Paneknekanyo ti Pammatiyo Babaen ti Wagas ti Panagbiagyo

“Ti pammati, no awan ar-aramidna, ket natay a mismo.”​—SANTIAGO 2:17.

1. Apay a nasken a sipapanunot dagiti nagkauna a Kristiano agpadpada iti pammati ken ar-aramidda?

KAADUAN kadagiti nagkauna a Kristiano pinaneknekanda ti pammatida babaen ti aktual a panagbiagda. Indagadag ni adalan a Santiago kadagiti amin a Kristiano: “Agbalinkayo a managtungpal iti sao, ket saan a managdengngeg laeng.” Innayonna: “No kasano a ti bagi nga awanan espiritu ket natay, kasta met a ti pammati nga awanan ar-aramid natay.” (Santiago 1:22; 2:26) Agarup 35 a tawen kalpasan nga insuratna dayta, adu a Kristiano ti nagtultuloy a nangpaneknek iti pammatida buyogen dagiti maitutop nga ar-aramid. Ngem makapaladingit ta saan a kasta ti dadduma. Kinomendaran ni Jesus ti kongregasion idiay Smirna; ngem kinunana iti adu iti kongregasion idiay Sardis: “Ammok dagiti aramidmo, nga addaanka iti nagan a sibibiagka, ngem natayka.”​—Apocalipsis 2:8-11; 3:1.

2. Ania ti rumbeng nga iyimtuod dagiti Kristiano iti bagbagida maipapan iti pammatida?

² Maitunos iti dayta, pinaregta ni Jesus dagiti taga-Sardis​—agraman dagiti amin a mangbasa iti sasaona​—a nasken a sipapanunotda iti kinapateg ti panangtaginayonda iti damo nga ayatda iti Nakristianuan a kinapudno ken iti panagtalinaedda a siririing iti naespirituan. (Apocalipsis 3:2, 3) Tunggal maysa kadatayo nasken nga iyimtuodna iti bagina: ‘Komusta ngay ti ar-aramidko? Dagiti kadi tignayko ibatadda nga ikagkagumaak a paneknekan ti pammatik babaen ti amin nga aramidek, uray no awan pakainaiganna dayta iti panangasaba wenno kadagiti gimong ti kongregasion?’ (Lucas 16:10) Adu nga aspeto ti biag ti mabalin a mausig no iti panangpaneknek iti pammati, ngem maysa laeng ti usigentayo: dagiti pasken, agraman dagiti padaya kalpasan ti Nakristianuan a kasar.

Babassit a Pasken

3. Ania ti panangmatmat ti Biblia maipapan iti idadar-ay kadagiti pasken?

³ Maragsakan ti kaaduan kadatayo no maawistayo iti pasken dagiti naragsak a Kristiano. Ni Jehova “ti naragsak a Dios,” ket kayatna nga agbalin a naragsak dagiti adipenna. (1 Timoteo 1:11) Inramanna iti Biblia daytoy a kinapudno nga inyebkas ni Solomon: “Pinadayawak ti panagrag-o, agsipud ta ti sangatauan awanan iti nasaysayaat iti baba ti init ngem iti pannangan ken iyiinum ken panagrag-o, ket kumuyog koma dayta kadakuada iti napinget a panagtrabahoda kadagiti aldaw ti biagda.” (Eclesiastes 3:1, 4, 13; 8:15) Dayta a panagraragsak ket mabalin nga iti pannangan ti pamilia wenno iti dadduma pay a babassit a pasken dagiti pudno nga agdaydayaw.​—Job 1:4, 5, 18; Lucas 10:38-42; 14:12-14.

4. Ania ti nasken a pakaseknan ti maysa a tao no mangyurnos iti pasken?

⁴ No mangyur-urnoska iti kasta a pasken ken responsableka iti dayta, nasken a planuem a naimbag, uray no sumagmamano laeng a kapammatiam ti awisem para iti maysa a pannangan ken panaglalangen kas aggagayyem. (Roma 12:13) Siertuem nga “amin a bambanag maaramid koma a sitatakneng ken sigun iti urnos,” nga iwanwanwan ti “sirib manipud ngato.” (1 Corinto 14:40; Santiago 3:17) Insurat ni apostol Pablo: “Uray no mangmangan wenno umin-inum wenno agar-aramidkayo iti aniaman pay a banag, aramidenyo ti amin a bambanag a maipaay iti dayag ti Dios. Liklikanyo ti agbalin a pakaigapuan ti pannakaitibkol.” (1 Corinto 10:31, 32) Ania ti dadduma nga aspeto a nasken a maasikaso a nangnangruna? No nasaksakbay nga usigem dayta, masiguradom a ti aramidem ken ti aramiden dagiti inawismo ket mangiparangarang iti pammatim babaen ti aramid.​—Roma 12:2.

