“Iturongnak Kadagiti Desdes ti Kinalinteg”

Kas insalaysay ni Olga Campbell

“Ti maysa a nasayaat a pagwadan ket mayarig iti maysa a kampanilia a makaawis kadagiti sabsabali a sumurot,” kinuna ni adingko nga Emily. “Binatingtingmo ti kampanilia, ket nagtignayak.” Kasta ti suratna kas panangapresiarna iti panagtalinaedko iti amin-tiempo a ministerio iti las-ud ti 60 a tawen. Palubosandak a mangisalaysay iti kabibiagko idi ubingak pay ken no kasano a simrekak iti nagbalin a tungpal-biag a karerak.

NAYANAKAK idi Enero 19, 1927, iti maysa nga Ukranio a pamilia nga agnanaed iti away iti asideg ti Wakaw, Saskatchewan, iti makintengnga a laud a Canada. Dakami ken Bill a kasinginko ti maikanem ken maikapito kadagiti walo nga agkakabsat. Uray ubbingkami pay, tinulonganmi nga agtalon ti nagaget nga amami. Iti bassit a pagtaenganmi, inaywanannakami ni Nanang iti laksid dagiti mangparalisado nga epekto ti reumana, a nakaigapuan ti ipapatayna idi agangay. Agtawen la iti 37 idi natay; agtawenak la idi iti 4.

Innem a bulan kalpasan a pimmusay ni Nanang, nangasawa manen ni Tatang. Di nagbayag, napno iti rinnisiris ti pagtaenganmi, ta nanayonankami iti lima pay a kakabsat iti ama! Inkagumaak a raemen ti agsiuman kadakami, ngem marigatan a mangaramid iti kasta ni manongko a John.

Idi arinunos ti dekada 1930, nagadalkami ken Bill iti segundaria, isu a naliklikanmi ti nakaro a riribuk iti pagtaenganmi. Gapu ta dandanin bumtak ti Gubat Sangalubongan II, nasaknap ti patriotismo. Ti kabbaro a maestrami rinugianna ti panagsaludo iti bandera, ket maysa a balasitang ti saan a nagsaludo. Isu ket pinabainan ti dadduma nga estudiante. Nupay kasta, dayawek ti kinaturedna ket dinamagko no apay a saan a nagsaludo. Inlawlawagna nga isu ket maysa nga Estudiante ti Biblia, kas awag idi kadagiti Saksi ni Jehova, ket masapul nga agtulnog laeng iti Dios.​—Exodo 20:2, 3; Aramid 5:29.

Panagbiag nga Agsolsolo

Idi 1943, nakapagtrabahoak idiay Prince Albert kas kargador ken agitultulod kadagiti kinahon a soft drink. Gapu ta tartarigagayak ti naespirituan a pannakaiwanwan, gimmatangak iti Biblia ngem narigatko a maawatan isu a nakasangitak gapu iti pannakaupayko. Ti laeng kararag nga Amami ti ammok iti Biblia.​—Mateo 6:9-13.

Maysa a Domingo, ti mannakimisa a pagkaskaseraak ti sitatangsit a nangipadamag a pinapanawna ti “maysa a babai a mangyad-adal iti Biblia” a simmarungkar iti ruangan ti balayda. Pampanunotek no apay a nagubsang unay ti tratona. Sumagmamano a Domingo kalpasanna, madi ti rikriknak isu a diak nakimisa. Nagsubli ti “babai a mangyad-adal iti Biblia” iti dayta nga aldaw.

“Agkarkararagka kadi?” insaludsodna.

“Ti Amami,” insungbatko.

Sigagagar a nagimdengak bayat nga inlawlawagna ti kaipapanan dagiti sasao ni Jesus. Inkarina nga agsubli iti sumaganad a Mierkoles.

Idi nagawid ti babai a pagkaskaseraak, magagaranak a nangipadamag kenkuana maipapan iti “babai a mangyad-adal iti Biblia,” a maysa kadagiti Saksi ni Jehova. Ngem naupayak ta binutbutengnak, “No agsubli inton Mierkoles, papanawenkayo a dua ditoy balay!”

Sinapsapulko ti Saksi kadagiti kaarruba ket naammuak nga isu ni Mrs. Rampel. Idi nasarakak, inlawlawagko ti problema ket kiniddawko nga ibagana amin nga ammona maipapan iti Biblia. Kasla nasaklawmi ti intero a Genesis agingga iti Apocalipsis! Indiligna ti agdama a tiempo iti kaaldawan ni Noe, idi impatingga ti Dios ti nakillo a lubong ken insalakanna ni Noe ken ti pamiliana a simrek iti nadalusan a daga.​—Mateo 24:37-39; 2 Pedro 2:5; 3:5-7, 12.

“Makitak a mamatika a kinapudno dagitoy a pannursuro ti Biblia,” kinuna ni Mrs. Rampel kalpasan ti napaut a panagsaritami. “Dua a lawas pay, addanto asamblea dagiti Saksi ni Jehova ket rumbeng nga agpabautisarkan.” Diak makaturog iti dayta a rabii ta pampanunotek dagiti naadalko. Kasla serioso unay ti panagpabautisar. Ngem kayatko ti agserbi iti Dios! Nupay limitado ti pannakaammok iti Biblia, nabautisaranak idi Oktubre 15, 1943. Agtawenak idi iti 16.

