Biag nga Agnanayon Ditoy Daga​—Namnama a Naipalgak Manen

“O Daniel, ilimedmo ti sasao . . . agingga iti tiempo ti panungpalan. Adunto ti agdakiwas, ket ti pudno a pannakaammo umadunto.”​—DAN. 12:4.

1, 2. Ania a salsaludsod ti mausig iti daytoy nga artikulo?

NALAWAG nga ammo ti minilion a tattao ita no ania ti Nainkasuratan a nakaibatayan ti namnama a biag nga agnanayon iti paraiso a daga. (Apoc. 7:9, 17) Idi rugi ti pakasaritaan ti tao, impalgak ti Dios a nairanta nga agbiag nga agnanayon dagiti tattao imbes nga iti sumagmamano laeng a tawen.​—Gen. 1:26-28.

² Ti pannakaisubli ti sangatauan iti perpekto a kasasaad a napukaw ni Adan ket paset ti namnama ti Israel. Ilawlawag ti Kristiano a Griego a Kasuratan no ania ti aramiden ti Dios tapno ti sangatauan matagiragsakna ti biag nga agnanayon iti Paraiso a daga. Apay ngarud a masapul a maipalgak manen ti namnama ti tao? Kasano a nalawlawagan dayta ken naipakaammo iti minilion a tattao?

Nailimed a Namnama

3. Apay a saan a pakasdaawan a nailimed ti namnama ti sangatauan a biag nga agnanayon ditoy daga?

³ Impadto ni Jesus a dagiti palso a mammadto ballikugenda dagiti pannursurona ket mayaw-awan ti kaaduan a tattao. (Mat. 24:11) Pinakdaaran ni apostol Pedro dagiti Kristiano: ‘Addanto met dagiti ulbod a mannursuro iti nagtetengngaanyo.’ (2 Ped. 2:1) Tinukoy ni apostol Pablo ti “tiempo a [dagiti tattao] saandanto nga anusan ti makapasalun-at a sursuro, no di ket, maitunos kadagiti bukodda a tarigagay, mangurnongdanto kadagiti mannursuro a maipaay iti bagbagida tapno gagatelenda dagiti lapayagda.” (2 Tim. 4:3, 4) Ni Satanas ti mangyaw-awan kadagiti tattao ken inusarna ti apostata a Kakristianuan a nangilimed iti makaliwliwa a kinapudno maipapan iti panggep ti Dios agpaay iti tao ken iti daga.​—Basaen ti 2 Corinto 4:3, 4.

4. Ania a namnama ti sangatauan ti inlaksid dagiti apostata a lider ti relihion?

⁴ Inlawlawag ti Kasuratan a ti Pagarian ti Dios ket maysa a gobierno idiay langit a mangrumek ken mamagpatingga iti amin a turay ti tao. (Dan. 2:44) Bayat ti sangaribu a tawen a panagturay ni Kristo, maipupokto ni Satanas iti mangliwengliweng nga abut, mapagungarto dagiti natay, ken agbalinto a perpekto dagiti tattao ditoy daga. (Apoc. 20:1-3, 6, 12; 21:1-4) Ngem saan a kasta ti isursuro dagiti apostata a lider ti Kakristianuan. Kas pagarigan, ti maikatlo a siglo a padi ti simbaan a ni Origen iti Alexandria kinondenarna dagiti mamati kadagiti naindagaan a bendision bayat ti Milenio. Ti Katoliko a teologo a ni Augustine iti Hippo (354-430 K.P.) “impettengna nga awan ti milenio,” kuna ti The Catholic Encyclopedia.a

5, 6. Apay nga inlaksid da Origen ken Augustine ti pannursuro maipapan iti Milenio?

