Kasano a Matulongak Dagiti Annakko nga Agbalin a Pudpudno nga Edukado?
TI PANANGISURO iti maysa nga ubing ket kaasping ti maysa a makaparagsak ken narigat a panagdaliasat. Maysa dayta a panagdaliasat a kaduam dagiti annakmo. Ipaayam dagiti annakmo iti pammaregta ken siaayat nga iwanwanmo ida, a tulongam ida a rumang-ay iti dana ti biag. Nagadu ti mabalinda a sursuruen!
Tapno agbalin a pudpudno a naballigi ken naragsak ti biagda, masapul a maaddaan dagiti annak kadagiti moral ken naespirituan a prinsipio, a sursuruenda nga ilasin no ania ti umiso ken di umiso. No maam-ammo ken ayatenda ni Jehova, talaga a makagunggona ti edukasionda ken agpaut iti agnanayon ti pannursuro a maawatda. Kas ama wenno ina, dakkel ti akemmo iti masursuro dagiti annakmo ken no kasanoda a maawatan ken tingitingen ti kinapateg dagiti masursuroda.
Adda dagiti rigat a nasken a daeran ti nagannak iti dayta a panagdaliasat. Nalaka a maimpluensiaan dagiti ubbing isu nga adu ti di makagunggona a bambanag a masursuroda iti ruar ti pamilia. Agbibiagtayo iti lubong nga iturturayan ni Satanas a Diablo. (1 Juan 5:19) Paginteresanna ti pannakaisuro dagiti annakmo ngem adda naan-anay a naiduma a motibona. Nalaing ni Satanas ken aduan kapadasanen nga edukador—ngem talaga a nakadakdakes nga edukador. Nupay agpampammarang kas “anghel ti lawag,” makaallilaw ti pannakaammo nga ituktukonna ken maikontra iti Sao ken pagayatan ni Jehova. (2 Corinto 4:4; 11:14; Jeremias 8:9) Ti Diablo ken dagiti demoniona ket agpapadada a nalaing a mangallilaw, nga itantandudoda ti kinaagum, di kinamapagpiaran, ken imoralidad.—1 Timoteo 4:1.
Ania ti maaramidam tapno saan a maallilaw dagiti annakmo? Kasano a maisurom ida a mangakseptar iti kinapudno ken iti makagunggona a banag? Makatulong unay no usigem ti bagim. Masapul a mangipakitaka iti naimbag nga ulidan. Nasken met nga akseptarem ti rebbengem a mangsanay kadagiti annakmo ken mangilatangka iti tiempo a mangaramid iti dayta. Ngem sakbay nga usigentayo dagita a punto, ammuentayo ti pamuon ti pudpudno nga edukasion.
Ti Pamuon ti Pudpudno nga Edukasion
Makasursurotayo iti ari ti Israel a ni Solomon, ti maysa kadagiti kasisiriban a tao a nagbiag. Kuna ti Biblia kadatayo: “Ti Dios nagtultuloy a nangted ken Solomon iti sirib ken pannakaawat iti dakkel unay a rukod ken iti kinalawa ti puso, kas iti darat nga adda iti aplaya. Ket ti sirib ni Solomon dakdakkel unay ngem ti sirib dagiti amin a taga Daya ken ti isuamin a sirib ti Egipto.” Ni Solomon ket “makapagsao iti tallo ribu a proverbio, ket dagiti kantana sangaribu ket lima.” Nauneg ti pannakaammona maipapan kadagiti mula ken animal. (1 Ar-ari 4:29-34) Inmatonan met ni Ari Solomon ti panagibangon kadagiti proyekto idiay Israel, agraman ti pannakaibangon ti nangayed a templo ni Jehova idiay Jerusalem.
Dagiti insurat ni Solomon, kas kadagidiay masarakan iti libro nga Eclesiastes, ipalgakda a nauneg ti pannakaawatna iti personalidad ti tao. Isu ket pinaltiingan ti Dios a mangipaganetget iti pamuon ti makagunggona nga edukasion. Kinuna ni Solomon: “Ti panagbuteng ken Jehova isu ti punganay ti pannakaammo.” Kinuna pay dayta a masirib nga ari: “Ti panagbuteng ken Jehova isu ti rugi ti sirib, ket ti pannakaammo iti Daydiay Kasasantuan isu ti pannakaawat.”—Proverbio 1:7; 9:10.