Ania a Pasken ti Maangay?

5. Apay a nasken nga agpanunot a naimbag ti agpasken no panggepna ti mangidasar iti arak ken agusar iti musika?

⁵ Adu nga agpasken ti naipasangon iti desision no mangidasarda iti arak kadagiti bisitada wenno saan. Uray awan dayta, mabalin a makapabileg latta ti pasken. No lagipentayo, nangipaay ni Jesus iti taraon para iti dakkel a grupo nga immasideg kenkuana​—pinaaduna ti tinapay ken ikan. Saan nga ibaga ti salaysay a simimilagro a nangipaay iti arak, nupay ammotayo a kabaelanna nga aramiden dayta. (Mateo 14:14-21) No inkeddengmo ti mangidasar iti arak iti maysa a pasken, kalkalainganna laeng koma, ken siertuem nga adda ti sabali nga inumen dagiti di uminum iti arak. (1 Timoteo 3:2, 3, 8; 5:23; 1 Pedro 4:3) Dimo pulos iparikna a masapul nga uminum ti siasinoman iti banag nga arigna kumagat a “kas iti serpiente.” (Proverbio 23:29-32) Ti ngay maipapan iti musika wenno kinnantaan? No mairaman ti musika iti paskenmo, awan duadua a siaannad a piliem dagiti kanta, a sukimatem agpadpada ti ritmo ken dagiti liriko. (Colosas 3:8; Santiago 1:21) Napaneknekan ti adu a Kristiano a makaparagsak ti panagpatokar iti Kingdom Melodies wenno uray ti sangsangkamaysa a panangkanta kadagita. (Efeso 5:19, 20) Ken siempre, regular a sukimatem ti kapigsa ti musika tapno saan a makasinga iti naragsak a panagsasarita ken iti siasinoman a kaarruba.​—Mateo 7:12.

6. Kasano a maipakita ti agpasken a sibibiag ti pammatina no maipapan iti saritaan wenno iti dadduma pay nga aktibidad?

⁶ Iti maysa a pasken, mabalin a pagsasaritaan dagiti Kristiano ti nadumaduma a topiko, mangbasada iti sumagmamano a publikasion, wenno mangisalaysayda kadagiti makapainteres a kapadasan. No ti saritaan ket sumiasin kadagiti Nakristianuan a pagalagadan, mabalin a sitataktika a baliwan ti agpasken ti taray ti saritaan. Rumbeng a siguraduenna nga awan ti siasinoman a mangdominar iti saritaan. No madlawna nga adda ti kasta, siaannad nga agsao ket iramanna dagiti dadduma iti saritaan, nalabit babaen ti pananggutugotna iti dadduma tapno agsaoda wenno mangirugi iti topiko a manggutugot iti nagduduma a komento. Makaparagsak ti kasta nga aspeto ti pasken agpadpada kadagiti agtutubo ken natataengan. No nainsiriban ken nataktika ti panangiturongmo kadagiti bambanag kas agpasken, dagiti bisitam ‘maammuanda ti kinanainkalintegam.’ (Filipos 4:5) Mabigbigda a sibibiag ti pammatim, pammati a mangapektar iti amin nga aspeto ti biagmo.

Dagiti Seremonia ken Padaya ti Kasar

7. Apay a nasken a mausig ti panangiplano kadagiti kasar ken kadagiti nainaig a pasken?

⁷ Ti Nakristianuan a kasar ket maysa a naisangsangayan nga okasion agpaay iti panagraragsak. Dagiti nagkauna nga adipen ti Dios, agraman ni Jesus ken dagiti adalanna, situtulok a nakiramanda kadagiti kasta a naragsak nga okasion, uray iti nairaman a padaya. (Genesis 29:21, 22; Juan 2:1, 2) Ngem iti nabiit pay, ibatad ti kapadasan a tapno maipakita ti kinanainkalintegan ken Nakristianuan a kinatimbeng, kasapulan ti kasta unay a panangikagumaan iti panangiplano kadagiti sosial nga aktibidad a nainaig iti kasar. Kaskasdi, dagitoy nga aktibidad ket normal nga aspeto ti biag a mangipaay iti gundaway iti maysa a Kristiano tapno mapaneknekanna ti pammatina.