⁵ Apay nga inlaksid da Origen ken Augustine ti panamati iti Milenio? Ni Origen ket adalan ni Clemente ti Alexandria, a mamati nga imortal ti kararua sigun iti pannursuro dagiti Griego. Gapu ta napalalo ti pannakaimpluensia ni Origen kadagiti ideya ni Plato maipapan iti kararua, “inserrekna ti pannursuro a saan a matay ti kararua, sigun iti naadalna ken Plato,” kuna ti teologo a ni Werner Jaeger. Kas resultana, insuro ni Origen a dagiti naindagaan a bendision nga ipaay ti Milenio ket saan a magun-od ditoy daga no di ket iti lubong dagiti espiritu.

⁶ Sakbay a nagbalin a “Kristiano” iti edad a 33, ni Augustine ket maysa a Neoplatonist​—manamati iti maysa a bersion ti pilosopia ni Plato nga insuro ni Plotinus idi maikatlo a siglo. Kalpasan a nakomberte ni Augustine, nagtalinaed a manamati kadagiti sursuro ti Neoplatonismo. “Pinaglalaokna dagiti sursuro ti Baro a Tulag ken dagiti pannursuro ni Plato,” kuna ti The New Encyclopædia Britannica. Inlawlawag ni Augustine a ti Sangaribu a Tawen a Panagturay a nadakamat iti Apocalipsis kapitulo 20 ket “maysa laeng a simbolismo,” kuna ti The Catholic Encyclopedia. Innayonna: “Dayta a kapanunotan . . . ket tinulad dagiti simmaruno a teologo manipud Laud, isu a napukaw ti pudpudno a kaipapanan ti pannursuro maipapan iti Milenio.”

7. Ania a palso a sursuro ti nangballikug iti namnama ti tao nga agbiag nga agnanayon ditoy daga, ken kasano?

⁷ Ti namnama ti sangatauan a biag nga agnanayon ditoy daga ket naballikug gapu iti pannursuro a nagraira iti nagkauna a Babilonia ken nagsaknap iti intero a lubong​—ti pannursuro a ti tao ket addaan iti imortal a kararua wenno espiritu nga agnanaed iti pisikal a bagi ti tao. Idi inawat ti Kakristianuan dayta a pannursuro, dagiti teologo binallikugda ti Kasuratan tapno dagiti teksto a mangdeskribir iti nailangitan a namnama ket mausarda a mangisuro a mapan idiay langit ti amin a naimbag a tao. Sigun iti daytoy a panangmatmat, temporario laeng ti panagnaed ti tao ditoy daga​—pangsubokan no isu ket maikari nga agbiag idiay langit. Adda kasta nga umasping a pasamak mainaig iti namnama dagiti nagkauna a Judio a biag nga agnanayon ditoy daga. Bayat nga in-inut nga inawat dagiti Judio ti pannursuro dagiti Griego nga adda imortal a kararua ti tao, nangrugin a mailimed ti dati a namnamada nga agbiag ditoy daga. Anian a naiduma daytoy iti kuna ti Biblia maipapan iti tao! Ti tao ket maysa a pisikal a parsua, saan nga espiritu. Kinuna ni Jehova iti umuna a tao: “Tapokka.” (Gen. 3:19) Ditoy daga, saan nga idiay langit, ti agnanayon a taeng ti tao.​—Basaen ti Salmo 104:5; 115:16.

