a Galad
“Ti managayat laeng iti pirak saanto a mapnek iti pirak, uray ti asinoman a managayat iti kinabaknang saanto a mapnek iti sapul.”—Eclesiastes 5:10.
MAKABANNOG ti nalabes a panagtrabaho, ket mabalin a mangyeg dayta kadagiti parikut iti salun-at, a pakatayan no dadduma. Iti adu a pagilian, nasinasina ti pamilia gapu iti diborsio. Masansan a tumaud dagiti kasta a parikut gapu iti nalabes a pannakaseknan kadagiti material a banag. Imbes a tagiragsakenna ti adda kenkuana, ti tao a naigamer iti panagpabaknang kanayon a tarigagayanna ti ad-adu pay, aniaman ti epekto dayta kenkuana. Kuna ti maysa a mangiwardas a libro: “Adu ti agporsegi a mangragpat iti nasaliwanwan a biag a kas iti tagtagiragsaken dagiti kaarrubada, uray no nasapa a maatake ti puso dagiti kaarrubada gapu iti nalabes a panagtrabaho.”
Mabalin a dinto magawidan ti pananggun-od iti ad-adu pay, a mangikkat iti rag-o a mabalin koma a tagiragsaken ti maysa. Dagiti natauan a pagkapuyantayo iti dayta a banag ket masansan a gundawayan ti maysa a nabileg a puersa—ti komersial a pakaammo! Dagiti programa iti telebision ket napno kadagiti komersial a mangdagdagdag kenka a gumatang kadagiti banag a nalabit a saanmo a kasapulan ken dimo pay ketdi kabaelan a gatangen. Mabalin a pagdaksam dagita.
Mabalin nga in-inut a dangrannatayo ti di magawidan a panangpennek iti bagi, agpadpada iti pisikal ken moral. Kas pagarigan, kinuna ni masirib nga Ari Solomon: “Ti natalinaay a puso isu ti biag ti nainlasagan a bagi.” (Proverbio 14:30) Iti sabali a bangir, ti nalabes a panagbannog, pannakaringgor, ken dagiti pakarigatan iti pananggun-od iti material a kinabaknang mabalin a dadaelenda ti salun-at ken kinaragsaktayo. Maapektaran met ti relasiontayo kadagiti sabsabali no dagiti namaterialan a kalat ti mangdominar iti biagtayo. Ken no madadael ti pamilia ken pannakilangen ti maysa a tao, madadael met ti kalidad ti intero a biagna.
Ti Pagimbagan Dagiti Naespirituan a Galad
“Dikay agpaisukogen iti daytoy a sistema ti bambanag,” imbalakad ni apostol Pablo sinigsiglon ti napalabas. (Roma 12:2) Kaay-ayo ti lubong dagidiay tumulad kadagiti galadna. (Juan 15:19) Ti lubong ikagumaanna ti agbalin a makaay-ayo iti mata, rikna, panagraman, panagangot, ken panagdengngegmo —wen, tapno agbalinka a materialistiko. Maipangpangruna ti “derrep dagiti mata” tapno dagiti material a pagbaknangan ti pagreggetam ken dagiti sabsabali.—1 Juan 2:15-17.
Ngem adda dagiti banag a napatpateg ngem iti kuarta, kinatan-ok, ken material a kinabaknang. Sinigsiglon ti napalabas, nagun-od ni Ari Solomon ti amin a material a banag a mabalin a maitukon ti lubong. Nangibangon kadagiti balay ken naaddaan kadagiti minuyongan, agbunga a kaykayo, adipen, dinguen, lallaki ken babbai a kumakanta, agraman ti nagadu a balitok ken pirak. Nakaurnong ni Solomon iti sanikua nga adayo nga ad-adu ngem ti sanikua dagiti immun-una kenkuana. Nakabakbaknang ni Solomon. Adda kenkuana ti dandani amin a mabalin a tarigagayan. Ngem idi sukimatenna dagiti nagapuananna, kinunana: “Isuamin kinaubbaw ken panangkamkamat iti angin.”—Eclesiastes 2:1-11.
Babaen ti naisangsangayan a sirib a naited kenkuana, ammo ni Solomon a dakdakkel ti pannakapnek iti pananggun-od kadagiti naespirituan a galad. Insuratna: “Ti panungpalan ti banag, ti isuamin a nangngeganen, ket: Agbutengka iti pudno a Dios ket salimetmetam dagiti bilinna. Ta daytoy isu ti intero a pagrebbengan ti tao.”—Eclesiastes 12:13.