8, 9. Kasano a dagiti maar-aramid iti adu a kasar patalgedanda ti mabasatayo iti 1 Juan 2:16, 17?

⁸ Adu a tattao, nga awanan iti pannakaammo wenno saan a maseknan kadagiti nadiosan a prinsipio, ti mangmatmat iti kasar kas gundaway a mangaramid kadagiti makuna a panaglablabes, wenno nalabit gundaway tapno mapanuynoyan dayta. Iti maysa a magasin idiay Europa, maysa a babai ti nagkuna a kasla kasar ti reyna ti nabiit pay a kasarna: ‘Iti parada, naglugankami iti kalesa a guyguyoden ti uppat a kabalio a sinaruno dagiti lugan a guyguyoden ti 12 a kabalio ken karuahe a nagluganan ti maysa a banda dagiti tumutokar. Kalpasanna, naidasar ti agkakaimas a taraon ken napatokar ti nagmayat a musika; engrande dayta. Kas iti eksakto a tartarigagayak, nagbalinak a reyna iti maysa nga aldaw.’

⁹ Nupay nagduduma ti kostumbre sigun iti pagilian, ti kasta a rikna nalawag laeng a pasingkedanna ti insurat ni apostol Juan: “Amin a banag iti lubong​—ti derrep ti lasag ken ti derrep dagiti mata ken ti panangiparammag iti sanikua a pagbiag ti maysa​—saan nga agtaud iti Ama, no di ket agtaud iti lubong.” Panagkunam, tarigagayan ngata dagiti nataengan a Kristiano ti agkasar a kasla ket tay ari ken reynada, a nakaeng-engrande ti padayada? Imbes ketdi, rumbeng nga ipakita dagiti plano ti kasarda nga inkabilanganda ti balakad a “ti agaramid iti pagayatan ti Dios agtalinaed iti agnanayon.”​—1 Juan 2:16, 17.

10. (a) Tapno makuna a rasonable ti kasar, apay a napateg ti panagplano? (b) Kasano a maaramid dagiti desision maipapan kadagiti maawis?

¹⁰ Kayat dagiti Kristiano nga agnobio ti agbalin a realistiko ken rasonable, ket matulongan ida ti Biblia. Nupay napateg nga okasion ti aldaw ti kasar, ammoda a pangrugian laeng dayta ti naasawaan a biag ti dua a Kristiano a mangin-inanama iti biag nga agnanayon. Saanda nga obligado a pagbalinen nga engrande ti padaya iti kasarda. No kayatda ti agpadaya, kalkularenda ti magastos ken utobenda ti klase ti padayada. (Lucas 14:28) Iti panagbiagda kas Kristiano nga agassawa, ti lalaki ti agbalin nga ulo kas sagudayen ti Kasuratan. (1 Corinto 11:3; Efeso 5:22, 23) Gapuna, ti nobio ti kangrunaan a responsable iti padaya ti kasar. Siempre, siaayat nga agkonsulta iti agbalin nga asawana no maipapan kadagiti banag a kas iti no siasino wenno kasano kaadu ti awisenda iti padaya ti kasarda. Mabalin a saan a posible wenno praktikal nga awisenda ti amin a gagayyem ken kabagianda; gapuna, kasapulan ti panagdesision a nabuyogan iti kinatimbeng. Nasken nga agtalek dagiti agkasar a maawatan ken saan a masair ti dadduma a kapammatianda no saanda a maawis.​—Eclesiastes 7:9.

“Mangiwanwanwan iti Padaya”

11. Ania ti mabalin nga akem ti “mangiwanwanwan iti padaya” ti kasar?

¹¹ No kayat dagiti agkasar ti agpadaya tapno marambakan ti kasarda, kasanoda a masierto nga agtalinaed a nadayaw ti okasion? Iti adun a tawen, nabigbig dagiti Saksi ni Jehova a kinasirib ti panangiraman iti aspeto a nadakamat mainaig iti padaya a dinar-ayan ni Jesus idiay Cana. Adda ti “mangiwanwanwan iti padaya,” a maysa la ketdi a responsable a kapammatian. (Juan 2:9, 10) Umasping iti dayta, ti masirib a nobio pilienna ti maysa a kabsat a lalaki a nataengan iti naespirituan a mangaramid iti dayta a napateg nga akem. Kalpasan a maammuanna dagiti kayat ken kalikaguman ti nobio, ti mangiwanwanwan iti padaya surotenna dagiti detalye agpadpada sakbay ken kabayatan ti padaya.