Naggilap ti Kinapudno iti Kasipngetan

8. Ania ti kuna ti dadduma nga eskolar idi maika-17 a siglo maipapan iti namnama ti tao?

⁸ Nupay kaaduan nga agkunkuna a Kristiano ilibakda ti namnama a biag nga agnanayon ditoy daga, saan a naan-anay a nailimed ni Satanas ti kinapudno. Iti panaglabas ti panawen, sumagmamano a naanep nga agbasbasa iti Biblia ti nakakita kadagiti gilap ti kinapudno bayat a naawatanda ti dadduma nga aspeto no kasano a ti Dios isublina ti sangatauan iti perpekto a kasasaad. (Sal. 97:11; Mat. 7:13, 14; 13:37-39) Idi maika-17 a siglo, ad-adun ti makagun-od iti Nasantuan a Kasuratan gapu iti pannakaipatarus ken pannakayimprenta ti Biblia. Idi 1651, insurat ti maysa nga eskolar a ti tao “napukawna ti Paraiso ken ti Biag nga Agnanayon Ditoy Daga” gapu ken Adan, ket babaen ken Kristo “agbiagto ditoy Daga ti amin a tattao; ta no saan, awan serserbi dayta a panamagdilig.” (Basaen ti 1 Corinto 15:21, 22.) Ti maysa a nalatak nga Ingles a mannaniw a ni John Milton (1608-1674) insuratna ti Paradise Lost ken ti simmaruno iti dayta a Paradise Regained. Kadagita a librona, dinakamat ni Milton ti gunggona nga awaten dagiti matalek a tattao iti paraiso a daga. Nupay binusbos ni Milton ti dakkel a paset ti biagna iti panagadal iti Biblia, binigbigna a ti kinapudno a linaon ti Kasuratan ket naan-anayto laeng a maawatan bayat ti kaadda ni Kristo.

9, 10. (a) Ania ti insurat ni Isaac Newton maipapan iti namnama ti sangatauan? (b) Apay nga imbilang ni Newton a mabayag pay ti kaadda ni Kristo?

⁹ Addaan met iti nasged nga interes iti Biblia ti nalatak a matematiko a ni Sir Isaac Newton (1642-1727). Naawatanna a dagiti sasanto mapagungarda iti nailangitan a biag tapno makipagturayda ken Kristo. (Apoc. 5:9, 10) No maipapan kadagiti iturayan ti Pagarian, insuratna: “Agtultuloy ti daga a pagnaedan dagiti mortal a tattao kalpasan ti aldaw ti panangukom ken saan laeng nga iti 1,000 a tawen no di ket iti agnanayon.”

¹⁰ Imbilang ni Newton a mabayag pay a mangrugi ti kaadda ni Kristo. “Ti maysa a rason nga imbilang ni Newton a mabayag pay ti iyaay ti Pagarian ti Dios ket gapu ta nakitana a nasaknap idi ti Trinitariano nga apostasia,” kinuna ti historiador a ni Stephen Snobelen. Naabbungotan pay laeng idi ti naimbag a damag. Ken awan ti makitana idi a grupo dagiti Kristiano a mangikaskasaba iti dayta. Insuratna: “Dagiti padto ni Daniel ken dagiti padto ni Juan [a nairekord iti libro nga Apocalipsis] ket maawatanto laeng inton tiempo ti panungpalan.” Inlawlawag ni Newton: “‘Iti dayta a tiempo,’ kinuna ni Daniel, ‘adunto ti agdakiwas, ket ti pannakaammo umadunto.’ Gapuna, masapul a maikasaba ti Ebanghelio iti amin a nasion sakbay ti dakkel a rigat, ken ti panungpalan ti lubong. Saan a makapataud dagiti nasion iti umariwekwek a nakaiggem iti palma, a naggapu iti dakkel a rigat, malaksid no maikasaba nga umuna ti Ebanghelio.”​—Dan. 12:4; Mat. 24:14; Apoc. 7:9, 10.

11. Apay a nagtultuloy a saan nga ammo ti kaaduan a tattao ti namnama ti sangatauan idi kaaldawan da Milton ken Newton?

¹¹ Idi kaaldawan da Milton ken Newton, napeggad ti mangyebkas kadagiti kapanunotan a maikontra iti opisial a doktrina ti simbaan. Gapuna, adu kadagiti insuratda a nasukimatda iti Biblia ti naipablaak laeng kalpasan ti ipapatayda. Ti Repormasion idi maika-16 a siglo dina naatur dagiti pannursuro maipapan iti imortal a kararua, ken dagiti kangrunaan a relihion ti Protestante nagtultuloy nga insuroda ti kapanunotan ni Augustine nga agkuna a napasamaken ti Milenio, saan ket nga iti masanguanan. Immadu kadi ti pannakaammo bayat ti tiempo ti panungpalan?