Ti gameng a napatpateg ngem balitok wenno pirak ket masarakan kadagiti panid ti Sao ti Dios, ti Biblia. (Proverbio 16:16) Naglaon dayta kadagiti agkakapateg a kinapudno nga agur-uray kadakayo, a kasda la saniata. Agsukimatka kadi, agkali no ar-arigen, tapno maammuan dagita? (Proverbio 2:1-6) Ti Namarsua kadatayo, ti Gubuayan dagiti pudno a napateg a bambanag, idagadagna a kasta ti aramidem, ket tulongannaka. Kasano?
Mangipaay ni Jehova iti gamgameng ti kinapudno babaen ti Saona, ti espirituna, ken ti organisasionna. (Salmo 1:1-3; Isaias 48:17, 18; Mateo 24:45-47; 1 Corinto 2:10) Ti panangsukimat kadagitoy manmano a gameng a di magatadan ti pategda ket mangted kenka iti gundaway a mangpili a nainsiriban iti kasayaatan ken makagunggona unay a panagbiag. Ken saan a narigat dayta a panagpili agsipud ta ni Jehova, ti Namarsua kadatayo, ammona no ania ti kasapulan tapno agbalintayo a pudno a naragsak.
Iparparegta ti Biblia Dagiti Kapatgan a Banag
Ti nagsayaat a balakad iti Biblia ket agpadpada a praktikal ken awan kaaspingna. Di maringbawan dagiti moral a pagalagadanna. Makagunggona a kanayon ti balakadna. Nabayagen a napaneknekan ti kinamapagpiaranna. Dadduma kadagiti agkakaimbag a balakad ti Biblia ket ti panagbalin a nagaget, napudno, nainsiriban a panaggasto, ken panangliklik iti kinasadut.—Proverbio 6:6-8; 20:23; 31:16.
Mainaig iti dayta, kinuna ni Jesus: “Isardengyo ti agurnong maipaay iti bagbagiyo kadagiti gameng iti daga, sadiay nga ibusen ti sanga ken lati, ken sadiay a serken ken takawen dagiti mannanakaw. Imbes ketdi, agurnongkayo maipaay iti bagbagiyo kadagiti gameng idiay langit, sadiay a saan nga ibusen ti sanga wenno uray lati, ken sadiay a saan a serreken ken takawen dagiti mannanakaw.”—Mateo 6:19, 20.
Ti kinapraktikal dayta a naintiempuan a balakad ket saan a nagbalbaliw kalpasan ti 2,000 a tawen. Imbes a maigamer iti panagpabaknang, mabalintayo a magunggonaan ita no salimetmetantayo ti natantan-ok a wagas ti panagbiag. Ti tulbek isu ti panagurnong kadagiti naespirituan a gameng, a mangiturong iti pudno a naragsak ken makapnek a biag. Kasanotayo a maaramid dayta? Babaen ti panangbasa iti Sao ti Dios, ti Biblia, ken panangyaplikar kadagiti sursurona.
Makagunggona Dagiti Naespirituan a Galad
No umiso ti pannakayaplikarna, pagimbagantayo iti pisikal, emosional, ken naespirituan dagiti naespirituan a prinsipio. No kasano a ti ozone layer iti tangatang salaknibannatayo kadagiti makadangran a darang ti init, dagiti nasayaat a moral a prinsipio tumulong a mangsalaknib kadatayo babaen ti panangipalgakna kadagiti napeggad nga epekto ti materialismo. Insurat ni Kristiano nga apostol Pablo: “Dagidiay determinado a bumaknang matnagda iti sulisog ken iti silo ken iti adu a minamaag ken makapasakit a tartarigagay, a mangipalned kadagiti tattao iti pannakadadael ken pannakarba. Ta ti ayat iti kuarta isu ti ramut dagiti amin a kita ti makadangran a bambanag, ket babaen ti panangragpat iti daytoy nga ayat nayaw-awan ti sumagmamano manipud iti pammati ket sinalputda ti intero a bagbagida iti adu nga ut-ot.”—1 Timoteo 6:9, 10.
Ti panagayat iti kinabaknang ginuyugoyna dagiti tattao a mangsapul iti dakdakkel a kinabaknang, saad, ken pannakabalin. Masansan a mausar dagiti nasikap ken dakes a pamay-an tapno maragpat dagitoy a kalat. Masayang ti tiempo, pigsa, ken abilidad ti maysa a tao gapu iti panagregget nga agsapul iti material. Madadael pay ketdi ti nasimbeng a pannaturogna. (Eclesiastes 5:12) Ti pananggun-od iti ad-adu sigurado a lapdanna ti naespirituan a panagrang-ay. Ti katan-okan a tao a nagbiag, ni Jesu-Kristo, nalawag nga impakitana ti nasaysayaat a dalan: “Naragsak dagidiay sipapanunot iti naespirituan a kasapulanda.” (Mateo 5:3) Ammona a dagiti naespirituan a kinabaknang mangyegda kadagiti manayon a gunggona ken adayo a napatpateg ngem ti aglabas a material a gunggona.—Lucas 12:13-31.