No agbutengtayo iti Dios, adda nauneg a panagraemtayo kenkuana ken agannadtayo tapno di gumura kadatayo. Isu ti bigbigentayo kas Daydiay Katan-okan ken agpasakuptayo kenkuana. Dagiti tattao mabalin nga ibilangda a masirib dagidiay mangilaksid iti Daydiay nakautangantayo iti biagtayo, ngem ti kasta a kinasirib ket “kinamaag iti Dios.” (1 Corinto 3:19) Kasapulan dagiti annakmo ti edukasion a naibasar iti “sirib manipud ngato.”—Santiago 3:15, 17.
Ti panagamak a mangpagura ken Jehova ket nainaig unay iti panagayattayo kenkuana. Tarigagayan ni Jehova nga agpadpada nga agbuteng ken agayat kenkuana dagiti adipenna. Kastoy ti kinuna ni Moises: “O Israel, ania ti kidkiddawen kenka ni Jehova a Diosmo no di ti panagbuteng ken Jehova a Diosmo, tapno magnaka iti amin a daldalanna ken tapno ayatem ken tapno agserbika ken Jehova a Diosmo buyogen ti isuamin a pusom ken isuamin a kararuam; tapno salimetmetam dagiti bilin ni Jehova ken dagiti paglinteganna nga ibilbilinko kenka ita nga aldaw, maipaay a pagimbagam?”—Deuteronomio 10:12, 13.
No iyukuoktayo kadagiti annaktayo ti nadayaw a panagbuteng ken Jehova, makaipasdektayo iti pamuon ti edukasion a mamagbalin kadakuada a pudpudno a masirib. Bayat nga itultuloyda a patanoren dayta a panagbuteng, rumayray ti panangapresiarda iti Namarsua kadakuada, ti Gubuayan ti amin a makagunggona a pannakaammo. Dayta ti makatulong kadagiti annaktayo a maaddaan iti balanse a pannakaawat kadagiti masursuroda, tapno dida makaaramid kadagiti di umiso a konklusion. Maparang-ayda ti abilidad a “mangilasin agpadpada iti umiso ken di umiso.” (Hebreo 5:14) Makatulong met kadakuada ti kasta a pamuon tapno agtalinaedda a napakumbaba ken liklikanda ti dakes.—Proverbio 8:13; 16:6.
Palpaliiwennaka Dagiti Annakmo!
Ngem kasanotay a matulongan dagiti annaktayo nga agayat ken Jehova ken agbuteng kenkuana? Ti sungbat dayta a saludsod ket masarakan iti Linteg nga inted ni Jehova iti ilina nga Israel babaen ken mammadtona a Moises. Kastoy ti naibilin kadagiti Israelita a nagannak: “Masapul nga ayatem ni Jehova a Diosmo buyogen ti isuamin a pusom ken isuamin a kararuam ken isuamin a bikasmo. Ket dagitoy a sasao nga ibilbilinko kenka ita nga aldaw addadanto ita pusom; ket masapul nga iyukuokmo ida iti anakmo ken sawem ti maipapan kadagita no agtugawka iti balaymo ken no magnaka iti dalan ken no agiddaka ken no bumangonka.”—Deuteronomio 6:5-7.
Iti dayta a teksto, adda dagiti agkakapateg a leksion a masursuro dagiti nagannak. Ti maysa ket daytoy: Kas ama wenno ina, nasken a mangipakitaka iti naimbag nga ulidan. Tapno maisurom dagiti annakmo nga agayat ken Jehova, masapul nga ayatem met ti Dios, ken rumbeng nga ipapusom ti sasaona. Apay a nakapatpateg dayta? Agsipud ta sika ti kangrunaan a mannursuro dagiti annakmo. Ti masursuroda manipud iti ulidanmo ket dakkel ti epektona kadakuada. Awan metten ti ad-adda pay a makaimpluensia iti anakmo no di ti ulidanmo kas maysa nga ama wenno ina.
Dagiti arapaap, kalat, prinsipio, ken interesmo ket saan laeng nga agminar kadagiti ibagbagam no di ket uray iti ar-aramidem. (Roma 2:21, 22) Sipud iti kinamaladagada, makasursuro dagiti annak babaen ti siaannad a panangpaliiwda kadagiti nagannakda. Madlaw dagiti annak no ania ti napateg kadagiti nagannakda, ket dagita ti masansan nga agbalin met a napateg kadakuada. No pudno nga ay-ayatem ni Jehova, madlaw dayta dagiti annakmo. Kas pagarigan, no makitada a napateg kenka ti panagbasa iti Biblia ken panagadal, maamirisda nga ipangpangrunam dagiti interes ti Pagarian. (Mateo 6:33) Ti regular nga itatabunom kadagiti Nakristianuan a gimong ken ti pannakipasetmo iti panangasaba iti Pagarian ti mangipakita kadakuada a ti sagrado a panagserbi ken Jehova ti kapatgan kenka.—Mateo 28:19, 20; Hebreo 10:24, 25.