“Ti Pudno a Pannakaammo Umadunto”

12. Kaano nga immadu ti umiso a pannakaammo?

¹² No maipapan “iti tiempo ti panungpalan,” impadto ni Daniel ti nagsayaat a pasamak. (Basaen ti Daniel 12:3, 4, 9, 10.) “Iti dayta a tiempo, dagiti nalinteg agsilnagdanto a siraraniag a kas iti init,” kinuna ni Jesus. (Mat. 13:43) Kasano nga immadu ti umiso a pannakaammo bayat ti tiempo ti panungpalan? Usigenyo ti dadduma a pasamak bayat dagiti dekada sakbay ti 1914, ti tawen a panangrugi ti tiempo ti panungpalan.

13. Ania ti insurat ni Charles Taze Russell kalpasan a sinukimatna ti topiko maipapan iti pannakaisubli ti tao iti kinaperpekto?

¹³ Idi arinunos ti maika-19 a siglo, sumagmamano a napasnek nga indibidual ti agsapsapul iti umiso a pannakaawat maipapan iti “pagtuladan iti makapasalun-at a sasao.” (2 Tim. 1:13) Maysa kadakuada ni Charles Taze Russell. Idi 1870, isu ken ti sumagmamano nga agbirbirok iti kinapudno nangbukelda iti maysa a grupo a mangadal iti Biblia. Idi 1872, sinukimatda ti topiko maipapan iti pannakaisubli ti tao iti kinaperpekto. Insurat ni Russell idi agangay: ‘Agingga kadagidi a panawen, saanmi a makita ti nalawag a nagdumaan ti gunggona a ragragpaten ti kongregasion dagiti napulotan a Kristiano ken ti gunggona nga agpaay kadagiti matalek a tattao.’ Ti gunggona dagita a matalek ket ti “pannakaisublida iti perpekto a kasasaad a tinagiragsak ti kapuonanda a ni Adan idiay Eden.” Binigbig ni Russell nga adda dagiti nakatulong kenkuana iti panangadalna iti Biblia. Siasino dagita?

14. (a) Ania ti pannakaawat ni Henry Dunn iti Aramid 3:21? (b) Sigun ken Dunn, siasino dagiti agbiag nga agnanayon ditoy daga?

¹⁴ Maysa kadakuada ni Henry Dunn. Insuratna ti maipapan iti “pannakaisubli ti amin a bambanag a sinao ti Dios babaen ti ngiwat dagiti nasantuan a mammadtona idi un-unana a tiempo.” (Ara. 3:21) Ammo ni Dunn a mapasamak daytoy a pannakaisubli ti sangatauan iti perpekto a kasasaad ditoy daga bayat ti Sangaribu a Tawen a Panagturay ni Kristo. Sinukimat met ni Dunn ti saludsod a namagpanunot iti adu, Siasinonto dagiti agbiag nga agnanayon ditoy daga? Inlawlawagna a minilion ti mapagungar, masursuruan iti kinapudno, ken maikkan iti gundaway a mangipakita iti pammatida ken Kristo.

15. Ania ti naawatan ni George Storrs maipapan iti panagungar?

¹⁵ Idi 1870, naawatan met ni George Storrs nga adda dagiti nakillo a mapagungar a maikkan iti gundaway nga agbiag nga agnanayon. Naawatanna pay manipud iti Kasuratan a dagiti mapagungar a saan a mangaprobetsar iti dayta a gundaway “mataydanto, uray pay no dayta a ‘managbasol ket agtawen iti sangagasut.’” (Isa. 65:20) Nagnaed ni Storrs idiay Brooklyn, New York, ken nagbalin nga editor iti magasin a Bible Examiner.

16. Ania ti nakaidumaan dagiti Estudiante ti Biblia manipud iti Kakristianuan?

¹⁶ Naawatan ni Russell manipud iti Biblia a dimtengen ti tiempo tapno maisaknap ti naimbag a damag. Gapuna idi 1879, nangrugi nga impablaakna ti Zion’s Watch Tower and Herald of Christ’s Presence, a maaw-awagan ita kas Ti Pagwanawanan Mangibumbunannag iti Pagarian ni Jehova. Sakbayna, manmano laeng ti makatarus iti pudno a namnama ti sangatauan. Ngem iti panawenda, nagduduma a grupo ti Estudiante ti Biblia iti adu a pagilian ti makagun-oden ken mangad-adalen iti Ti Pagwanawanan. Dagiti Estudiante ti Biblia ket naiduma kadagiti kaaduan a paset ti Kakristianuan gapu ta mamatida a manmano laeng ti mapan idiay langit, ken minilion ti mangtagiragsakto iti perpekto a biag ditoy daga.