12. Ania ti rumbeng nga ikabilangan ti nobio mainaig iti panangidasar iti arak?

¹² Maitunos iti nadakamat iti parapo 5, dadduma nga agkasar saanda a mangidasar iti arak iti padaya ti kasarda tapno saan a madadael ti kinaragsak ken balligi ti okasion no bilang adda dagiti masobraanda ti uminum iti dayta. (Roma 13:13; 1 Corinto 5:11) Ngem no mangidasarda iti arak, nasken a siertuen ti nobio a kalkalainganna laeng ti ipasangona. Adda arak iti kasar idiay Cana a dinar-ayan ni Jesus, ken nangipaay iti arak a nasayaat ti kalidadna. Makapainteres ta kinuna ti mangiwanwanwan iti padaya: “Tunggal sabali a tao iruarna nga umuna ti nasayaat nga arak, ket inton mabarteken dagiti tattao, ti nakapkapuy. Inlasinmo ti nasayaat nga arak agingga ita.” (Juan 2:10) Sigurado a saan nga imparegta ni Jesus ti panagbartek, yantangay saanna nga anamongan dayta. (Lucas 12:45, 46) Kas panangyebkas iti siddaawna iti kalidad ti arak, imbatad ti mangiwanwanwan a napaliiwna nga adda dagiti gundaway a talaga a mabartek ti dadduma a sangaili iti kasar. (Aramid 2:15; 1 Tesalonica 5:7) Gapuna, ti nobio ken ti mapagtalkan a Kristiano a pusganna kas mangiwanwan iti padaya agpada a siertuenda nga amin a dumar-ay surotenda ti nabatad a bilin: “Dikay agbarbartek iti arak, nga iti dayta adda kinagaramugam.”​—Efeso 5:18; Proverbio 20:1; Oseas 4:11.

13. Ania ti rumbeng nga usigen dagiti agkasar no iyurnosda nga adda musika iti padaya ti kasarda, ken apay?

¹³ Kas iti dadduma a pasken, no adda ti musika, rumbeng a kontrolado ti kapigsana tapno agkikinnaawatan dagiti agsasarita. Kinuna ti maysa a Kristiano a panglakayen: “Bayat a rumabrabii, rumayrayray met ti saritaan wenno mangrugin ti panagsasala, ket no dadduma, pumigsa ti musika. Ti kalkalainganna ti kapigsana a musika ket agbalinen a napigsa ken makasinga iti saritaan. Ti padaya ti kasar mangted iti gundaway para iti nasayaat a panaglalangen. Anian a makapaladingit no madadael dayta a gundaway gapu iti napigsa a musika!” Ditoy a kasapulan manen ti kinamanakem iti biang ti nobio ken ti mangiwanwanwan iti padaya, a saanda nga italek lattan kadagiti musiko, matangdanan man wenno saan, ti panangikeddeng iti kita ti musika ken ti kapigsa dayta. Insurat ni Pablo: “Aniaman ti aramidenyo iti sao wenno iti aramid, aramidenyo ti amin a banag iti nagan ni Apo Jesus.” (Colosas 3:17) No agawid dagiti sangaili kalpasan ti padaya ti kasar (wenno reception), malagipda ngata a ti musika ipakitana nga ar-aramiden ti nagkasar ti amin a banag iti nagan ni Jesus? Rumbeng koma a kasta.

14. Ania ti siraragsak a malaglagip koma dagiti Kristiano maipapan iti maysa a kasar?

¹⁴ Wen, nakasaysayaat a lagipen ti maysa a naurnos a kasar. Da Adam ken Edyta nga agassawan iti 30 a tawen, kastoy ti nasaoda maipapan iti maysa a kasar: “Talaga a mariknam ti Nakristianuan nga atmospera. Adda dagiti kanta a mangidaydayaw ken Jehova ngem adda met ti dadduma a nasayaat a manglinglingay. Segundario laeng ti pateg ti sala ken musika. Naragsak ken makapabileg dayta, ken naaramid ti amin maitunos kadagiti prinsipio ti Biblia.” Nalawag nga adu ti maaramid ti agnobio a mangipakita a pampaneknekanda ti pammatida babaen kadagiti aramidda.