Ibaklaymo ti Rebbengem
Daytoy ti sabali pay a masursuro dagiti nagannak manipud iti Deuteronomio 6:5-7: Pagrebbengam a sanayen dagiti annakmo. Iti ili ni Jehova idi un-unana, dagiti nagannak ti mangisursuro kadagiti annakda. Kadagiti Kristiano idi immuna a siglo, intultuloy dagiti nagannak ti napateg nga annongenda a mangisuro kadagiti annakda. (2 Timoteo 1:5; 3:14, 15) Idi sinuratan ni apostol Pablo dagiti padana a Kristiano, inggunamgunamna a dagiti amma kangrunaanna ti ‘mangitultuloy a mangpadakkel kadagiti annakda iti disiplina ken panangiturong-panunot ni Jehova.’—Efeso 6:4.
Gapu kadagiti agdama a pakarigatan, trabaho, ken dadduma pay nga aktibidad a mangagaw iti pigsa ken panawen, dagiti nagannak mabalin nga ipabaklayda iti sabsabali ti rebbengenda a mangisuro kadagiti annakda, kas kadagiti mannursuro idiay eskuelaan ken kadagiti matangtangdanan nga agaywan kadagiti ubbing. Nupay kasta, awan ti makasandi iti naayat ken maseknan nga ama wenno ina. Dimo pulos tagibassiten ti kinapategmo ken impluensiam. No kasapulam ti tulong, piliem a nainsiriban dayta, ngem saanmo a pulos nga ipabaklay iti sabali ti sagrado a pagrebbengam.
Iwayaam a Sanayen Dagiti Annakmo
Daytoy ti sabali pay a masursuro dagiti nagannak manipud iti Deuteronomio 6:5-7: Ti panangsanay kadagiti annak kalikagumanna ti tiempo ken panagregget. Dagiti Israelita a nagannak nasken nga ‘iyukuokda’ kadagiti annakda ti kinapudno nga isursuro ti Dios. Ti orihinal a Hebreo a naipaulog kas “iyukuok” kaipapananna ti “panangulit,” “panangdagullit.” Rumbeng nga aramidem dayta iti agmalmalem, wen, manipud iti parbangon agingga iti rumabii, “iti balaymo” ken “iti dalan.” Kasapulan ti tiempo ken panagregget iti panangisuro kadagiti annak ken panangtubay iti kababalin ken ugalida tapno agbalinda a makaay-ayo iti Dios.
Ania ngarud ti maaramidam tapno matulongam dagiti annakmo nga agbalin a pudpudno nga edukado? Nagdakkel. Suruam ida nga agayat ken Jehova ken agbuteng kenkuana. Mangipakitaka iti naimbag nga ulidan. Ibaklaymo ti pagrebbengam a mangisuro kadagiti annakmo, ken iwayaam a sanayen ida. Saanka a perpekto, ket makaaramidka kadagiti kamali iti panangisurom kadakuada. Ngem no sipapasnek nga ikagumaam nga aramiden ti pagayatan ti Dios, sigurado nga agyaman dagiti annakmo kadagiti panagreggetmo ken magunggonaanda manipud kadagita. “Sanayem ti ubing sigun iti dalan nga agpaay kenkuana,” kuna ti Proverbio 22:6. “Uray no lumakay saanto a sumiasi iti dayta.” Dayta met la a prinsipio ket agaplikar kadagiti ubbing a babbai.
Ti edukasion ket maysa a panagdaliasat nga inggat’ tungpal biag. No sangapamiliaan nga ayatenyo ti Dios, maysa dayta a panagdaliasat nga agnanayon a matagiragsakyo. Dayta ket gapu ta kanayon nga addanto latta ti masursurotayo maipapan ken Jehova ken no kasanotayo a matungpal ti panggepna.—Eclesiastes 3:10, 11.
[Ladawan iti panid 15]
Ibasbasaam kadi iti Biblia dagiti annakmo?
[Ladawan iti panid 16]
Iwayaam nga isuro dagiti annakmo maipapan iti Namarsua