17. Kasano nga immadu ti pudno a pannakaammo?

¹⁷ Ti naipadto a “tiempo ti panungpalan” ket nangrugi idi 1914. Immadu kadi ti pudno a pannakaammo maipapan iti namnama ti sangatauan? (Dan. 12:4) Idi 1913, dagiti sermon ni Russell ket nayimprenta iti 2,000 a pagiwarnak ken nabasa dayta ti 15,000,000 a tattao. Idi arinunos ti 1914, nasurok a 9,000,000 a tattao kadagiti tallo a kontinente ti nakabuya iti “Photo-Drama of Creation”​—maysa a programa a pakairamanan dagiti pelikula ken slide show a mangilawlawag iti Milenio a Panagturay ni Kristo. Manipud idi 1918 agingga iti 1925, ti palawag a “Minilion a Sibibiag Ita ti Saanto a Pulos a Matay,” a mangilawlawag iti namnama a biag nga agnanayon ditoy daga, ket indatag dagiti adipen ni Jehova iti nasurok a 30 a lenguahe iti intero a lubong. Idi 1934, nabigbig dagiti Saksi ni Jehova a masapul nga agpabautisar dagidiay mangnamnama nga agbiag nga agnanayon ditoy daga. Gapu iti dayta a pannakaawat, napabaro ti regtada a mangikasaba iti naimbag a damag ti Pagarian. Ita, napalaus ti panagyaman dagiti minilion a tattao ken Jehova gapu iti namnama a biag nga agnanayon ditoy daga.

Mapaspasungadanen ti “Nadayag a Wayawaya”!

18, 19. Ania a kita ti biag ti naipadto iti Isaias 65:21-25?

¹⁸ Napaltiingan ni propeta Isaias a mangisurat iti kita ti biag ditoy daga a tagiragsakento ti ili ti Dios. (Basaen ti Isaias 65:21-25.) Nabatad a sibibiag agingga ita ti sumagmamano a kayo a sibibiag idi insurat ni Isaias dagita a sasao agarup 2,700 a tawenen ti napalabas. Mailadawanmo kadi ti bagim a napigsa ken nasalun-at ken agbiag iti kasta a kapaut?

¹⁹ Imbes nga apagdarikmat laeng ti biag, mangyegto dayta iti agnanayon a gundaway nga agibangon, agmula, ken agsursuro. Panunotem dagiti adunto a mabalinmo a pakigayyeman, ken no kasano a sumingedto dagita a naayat a panaggagayyem iti kada aldaw. Anian a “nadayag a wayawaya” ti tagiragsakento “ti annak ti Dios” ditoy daga!​—Roma 8:21.

[Footnote]

Mailawlawagyo Kadi?

• Kasano a nailimed ti namnama a biag nga agnanayon ditoy daga?

• Ania ti naawatan ti dadduma nga agbasbasa iti Biblia idi maika-17 a siglo?

• Kasano a limmawag ti pudno a namnama ti sangatauan bayat nga immadani ti 1914?

• Kasano nga immadu ti pannakaammo maipapan iti naindagaan a namnama?

[Ladawan iti panid 13]

Ti mannaniw a ni John Milton (kannigid) ken ti matematiko a ni Isaac Newton (kannawan) ammoda ti namnama a biag nga agnanayon ditoy daga

[Dagiti Ladawan iti panid 15]

Dagiti nagkauna nga Estudiante ti Biblia naawatanda manipud iti Kasuratan a tiempon tapno maipakaammo iti intero a lubong ti pudno a namnama ti sangatauan