Talaga Kadi a Makagunggona?
“Dagiti dadakkelko inkagumaandak a kinombinsir a saan a praktikal dagiti naespirituan a galad,” malagip ni Greg. “Kaskasdi, naaddaanak iti kasta unay a talna ti panunot babaen ti panangragpat kadagiti naespirituan a kalat agsipud ta naliklikak ti rigat iti panangikagumaan nga agbalin met a nabaknang.”
Dagiti naespirituan a galad pasingedenna met ti relasionmo kadagiti sabsabali. Dagiti pudno a gagayyem kaay-ayodaka gapu iti personalidadmo, saan a gapu iti ik-ikutam. Irekomenda ti Biblia: “Itultuloymo ti makikadua iti masirib ket agbalinka a masirib.” (Proverbio 13:20, Today’s English Version) Kanayonanna, naballigi ti pamilia babaen ti sirib ken ayat, saan a babaen kadagiti material a sanikua.—Efeso 5:22–6:4.
Saan a naikasigudan kadatayo dagiti naespirituan a galad. Masursurotayo dagita manipud kadagiti kakadua wenno manipud iti nasaysayaat a gubuayan. Dayta ti makagapu a ti naibatay-Biblia nga edukasion mabalbaliwanna ti intero a panangmatmattayo kadagiti material a banag. “Natulonganak a mangtingiting manen kadagiti galadko, ken naadalko ti agbalin a kontento kadagiti pakasapulan,” kuna ni Don, maysa a dati nga agtartrabaho iti bangko.
Gun-oden Dagiti Manayon a Naespirituan a Kinabaknang
Dagiti naespirituan a galad mangyegda kadagiti manayon a gunggona, saan nga apagbiit laeng a pannakapnek. Insurat ni Pablo: “Ti bambanag a makita [namaterialan] temporarioda, ngem ti bambanag a di makita [naespirituan] agnanayonda.” (2 Corinto 4:18) Pudno a dagiti namaterialan a kalat mapennekna dagiti apagkanito a tarigagay, ngem ti kinaagum ket saan a permanente a pagimbagan. Agnanayon dagiti naespirituan a galad.—Proverbio 11:4; 1 Corinto 6:9, 10.
Ti Biblia kondenarenna ti materialistiko a panagbiag nga agdadata ita. Isuronatayo no kasano a liklikan ti kinamanagimbubukodan babaen ti panangtaginayon iti simple a mata, a naipamaysa kadagiti napatpateg a banag, ti naespirituan a kinabaknang. (Filipos 1:10) Ti Biblia ibutaktakna no ania a talaga ti kinaagum—panangidolo iti bagi. Bayat nga iyaplikartayo ti maad-adaltayo iti Sao ti Dios, mariknatayo ti dakdakkel a kinaragsak. Agannayastayo a mangted imbes nga umawat. Anian a nagbileg nga impluensia dayta tapno ti kababalin a mangpennek iti bagi ket masuktan kadagiti naespirituan a galad!
Pudno a dagiti material a banag adda maaramidanda a mangsalaknib. (Eclesiastes 7:12) Ngem realistiko nga ibaga ti Biblia: “Mabalin a mapukaw ti kuartam iti apagdarikmat a kasla ketdin naaddaan iti payak ket tumayab a kasla agila.” (Proverbio 23:5, Naimbag a Damag Biblia) Agkakapateg a banag ti napukaw dagiti tattao gapu iti kinamaterialistiko—salun-at, pamilia, uray ti nadalus a konsiensia—ket nagdakes dagiti resultana. Iti sabali a bangir, ti kinanaespirituan pennekenna dagiti kapatgan a kasapulantayo—ti ayat, panggep iti biag, ken panagkasapulan nga agdayaw iti naayat a Dios, ni Jehova. Ipatuldona met ti dalan nga agturong iti biag nga agnanayon iti kinaperpekto iti paraiso a daga—nga ipampanamnama kadatayo ti Dios.
Iti din agbayag, ti namnama ti sangatauan a kinarang-ay ket naan-anayto a matungpal iti baro a lubong ti Dios. (Salmo 145:16) Iti dayta a tiempo, ti intero a daga “mapnonto iti pannakaammo ken Jehova.” (Isaias 11:9) Agsaknapto dagiti naespirituan a galad. Naan-anayto a mapukaw ti materialismo ken dagiti dakes nga epektona. (2 Pedro 3:13) Kalpasanna, dagiti banag a mamagbalin iti biag nga adayo a napatpateg ken makapnek—perpekto a salun-at, makapnek a trabaho, makapasalun-at a panagaliwaksay, nasinged a relasion iti pamilia, ken manayon a pannakigayyem iti Dios—mangyegto iti sangatauan iti pudno a kinaragsak iti agnanayon.