Dagiti Regalo iti Kasar

15. Ania a balakad ti Biblia ti mabalin a mayaplikar no maipapan kadagiti regalo?

¹⁵ Iti adu a pagilian, gagangay kadagiti gagayyem ken kabagian ti agregalo kadagiti nagkasar. No agregaloka, ania ti mabalin a laglagipem? Bueno, laglagipem ti kinuna ni apostol Juan maipapan iti “panangiparammag iti sanikua a pagbiag ti maysa.” Innaigna ti kasta a kinaparammag, saan a kadagiti Kristiano a mangiparparangarang iti pammatida babaen dagiti aramid, no di ket iti ‘lubong nga aglabas.’ (1 Juan 2:16, 17) Maibatay iti dayta a naipaltiing a kapaliiwan ni Juan, rumbeng kadi a ti kakaskasar ipakaammoda iti publiko ti nagan dagiti nagregalo? Dagiti Kristiano manipud Macedonia ken Acaya nangtedda iti kontribusion kadagiti kakabsat idiay Jerusalem, ngem awan ti mangipakita a naipakaammo ti nagnaganda iti publiko. (Roma 15:26) Adu a Kristiano a nagregalo kadagiti nagkasar ti saan a nangipakaammo iti naganda tapno saan a maiturong ti atension iti bagbagida. Mainaig iti daytoy, repasuenyo ti balakad ni Jesus iti Mateo 6:1-4.

16. Kasano a maliklikan dagiti kakaskasar ti mangsair no maipapan kadagiti regalo iti kasar?

¹⁶ Ti panangipakaammo iti kinasiasino dagiti nagregalo ket ‘mangsulbog iti panagsisinnalisal’ no siasino ti nasaysayaat wenno nanginngina ti regalona. Gapuna, masirib dagiti kakaskasar a Kristiano no saanda nga iwaragawag ti nagnagan dagiti nagregalo. Ti panangiwaragawag iti nagnagan dagiti nagregalo ket mabalin a mangpabain iti dadduma a nalabit saan a makabael nga agregalo. (Galacia 5:26; 6:10) Saan met ketdi a dakes no maammuan ti nobia ken nobio no siasino ti nagregalo. Mabalin a maammuanda dayta iti kard a naipakuyog iti regalo ngem saan a maibasa dayta iti publiko. No gumatgatang, mangmangted, ken umaw-awattayo iti regalo iti kasar, addaantayo amin iti gundaway a mangpaneknek nga agtigtignaytayo buyogen ti pammati, uray iti kasta a pribado a banag.a

17. Ania koma ti kalat dagiti Kristiano mainaig iti pammati ken ar-aramidda?

¹⁷ Ti panangpaneknek iti pammatitayo sigurado nga iramanna saan laeng a ti panagbiag maitunos kadagiti moral a pagalagadan, itatabuno kadagiti Nakristianuan a gimong, ken pannakiraman iti trabaho a panangasaba. Maaddaan koma ti tunggal maysa kadatayo iti sibibiag a pammati a mangapektar iti amin nga aramidentayo. Wen, maipakitatayo ti pammatitayo babaen kadagiti tignay a “naan-anay ti pannakaaramidda,” agraman dagiti aspeto ti biag a nausig iti daytoy nga artikulo.​—Apocalipsis 3:2.

18. Kasano a mayaplikar dagiti sasao iti Juan 13:17 no mainaig kadagiti Nakristianuan a kasar ken pasken?

¹⁸ Kalpasan a nangipasdek ni Jesus iti nasayaat nga ulidan para kadagiti matalek nga apostolna babaen ti sipapakumbaba a panangbuggona kadagiti sakada, kinunana: “No ammoyo dagitoy a banag, naragsakkayo no aramidenyo ida.” (Juan 13:4-17) Iti lugar a pagnanaedantayo ita, mabalin a saan a kasapulan wenno saan a nakairuaman ti panangbuggo iti saka ti sabali a tao, kas iti maysa a sangaili iti pagtaengan. Ngem kas nausigtayo iti daytoy nga artikulo, adda ti dadduma nga aspeto ti biag a mabalintayo nga ipakita ti pammatitayo babaen dagiti naayat, nakonsiderar a tignay, agraman dagiti nainaig iti pasken ken Nakristianuan a kasar. Maipakitatayo dayta no datayo man ti agkasar wenno dumar-ay iti kasar wenno iti sumarsaruno a naragsak a pasken dagiti Kristiano nga agtarigagay a mangipakita iti pammatida babaen kadagiti aramidda.

[Footnote]

Ania ti Sungbatyo?

Kasanoyo a mapaneknekan ti pammatiyo

• no mangyurnoskayo iti pasken?

• no iyurnosyo ti kasar wenno ti padaya?

• no agregalo wenno maregaluankayo?

[Ladawan iti panid 24]

Uray no sumagmamano laeng ti sangailienyo, agpaiwanwankayo koma iti “sirib manipud ngato”