Apay nga Agaramid Dagiti Tattao iti Dakes?
ADDA banag a manmano ti mangsupiat: Imperpektotayo amin isu nga agkamali ken makaaramidtayo kadagiti banag a pagbabawyantayo. Kaskasdi, dayta kadi ti makagapu a mapaspasamak ti adu a kinadakes, nakaro man wenno saan, a dandani inaldaw a makitkita wenno mangmangngegtayo a mismo wenno babaen ti media?
Nupay imperpektotayo, bigbigen ti kaaduan a tattao nga adda dagiti moral a pagalagadan a rumbeng a ditay pulos salungasingen ken bigbigenda a kabaelan dagiti tattao a liklikan ti agaramid iti dakes. Bigbigen pay ti kaaduan a ti di inggagara a panangilibak iti impormasion ket naiduma iti panangpardaya, ken ti aksidente a panangdangran ket naiduma iti naiplano a panangpapatay. Kaskasdi, dagiti makaar-aramid iti nakaro a kinadakes ket masansan a dagidiay mamatmatan nga ordinario a tattao iti komunidad. Apay nga agaramid dagiti tattao iti dakes?
Ilawlawag dayta ti Biblia. Siuumiso a tukoyenna dagiti kangrunaan a rason no apay nga aramiden dagiti tattao ti banag nga ammoda a dakes. Usigem ti ibaga ti Biblia.
▪ “Ti panangirurumen laeng mapagtignayna a simamauyong ti masirib.”—ECLESIASTES 7:7.
Kunaen ti Biblia nga adda dagiti kasasaad a mapilitan dagiti tattao a mangaramid iti banag a dida implano nga aramiden. Adda pay dagiti agaramid iti krimen tapno maibanagda ti ipagarupda a solusion ti rigat ken kinaawan hustisia. “Kaaduanna,” kuna ti libro nga Urban Terrorism, “ti kangrunaan a mangtigtignay iti maysa a terorista ket nakaro a pannakaupay gapu iti kasla din agpatingga a parikut iti politika, kagimongan, ken ekonomia.”
▪ “Ti panagayat iti kuarta isu ti pagtaudan ti amin a kita ti kinadakes.”—1 TIMOTEO 6:10, TI BARO A NAIMBAG A DAMAG BIBLIA.
Kunaen ti dadduma nga uray dagiti naimbag a tattao salungasingenda met dagiti pagalagadan iti moralidad ken kinatakneng no adda dakkel a makuartada. Adda dagidiay gagangay a nasingpet ken naasi, ngem no adda kuarta a maitukon kadakuada agbalinda a nagubsang ken nauyong. Panunotem laengen ti adu a krimen a nairamut iti kinaagum—panagkikil, panagsaur, panagkidnap, ken uray ti panangpapatay.
▪ “Agsipud ta ti sentensia a maibusor iti dakes nga aramid saan a naipakat a sipapardas, dayta ti makagapu a ti puso ti annak ti tattao naan-anay a naitampok kadakuada tapno aramidenda ti dakes.”—ECLESIASTES 8:11.
Ipakita dayta a kasuratan nga agannayas ti tao a mangipagarup a maaramidna ti aniaman a banag no awan ti autoridad a mangsipsiput kenkuana. Paneknekan dayta dagidiay nakaparpartak nga agmaneho, agkuskusit kadagiti eksamen, agtaktakaw kadagiti pondo ti gobierno, ken agar-aramid iti dadduma pay a kinadakes. No saan a nainget ti pannakaipaalagad ti linteg wenno saan a matiltiliw dagiti aglablabsing, tumured nga agaramid iti dakes dagiti dati a managtungpal iti linteg. Kuna ti magasin nga Arguments and Facts: “Gapu ta nalaka la a makalsot dagiti kriminal iti pannusa, tumured dagiti ordinario a tattao nga agaramid kadagiti kadaksan a krimen.”
▪ “Tunggal maysa masuot babaen ti pananggargari ken panangsulbog ti bukodna a derrep. Kalpasanna ti derrep, inton nayinawen, mangipasngay iti basol.”—SANTIAGO 1:14, 15.
Amin a tattao ket agannayas nga agpanunot iti dakes. Iti inaldaw, adu ti mangisungsong ken manggargari kadatayo nga agaramid iti dakes. Idi panawen ti Biblia, naibilin kadagiti Kristiano: “Awan ti sulisog a nangkemmeg kadakayo malaksid iti kadawyan kadagiti tattao.” (1 Corinto 10:13) Nupay kasta, agpannuray iti maysa a tao no pilienna ti agpasulisog wenno saan—no iwaksina a dagus ti banag a makasulisog wenno sangkapanunotna dayta ket ipalubosna a dayta ti mangituggod kenkuana a mangaramid iti kasta. Ti teksto iti ngato a naadaw iti napaltiingan a surat ni Santiago pakdaarannatayo a no palubosan ti maysa a ‘mayinaw’ ti dakes a tarigagay, sigurado a dayta ti mangituggod kenkuana nga agaramid iti dakes.
▪ “Daydiay makipagna kadagiti masirib a tattao agbalinto a masirib, ngem daydiay addaan kadagiti pannakilangen kadagidiay maag nakadakdakesto ti pagtungpalanna.”—PROVERBIO 13:20.
Dakkel ti posibilidadna a makaaramidtayo iti naimbag wenno dakes gapu iti napigsa nga impluensia dagiti kakaduatayo. Gapuna, masansan a makaaramid dagiti tattao kadagiti banag a makadidigra ti resultana. Saanda a panggep nga aramiden dagita ngem naaramidda gapu ta nakitimpuyogda kadagiti tattao nga addaan iti dakes nga impluensia. ‘Dagidiay maag’ a tuktukoyen ti Biblia ket saan a dagiti nakapuy ti panunotda no di ket dagidiay saan a mangikankano kadagiti balakad manipud iti Sao ti Dios. Agtutubotay man wenno nataengan, no saan a nainsiriban wenno saan a naibatay kadagiti pagalagadan ti Biblia ti panagpilitayo kadagiti gagayyem ken kakaduatayo, sigurado a ‘dakes ti pagtungpalantayo.’
Adu pay a bersikulo iti Biblia ti mangipaay iti ababa a panangilawlawag no apay a dagiti tattao—nalabit uray dagiti ordinario a tattao—makaaramidda iti dakes ken uray pay kadagiti nakaro a kinadakes. Nupay makatulong no maawatantayo ti makagapu iti panagaramid dagiti tattao iti dakes, manamnamatayo ngata a sumayaatto pay ti kasasaad? Wen. Ngamin, saan laeng nga ilawlawag ti Biblia no apay a makaaramid dagiti tattao iti dakes no di ket ikarkarina pay a maawanton dagita a kinadakes. Ania dagita a kari? Talaga kadi nga agpatingganto amin dagiti dakes a bambanag ditoy lubong? Sungbatan dayta ti sumaganad nga artikulo.