Iyaakar iti Sabali a Paset ti Pagilian

Idi Nobiembre kiniddaw ni manongko a Fred nga aywanak ti tallo-grado a balayna iti siudad ti Toronto iti makindaya a paset ti Canada. Immanamongak ta mabalin a nawaywayaak nga agdayaw ken Jehova sadiay. Sakbay a mapanak, sinarungkarak ni manangko nga Ann, nga agnanaed pay laeng iti kabangibang a Saskatchewan. Diak ninamnama ti impadamagna​—duada kenni Manang Doris a makipagad-adal iti Biblia kadagiti Saksi ni Jehova, ket indagadagna nga agadalak met. Idin nga imbagak ti palimedko​—a nabautisaranakon a Saksi!

Kaduak ni adingko nga Emily a nagbiahe iti tren a napan idiay Toronto. Sinabatnakami ni Bill idiay estasion sa inyawidnakami iti pagnanaedanda kada Manong Fred ken John. Dinamagko ken Manong Fred no asino pay ti agnanaed iti balay. “Nalabit saanka a mamati,” kinunana. “Malagipmo kadi ni Alex Reed a kailiantayo? Agnanaed iti ngato, ket dayta agmauyong a lalaki interesado kadagiti Estudiante iti Biblia!” Naragsakanak a nakangngeg.

Nagin-inayadak nga immuli iti ayan ni Alex iti dayta a rabii. Kayatko ti makigimong a dagus tapno awan tiempo dagiti kakabsatko a mangupay kaniak. Di nagbayag, nupay saanak a nagadal a naimbag iti Biblia, napanak nangasaba iti damo a gundaway. Naragsakanak a nakisarita iti adu a taga-Ukraine, ket inusarko ti pagsasao a nasursurok idi ubingak pay.

Kaay-ayo ni Bill a basaen Ti Pagwanawanan, a masansan nga ibatik iti kuartona. Idi immakar idiay British Columbia iti makinlaud a Canada, pinatulodak iti regalo a suskripsion Ti Pagwanawanan. Nupay gagangay a di mannanao, pinatulodannak iti sangapulo-panid a surat ti panagyaman. Idi agangay, indedikarna ti biagna ken Jehova ket nagbalin a naregta a Kristiano a manangaywan. Isu a nakaragragsakak ta lima kadagiti kakabsatko​—da Bill, Ann, Fred, Doris, ken Emily​—nagbalinda nga agdaydayaw ken Jehova!

Idi Mayo 22, 1945, ti gobierno ti Canada inikkatnan ti pannakaiparit ti trabaho dagiti Saksi ni Jehova.a Kinapudnona, diak ammo idi a naparitankami agingga a nangngegko dayta nga anunsio. Dakami ken Judy Lukus a gayyemko, inkeddengmi ti agpayunir iti agus-usar iti pagsasao a Pranses iti makindaya unay a paset ti Quebec. Idi nangngeg dagiti kakabsatko a da Doris ken Emily ti planomi, inkeddengda ti agpayunir idiay Vancouver, British Columbia, iti bangir ti kontinente.

Kinapanatiko iti Relihion Idiay Quebec

Ti iyaakarko idiay Quebec ket saan laeng a panagbaliw iti pagnaedan. Nakaro idi ti panangbusor dagiti tattao iti panangasaba dagiti Saksi sadiay.b Maragsakankami a makiraman iti panagiwaras iti tract a Quebec’s Burning Hate for God and Christ and Freedom Is the Shame of All Canada. Dayta a makasair a mensahe imbutaktakna ti kinapanatiko iti relihion maibusor kadagiti Saksi.

Iti 16 nga aldaw, kada agsapa a mangrugikami iti agarup alas dos a siuulimek a mangibati iti tract iti sirok dagiti ridaw. Iti maysa nga apartment, naammuanmi nga umayen dagiti polis tapno arestuendakami. Naglemmengkami iti maysa nga eskinita tapno maliklikanmi ida. Nagsublikami iti lansangan iti simmaganad nga aldaw a mangituktukon iti Ti Pagwanawanan ken Agriingkayo! Bayat a naglabas dagiti adu a bulan, saanmin a mabilang ti panangaresto dagiti polis kadakami. Tapno masaganaak ti pannakaibalud, kanayon nga agawitak iti sipilio ken eyebrow pencil.

Idi Nobiembre 1946, bimmisita manipud iti Brooklyn, New York ni Nathan Knorr, a mangidadaulo idi iti sangalubongan a trabaho dagiti Saksi. Inawisna ti 64 kadakami a payunir iti Quebec nga agatender iti maikasiam a klase ti Watchtower Bible School of Gilead idiay South Lansing, New York. Lima a bulan a naisuro a naimbag ti Biblia kadakami iti daytoy nga eskuelaan. Idi naggraduarkami idi Agosto 1947, naibaonkami kadagiti ili iti intero a Quebec tapno mangirugi kadagiti baro a kongregasion.