[Kahon/Ladawan iti panid 6]
Nainsiriban nga Usarem ti Kuartam!
Ammuem dagiti kasapulam. Insuronatayo ni Jesus a mangikararag: “Itedmo kadakami ti tinapaymi maipaay iti daytoy nga aldaw sigun ti kasapulan iti daytoy nga aldaw.” (Lucas 11:3) Dimo matmatan a kasapulam dagiti banag a kayatmo laeng. Laglagipem a ti biagmo ket saan nga agpannuray iti ik-ikutam.—Lucas 12:16-21.
Agbadyet. Sarangtem ti pagannayasan a gumatang a di agplano. Kuna ti Biblia: “Dagiti gakat daydiay nasaet sigurado a mangipaay iti pagsayaatan, ngem tunggal maysa a nadarasudos sigurado nga agturong iti panagkasapulan.” (Proverbio 21:5) Imbalakad ni Jesus kadagiti agdengdengngeg kenkuana a kuentaenda ti gatad sakbay a rugianda ti aniaman paggastosan a proyekto.—Lucas 14:28-30.
Liklikan ti di nesesita a panagutang. Agingga a posible, agurnong iti igatang imbes nga agutang. Kastoy ti panangibaga ti proverbio: “Ti nakabulod adipen iti tao nga agpapautang.” (Proverbio 22:7) No agparbengka ket aggastoka sigun iti ipalubos ti badyetmo, naballigi pay ketdi a maiplanom ti dadakkelto a paggastosan.
Liklikan ti panagsayang. Usarem iti mabayag ti agdama nga adda kenka babaen ti panangaywanmo a naimbag kadagita tapno awan ti masayang. Impakita ni Jesus ti kinapateg ti panagsalimetmet mainaig iti inusarna.—Juan 6:10-13.
Iyun-una dagiti kangrunaan a banag. Ti masirib a tao ‘gumatang iti tiempo’ tapno maitultuloyna dagiti napatpateg a kalat.—Efeso 5:15, 16.
[Kahon/Ladawan iti panid 7]
Nasaysayaat Ngem iti Panagsursuro Manipud iti Kapadasan
Ti personal a kapadasan—naragsak man wenno nasaem—ipaayannatayo kadagiti agkakapateg a leksion. Ngem pudno kadi a ti kapadasan ti kasayaatan a mangisuro, kas kuna ti pagsasao? Saan, adda natantan-ok a gubuayan ti pannakaiwanwan. Imbatad ti salmista dayta a gubuayan idi inkararagna: “Ti saom ket pagsilawan iti sakak, ken silaw iti danak.”—Salmo 119:105.
Apay a nasaysayaat nga amang ti agpaisuro iti Dios ngem iti agsursuro babaen ti personal a kapadasan? Ti panagsursuro manipud iti kapadasan—a dimo ammo ti pagbanaganna—ket mabalin nga agpadpada a nangina ken nasaem. Saan pay ketdi a kasapulan dayta. “O no koma laeng pudno nga ipangagmo dagiti bilinko!” Kinuna ti Dios kadagiti nagkauna nga Israelita. “Iti kasta ti talnam agbalin a kas iti maysa a karayan, ket ti kinalintegmo kas kadagiti dalluyon ti baybay.”—Isaias 48:18.
Ti maysa a rason a ti Sao ti Dios ti katan-okan a gubuayan ti pannursuro ket gapu ta naglaon dayta iti kaunaan ken umiso unay a salaysay maipapan iti kapadasan ti tao. Nalabit a mabigbigmo a ti awan rigatna a panagsursuro manipud kadagiti balligi ken pannakapaay dagiti sabsabali ket nasaysayaat ngem ti panangulit kadagiti kamalida. (1 Corinto 10:6-11) Napatpateg pay, iti Biblia, ti Dios ipapaayannatayo kadagiti agkakaimbag a linteg ken mangiwanwan a prinsipio a naan-anay a mapagtalkan. “Ti linteg ni Jehova perpekto . . . Ti pammalagip ni Jehova mapagpiaran, mamagsirib iti daydiay awanan kapadasan.” (Salmo 19:7) Pudno unay, kasayaatan pay laeng ti panagsursuro manipud iti sirib ti naayat a Namarsua kadatayo.
[Dagiti Ladawan iti panid 4]
Kayat ti lubong nga agbalinka a materialistiko
[Ladawan iti panid 5]
Masarakan iti Biblia ti gameng a napatpateg ngem balitok wenno pirak