Makagunggona a Ministerio

Uppat kadakami nga agtutubo a babbai ti naibaon iti siudad ti Sherbrooke. Nagagetkami nga agadal iti pagsasao a Pranses, ta ulit-ulitenmi dagiti sasao bayat a magmagnakami a mapan mangasaba ken agawid. No dadduma, awan ti kuartami nga igatangmi iti pangaldawmi isu nga agawidkami ket agadalkami. Ti kaduak, a ni Kay Lindhorst, talaga a nalaing iti gramatika. Immuna a sinuruannak iti gramatika nga Ingles tapno maawatak ti Pranses.

Ti tampok ti panagpayunirko ket idiay Victoriaville, maysa nga ili a pagnanaedan idi ti agarup 15,000. Manmano ti agsasao iti Ingles, isu a dayta ti kasayaatan a lugar a pagsanayanmi iti Pranses. Nakaragragsak ti umuna a lawasmi sadiay. Dagiti tattao inawatda dagiti literatura, sadinoman ti papananmi. Idi nagsublikami, narikpan ti amin a ruangan ken tawa dagiti bumalay. Ania ti napasamak?

Ti padi pinakdaaranna gayam dagiti tattao a saanda nga umimdeng kadakami. Isu a bayat ti panagbalaybalaymi, adda ubbing a sumursurot kadakami iti pangadaywen, a mangbatbato ken mangipurpuruak kadagiti natipkel a niebe. Kaskasdi, adu ti mayat a dumngeg iti mensahe ti Biblia. Idi damo, kayatda a bisitaenmi laeng ida no sumipngeten. Ngem bayat nga immadu ti pannakaammoda iti Biblia, sipapanayag a nagadalda, nupay di kayat dagiti kaarrubada.

Idi dekada 1950, simmarungkarkami nga agkakabsat idiay Wakaw. Insalaysaymi dagiti kapadasanmi iti gimong ti kongregasion. Kalpasanna, imbaga kadakami ti mangidadaulo a panglakayen, “Maragsakanto ni nanangyo inton agungar ket maammuanna a nagbalinkayo a Saksi ni Jehova!” Imbagana a sakbay a natay, nakipagadal iti maysa a Saksi. Nakasangitkami a nakaammo nga agad-adal gayam iti kinapudno a linaon ti Biblia a mabalin nga inranudna koma kadakami no nagpaut ti biagna.

Panagasawa ken Panagkadua iti Ministerio

Idi 1956, naam-ammok ni Merton Campbell, maysa a Saksi a naibalud iti 27 a bulan bayat ti Gubat Sangalubongan II gapu iti neutral a takderna. Nakapagserbi idin iti dandani sangapulo a tawen iti hedkuarter dagiti Saksi ni Jehova idiay Brooklyn. Adu dagiti nagsayaat a naespirituan a galad ni Merton, ket nakitak a mabalin a naimbag nga asawa. Nagsinnuratkami iti sumagmamano a bulan, ket nagtungpal iti panaginnayat ti panagraem ken panangipategmi.

Nagkasarkami kenni Merton idi Setiembre 24, 1960. Anian a bendision ti pannakikadua iti nagsayaat a naespirituan a lalaki iti napalabas a 47 a tawen! Nagtrabaho ni Merton iti 58 a tawen iti Service Department, a tumultulong ken mangiturturong kadagiti kongregasion dagiti Saksi ni Jehova iti intero nga Estados Unidos. Iti nasuroken a 30 a tawen, ti trabahok idiay Brooklyn ket mangarkos kadagiti kuarto ti bisita ken kalpasanna, kadagiti dadakkel nga Assembly Halls iti New York City. Kalpasanna, idi 1995, nayakarkami ken Merton iti Watchtower Educational Center idiay Patterson, agarup 110 a kilometro iti amianan ti New York City.

Idi pimmanawak iti pagtaenganmi idi agtawenak iti 12, diak pulos napanunot a maysa nga aldaw malikmutak iti nagdakkel a naespirituan a pamilia, agraman dagiti kakabsatko. Segseggaak ti tiempo iti baro a lubong ti Dios, inton likmutenmi ni Nanang ket isalaysaymi ti napasamak bayat ti pannaturogna​—nangruna ti naayat a panangaywan ni Jehova a Dios iti naespirituan a kasapulan dagiti annakna. Anian a panagrag-omi iti panangiturong ni Jehova kadakami kadagiti “desdes ti kinalinteg”!​—Salmo 23:3.

[Footnotes]

[Dagiti Ladawan iti panid 27]

Dagiti dadakkelko ken ti balaymi

[Ladawan iti panid 29]

Ti grupomi a manangaskasaba idiay Ottawa, 1952

[Ladawan iti panid 29]

Kaduak dagiti kakabsatko (manipud kannigid nga agpakannawan) da Ann, Mary, Fred, Doris, John, siak, ni Bill, ken Emily

[Ladawan iti panid 29]

Dakami ken Merton ita